Papier, jak wiele innych wielkich wynalazków, został odkryty przypadkiem. Około dwóch tysięcy lat temu starożytni Chińczycy odkryli, że zamiast bardzo drogiego jedwabiu mogą wykorzystać jako nośnik informacji także sprasowane włókna konopne. Od tego czasu papier przeszedł długą drogę, a obecnie trudno wyobrazić sobie bez niego codzienne funkcjonowanie. Jak zmieniały się sposoby jego pozyskiwania?
Więcej:
- Martwa natura – szkic „owoce w koszu” krok po kroku
- Dzięki nam zaczniesz przygodę z japońską sztuką składania papieru
- Segregacja odpadów - kosze do segregacji śmieci
Skąd wziął się papier? Rodzaje papieru w historii
Papier wynaleziony został w Chinach około 105 roku n.e. przez kancelistę pracującego na dworze cesarskim. Odkrył on, że zamiast stosowanego do tej pory drogiego jedwabiu do zapisu informacji można używać również o wiele tańszych włókien konopnych. Kancelista przeprowadzał wiele eksperymentów, wypróbowywując wszystkie rodzaje papieru (m.in. pozyskiwanego z kory drzew, jedwabiu i starych sieci rybackich) aż trafił na najlepszą jego zdaniem metodę – produkcję papieru z rozmoczonych włókien konopnych. Rozdrobnione włókna czerpano specjalnym sitem, aby połączyć je w arkusze, a następnie suszono na słońcu. W ten sposób powstał pierwszy znany rodzaj papieru – papier czerpany .
Sztuka czerpania papieru początkowo była pilnie strzeżoną tajemnicą, jednak z czasem przeniknęła do Korei, a stamtąd do Japonii.
Po bitwie nad rzeką Tałas (rozegranej między siłami arabskimi a chińskimi na terytorium obecnego Kirgistanu w 751 roku) Arabowie pozyskali od chińskich jeńców tajemnicę czerpania papieru (na Półwyspie Arabskim produkowano go ze skrobi). Początkowo wszystkie rodzaje papieru w Europie pochodziły z arabskiego importu. Europejczycy jako nośnika informacji używali więc raczej tańszego pergaminu. Europejska produkcja papieru miała swój początek w Hiszpanii w XI wieku (Arabowie mieli tutaj swoje papiernie) – nowy wynalazek rozprzestrzeniał się jednak powoli, a wiele osób podchodziło do niego z nieufnością. Od czasu wynalezienia druku przez Jana Gutenberga w 1446 roku poszczególne rodzaje papieru zyskiwały na znaczeniu – wykorzystywano je bowiem do produkcji książek na większą niż kiedykolwiek dotąd skalę.
W najstarszych europejskich papierniach wszystkie rodzaje papieru produkowane były z rozmoczonych włókien używanych tkanin. W XIX wieku wynaleziono tańszą i bardziej efektywną alternatywę – papier zaczęto produkować z celulozy (pozyskiwanej ze ścieru drzewnego). Od tego czasu produkcja papieru stała się masowa. Dzięki nowoczesnej technologii możemy otrzymywać różnorodne rodzaje papieru – w zależności od ich późniejszego przeznaczenia. Jakie są rodzaje papieru?
Rodzaje papieru i ich zastosowanie – od bibuły do tektury
Papier możemy podzielić na różne grupy w zależności od tego, jaką kategorię weźmiemy pod uwagę – istnieje więc podział papieru ze względu na strukturę, trwałość, przeznaczenie, klasę i gramaturę. W poszczególnych grupach istnieją też kolejne podziały – mamy więc różne rodzaje bibuły, podobnie jak różne rodzaje kartonów. Najczęściej dzielimy papier ze względu na jego gramaturę, czyli masę jednego metra kwadratowego papieru wyrażoną w gramach. Gramatura to kluczowa kategoria również wtedy, gdy wybieramy rodzaje papieru do druku . Jakie rodzaje gramatury papieru możemy wyróżnić?
· Bibuła (do 25 g/m²) – bardzo cienki i chłonny rodzaj papieru, wykorzystywany do dekoracji, a także higieny, izolacji i produkcji papierosów.
· Papier właściwy (25–160 g/m²) – najczęściej wybierany rodzaj papieru do drukowania. Właściwości i rodzaje poszczególnych gramatur mogą się nieco różnić; papier o wspomnianej gramaturze dobrze sprawdza się zarówno w druku cyfrowym, jak i offsetowym.
· Karton (160–315 g/m²) – stosunkowo gruby, wykorzystywany do produkcji pudełek, okładek książek, teczek.
· Tektura (powyżej 315 g/m²) – najgrubszy materiał papierniczy, do jego wyrobu oprócz celulozy używa się również szmat i makulatury. Najczęściej składa się z dwóch lub większej liczby warstw.
Możemy też wyróżnić różne rodzaje papieru w zależności od jego klasy (istnieje osiem klas papieru). Papier najlepszej klasy (I i II) charakteryzuje się dużą trwałością i mocą – wykonuje się z niego banknoty i ważne dokumenty. Z papieru klasy III i IV produkuje się na przykład szkolne zeszyty, klasa V i VI wykorzystywana jest do druku książek, natomiast ostatnie klasy papieru używane są wyłącznie do druku gazet.
Autor: Ilona Maciora