Depresja w ciąży może przybierać różne oblicza i często bywa bagatelizowana. Niektórzy określają ją jako przygnębienie czy smutek w ciąży i traktują jak normalne zjawisko. Inni określają ją jako stres w ciąży i przypisują ją zaburzeniom hormonalnym. Często może być także mylona z innymi zaburzeniami, takimi jak np. nerwica w ciąży. Czym właściwie jest depresja ciężarnych?
Depresja a ciąża
Depresja jest najczęstszą chorobą psychiczną w populacji. Występuje dwa razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Szacuje się, że u 1 na 4 kobiety w którymś momencie życia rozwiną się objawy depresji. Nie dziwi więc, że także kobiety w ciąży mogą mieć jej objawy i często skarżą się na złe samopoczucie psychiczne w ciąży. Zmiany hormonalne, do których dochodzi w ciąży, mogą wpływać na związki chemiczne wytwarzane w mózgu, co z kolei zwiększa ryzyko że u kobiet ciężarnych częściej może rozwinąć się depresja ciążowa i stany lękowe w ciąży . Stan ten mogą zaostrzyć czynniki zewnętrzne, takie jak trudna sytuacja życiowa czy stres w 1 trymestrze ciąży.
Czy silny stres w ciąży zwiększa ryzyko depresji ciążowej?
Jednym z czynników zwiększających ryzyko rozwoju depresji w ciąży są czynniki genetyczne. Kobiety, których najbliżsi chorowali na depresję, znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka rozwoju depresji ciążowej . Podobnie kobiety, które w przeszłości miały epizod depresyjny, mają większe ryzyko nawrotu choroby w okresie ciąży.
Choć depresja jest uwarunkowana zaburzeniami biologicznymi w organizmie, istnieje wiele czynników zewnętrznych przyczyniających się do rozwoju depresji w ciąży. Są to m.in. problemy w związku, stres podczas ciąży, a także przebycie urazu w przeszłości. Ponadto ryzyko rozwoju stanów depresyjnych w ciąży zwiększa się u kobiet, które leczyły się z powodu niepłodności lub mają powikłania w przebiegu ciąży .
Zwykły smutek w ciąży czy już depresja?
Depresję ciążową można podejrzewać u kobiet, które od ponad 2 tygodni skarżą się na: obniżony nastrój, trudności z koncentracją, nadmierną senność lub bezsenność, utratę zainteresowania ulubionymi aktywnościami, nawracające myśli o śmierci, beznadziei, samobójstwie, lęk, poczucie winy lub niskie poczucie własnej wartości, zmiany nawyków żywieniowych. Rozpoznanie depresji powinien postawić lekarz, dlatego każda kobieta podejrzewająca u siebie depresję ciążową powinna zgłosić się po pomoc do specjalisty.
Depresja w ciąży – wpływ na dziecko
Nieleczona depresja ma poważny wpływ na matkę i dziecko. Choroba może prowadzić do zaburzeń odżywiania, zwiększa ryzyko nałogów, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do prób samobójczych. Wszystkie te czynniki mogą negatywnie oddziaływać na dziecko poprzez zwiększenie ryzyka porodu przedwczesnego, niskiej masy urodzeniowej i zaburzeń rozwojowych. Kobieta cierpiąca na depresję w ciąży nie jest często w stanie odpowiednio zadbać o siebie i rozwijające się dziecko. Dzieci urodzone przez kobiety z depresją ciążową są często mniej aktywne i mają większe trudności ze skupieniem uwagi niż dzieci kobiet zdrowych.
Depresja w ciąży – jak sobie z nią radzić?
Leczenie depresji w ciąży wymaga postawienia pierwszego, najważniejszego kroku jakim jest zwrócenie się o pomoc specjalistyczną. Nie ma znaczenia, czy jest to depresja na początku ciąży czy depresja na koniec ciąży, nie należy liczyć na to, że kobieta „weźmie się w garść” lub „przejdzie jej po porodzie”. Choroba często ma postępujący przebieg i opóźnienie rozpoznania i rozpoczęcia leczenia może mieć negatywny wpływ na kobietę i jej dziecko.
Z dostępnych metod leczenia depresji w ciąży najbezpieczniejsze dla płodu są metody niefarmakologiczne: grupy wsparcia, psychoterapia i terapia światłem. Podawanie antydepresantów w ciąży budzi wiele kontrowersji.
Leki psychotropowe a ciąża
Wyniki badań wykazały, że niektóre leki psychotropowe (popularnie zwane psychotropami) podawane w ciąży zwiększają ryzyko zaburzeń rozwojowych, nadciśnienia płucnego i niskiej wagi urodzeniowej. Mimo to, u kobiet z ciężką depresją, podanie leków przeciwdepresyjnych może być konieczne, a korzyści z leczenia depresji przewyższają w tych przypadkach ryzyko dla płodu. W takich przypadkach lekarz dobiera lek, który jest najbezpieczniejszy dla pacjentki i jej dziecka.
Przygnębienie w ciąży – zapobieganie
Istnieje wiele sposobów radzenia sobie ze smutkiem w ciąży, które zmniejszają ryzyko depresji i pomagają leczyć łagodne formy depresji ciążowej . Jedną z takich metod jest regularny wysiłek fizyczny, który zwiększa wydzielanie hormonu szczęścia – serotoniny i zmniejsza poziom hormonów stresu. Inną metodą jest zapewnienie odpowiedniej ilości wypoczynku. Brak snu utrudnia organizmowi radzenie sobie ze stresem i trudnościami dnia codziennego, dlatego warto zadbać o odpowiednią higienę snu. Duży wpływ na nasz nastrój ma także dieta. Kofeina, cukier i niska zawartość białka w diecie mogą wpływać negatywnie na stan zdrowia psychicznego. Dlatego odpowiednia, zbilansowana dieta może zapobiegać rozwojowi depresji ciążowej.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN