Jesienne grzybobranie to prawdziwa przyjemność. Warto się do niego solidnie przygotować, tak, aby nasze leśne znaleziska rozpieszczały zmysł smaku, ale nie przyprawiły o rewolucje żołądkowe. Jakie gatunki borowika są niejadalne?
Dlaczego niektóre borowiki są niejadalne?
Wiele wątpliwości budzi terminologia, która często wprowadza w błąd i nie wskazuje jednoznacznej odpowiedzi. Są bowiem gatunki borowika uważane za silnie trujące, a inne zaś klasyfikowane są jako niejadalne. Tych drugich nie można jednak jeść z kilku powodów. Niektóre z borowików znajdują się po prostu pod ochroną. Inne są zwyczajnie niesmaczne i zamiast poprawiać, psułyby smak potraw. Jeszcze inne zaś mają w swoim składzie toksyny, które są niszczone pod wpływem obróbki termicznej, a konkretniej – wielokrotnego gotowania. Z uwagi na sprzeczne opinie o ich szkodliwości, zaleca się jednak nie sięgać po gatunki, co do których mamy wątpliwości. Warto wiedzieć, że wszystkie z odmian rosną w okresie letnio-jesiennym, mniej więcej do października.
Borowiki niejadalne - rodzaje
Borowik ponury
Zwany też „siniakiem”, występuje w Japonii, Europie, Ameryce Północnej, a także Australii. Najczęściej spotykany jest w parkach pod drzewami lipy. Wyrasta na podłożu wapiennym w lasach liściastych. Posiada walcowaty trzon o żółtym lub pomarańczowo-czerwonym zabarwieniu, na którym widoczna jest drobna siateczka o podłużnych oczkach. Dochodzi zazwyczaj do 15 cm. Miąższ jest żółty, twardy i mocno zrośnięty ze skórką. Kapelusz w przypadku tego borowika jest kremowy lub brunatnozielony, miły w dotyku niczym zamsz i dochodzący do średnicy 20 cm. Po uszkodzeniu szybko ciemnieje. Rurki są początkowo żółte, w miarę starzenia oliwkowe, a po przekrojeniu sinieją. Borowik ponury w stanie surowym jest trujący lub „warunkowo jadalny”. Toksyny w nim zawarte giną bowiem w wodzie, więc zaleca się długotrwałe, co najmniej 25-minutowe gotowanie przed kolejnymi etapami przyrządzania. Surowo zabronione jest łączenie go z alkoholem . Łatwo pomylić go z borowikiem szatańskim, który jest silnie trujący.
Borowik ceglastopory
Rośnie w lasach liściastych nieopodal buków, dębów, lipy czy grabów, najczęściej na terenach górskich. Występuje w całej Europie oraz w Japonii i upodobał sobie kwaśne gleby. Podobnie jak w przypadku borowika ponurego, tutaj także zaleca się jego uprzednie obgotowanie, bo w formie surowej jest trujący. Wodę po ugotowaniu grzyba należy konieczne odlać. Borowik ceglastopory ma gładki, matowy, jasno lub ciemnobrązowy kapelusz o średnicy do 20 cm. U młodych grzybów jest on półkolisty, a potem stopniowo staje się wypukły. Borowik ten ma pękatą nóżkę dochodzącą do 15 cm wysokości i 5 cm grubości w średnicy. Jej kolor jest ceglasty za sprawą strzępków, stąd też nazwa tego grzyba. Na nóżce nie ma siatki. Miąższ i rurki są żółte (rurki mogą też mieć zabarwienie oliwkowe lub nawet pomarańczowe) i po uszkodzeniu natychmiast sinieją przyjmując ciemnogranatową barwę. Skórka z kapelusza nie daje się łatwo zdjąć, a uszkodzenie owocnika powoduje jego szybkie czernienie. Inne nazwy tego grzyba to czerwononóżka i pociec.
Borowik żółtopory
Inna jego nazwa to borowik grubotrzonowy. Mówi się na niego także potocznie goryczak lub „wścieklak”. Występuje w lasach liściastych i górskich lasach iglastych w Ameryce Północnej, Japonii i Europie. Wyrasta najczęściej pod świerkami i bukami na kwaśnych glebach. Jest bardzo gorzki w smaku i uznawany za grzyb lekko trujący, który może powodować dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego już po 20 minutach od spożycia. Kapelusz jest mniejszy w porównaniu do poprzednich dwóch odmian i dochodzi do 15 cm, a jego barwa jest jasnobrązowa lub szarooliwkowa. Do tego jest aksamitny w dotyku, niekiedy lekko pomarszczony, a jego brzegi są lekko podwinięte. Jego kształt jest półkolisty, a z wiekiem staje się łukowaty i spłaszczony. Trzon maczugowaty o szerokości od 3-5 cm i długości do 15 cm. Borowik żółtopory ma kolor wyrazistej czerwieni przy podstawie, a na górze jest żółty. Miejsca uszkodzone stają się brunatnoniebieskie. Rurki są początkowo cytrynowożółte, potem stają się oliwkowe i po nacięciu błękitnieją. Miąższ jest twardy i jędrny, żółty lub kremowy. Jeśli go naciśniemy, staje się niebieskozielony.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN