Ze względu na nasilenie objawów cyklotymia bywa mylnie interpretowana jako zachowanie wynikające z charakteru chorego. Bagatelizowanie tego zaburzenia przez otoczenie opóźnia rozpoznanie choroby i rozpoczęcie jego leczenia.
Co to jest cyklotymia
Cyklotymia to jednostka chorobowa zaliczana do tzw. zaburzeń afektywnych , czyli takich, w których główne objawy dotyczą zmian nastroju. W przypadku cyklotymii mamy do czynienia z nawracającymi cyklicznie epizodami hipomanii i subdepresji. Należy pamiętać, iż choroba ta różni się od cyklofrenii , w której zmiany nastroju noszą wykładniki manii i ciężkich epizodów depresyjnych.
Cyklotymia najczęściej pojawia się w wieku dojrzewania i wczesnej młodości, jednakże czasem bywa również diagnozowana w późniejszym okresie. Częstość jej występowania szacuje się na około 3–5 % populacji.
Cyklotymia – przyczyny
Jak w przypadku większości chorób należących do grupy zaburzeń psychicznych , do tej pory nie określono ściśle przyczyn cyklotymii. Potwierdzono, że choroba ta występuje częściej, gdy obciążony jest wywiad rodzinny. Z genetycznego punktu widzenia wystąpienie zaburzeń afektywnych dwubiegunowych uważa się za skutek mutacji niektórych genów odpowiedzialnych za działanie przekaźników układu nerwowego, takich jak serotonina, dopamina czy noradrenalina. W przypadk uchorej osoby używa się wówczas określenia osobowość cyklotymiczna .
Dodatkowo na rozwój choroby wpływają czynniki zewnętrzne (środowiskowe). Dowiedziono, iż na wystąpienie cyklotymii częściej narażone są osoby samotne, zamknięte w sobie, nieznajdujące akceptacji w otoczeniu, a także narażone na przewlekły stres w życiu codziennym i zawodowym.
Cyklotymia – objawy
W przebiegu cyklotymii pacjenci prezentują objawy charakterystyczne dla dwóch skrajnych, w zasadzie przeciwstawnych stanów. Pierwszym są dolegliwości przypominające hipomanię, drugim określane mianem subdepresji.
Objawy cyklotymii – hipomania. W trakcie epizodów podwyższenia nastroju może być prezentowany wyjątkowo dobry humor lub nienaturalna wesołość (zwykle niezwiązane z adekwatną sytuacją). Często chorym towarzyszy skrajny optymizm , zawyżone poczucie własnej wartości i upośledzony osąd sytuacji. W zachowaniu zwraca uwagę szybka mowa połączona z gonitwą myśli i błyskawiczną, niespójną zmianą tematów rozmowy. Czasem zaobserwować można zachowania agresywne lub wrogie wobec otoczenia. Pacjenci bywają pobudzeni, zwiększa się ich aktywność fizyczna, zmniejsza natomiast potrzeba snu, co skutkuje tendencją do braku koncentracji i łatwym rozpraszaniem się. Stanom hipomanii mogą również towarzyszyć zachowania ryzykowne (nieuzasadnione inwestycje finansowe, zaciąganie kredytów, ryzykowne zachowania seksualne).
Objawy cyklotymii – subdepresja. Objawy subdepresyjne są jakoby przeciwnością tych opisanych powyżej. Pacjenci wykazują obniżony nastrój, smutek, brak zadowolenia z własnej osoby i otoczenia. Towarzyszy im apatia, płaczliwość, poczucie beznadziei. Nie wykazują aktywności fizycznej, często zaniedbują się w aspekcie higieny. Mają problemy z podejmowaniem decyzji i koncentracją. Często mają poczucie winy i niskie poczucie własnej wartości. Wycofują się z życia towarzyskiego, izolują się w domu i żyją w samotności. Uważają, że nikomu na nich nie zależy, że stali się obojętni dla otoczenia, jednak na wszelkie próby pomocy ze strony najbliższych reagują drażliwością i irytacją. Czasami pojawiają się bezsenność i zaburzenia odżywiania.
Do rozpoznania i leczenia cyklotymii konieczne jest stwierdzenie cyklicznych zmian nastroju o wyżej wymienionym charakterze utrzymujących się przez okres minimum dwóch lat. W diagnostyce cyklotymii ważne jest także wykluczenie innych zaburzeń i chorób psychicznych, które mogłyby wywoływać podobnego rodzaju dolegliwości (np. zaburzenia osobowości typu borderline czy schizofrenia).
Ze względu na to, iż objawy cyklotymii mogą wynikać z niektórych chorób somatycznych czy nadużywania substancji psychoaktywnych, również te czynniki należy wziąć pod uwagę.
Cyklotymia – leczenie
W związku z tym, iż cyklotymia jest chorobą przewlekłą, konieczne jest stałe jej leczenie, nawet gdy występują okresy remisji, a objawy chwilowo ustępują. Niezwykle istotna w leczeniu, stanowiąca wręcz podstawę terapii zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, jest farmakoterapia polegająca na stosowaniu leków antydepresyjnych, które wpływają na stabilizację nastroju. Leczenie ukierunkowane jest przede wszystkim na zapobieganie przejściu choroby w zaburzenie afektywne dwubiegunowe. U osób, które rozpoczynają leczenie i stosują się ściśle do zaleceń lekarskich, obserwuje się znaczne zmniejszenie liczby nawrotów. Skuteczne jest także prowadzenie terapii behawioralno-poznawczej – indywidualnej lub grupowej, której celem jest wypracowanie pozytywnych schematów myślenia mających zastąpić te negatywne.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN