Niemowlę z reguły karmione jest piersią lub butelką. W związku z tym, iż jedzeniu u dzieci towarzyszy znaczny wysiłek, dochodzi również do wzmożenia głębokości i ilości oddechów. Temu towarzyszy połykanie znacznej ilości powietrza, która kumuluje się w jelitach. Organizm pozbywa się zwiększonej ilości powietrza, czego przejawem są gazy. Zatem można przyjąć, iż jest to odruch fizjologiczny, jednakże czasami gazy u niemowlaka karmionego piersią bywają częste, nasilone i towarzyszą im dolegliwości bólowe. Gazy składają się z dwutlenku węgla, wodoru, azotu i metanu, będących wynikiem rozkładu węglowodanów złożonych. Odchodzenie gazów świadczy o zachowanej perystaltyce jelit, ale zbyt częste i śmierdzące gazy u niemowlaka mogą wzbudzać niepokój rodziców.
Przyczyny powstawania gazów u niemowlęcia
Podstawową przyczyną gazów u niemowląt jest kolka jelitowa. Jednakże cały szereg innych elementów może sprzyjać nadmiernemu uwalnianiu gazów. Jednym z częstszych jest nieprawidłowe karmienie piersią, zwłaszcza w niefizjologicznej dla niemowlaka pozycji. Dodatkowo, kiedy dziecko ma dłuższą przerwę w posiłkach i jest bardzo głodne, je łapczywie, przez co połyka zwiększoną ilość powietrza. Nie bez znaczenia jest także dieta matki i niemowlaka - spożywanie pokarmów wzdymających wiąże się z większą skłonnością do oddawania gazów. W niektórych przypadkach mogą wystąpić trudności z trawieniem mleka sztucznego, co może być przyczyną śmierdzących gazów u niemowlaka po mleku modyfikowanym .
Uważa się, że pewne znaczenie mają czynniki genetyczne, jednakże nie zostało to w pełni udowodnione. Ponadto nadmiernym i bolesnym gazom sprzyja szereg zaburzeń budowy i czynności przewodu pokarmowego (celiakia, nietolerancja laktozy, nieżyty żołądka, choroby zapalne jelit, choroba uchyłkowa, jelito drażliwe). Pewne znaczenie mają także czynniki psychologiczne - stres i zaburzenia emocjonalne nasilają dolegliwości.
Kolka jelitowa
Jest to przypadłość dotykająca około 40% dzieci między pierwszym a trzecim miesiącem życia. Jej przyczyny są nieznane. Dolegliwości pojawiają się nagle i samodzielnie ustępują. Kolkę definiujemy jako raptowny, silny i bolesny skurcz jelit. Jej najczęstszymi objawami są wzdęcie brzuszka, podkurczanie nóżek przez dziecko, ból. Niemowlę jest płaczliwe, rozdrażnione, nie ma apetytu. W przebiegu kolki często dochodzi do nadmiernego oddawania bolesnych gazów u niemowlaka. Pojawiają się one najczęściej bezpośrednio po jedzeniu lub pod sam koniec jedzenia, jednakże czasami, gdy kolka utrzymuje się dłużej, mogą wystąpić bolesne gazy u niemowlaka w nocy.
Jak określić przyczynę gazów?
W określeniu przyczyny dolegliwości niezbędna jest konsultacja z pediatrą i przeprowadzenie badań dodatkowych. Podstawowo powinno być wykonane USG jamy brzusznej, badania laboratoryjne, posiew kału (przyczyną gazów mogą być także schorzenia pasożytnicze przewodu pokarmowego). Czasami niezbędne bywa wykonanie diagnostyki endoskopowej. Badania te mają na celu przede wszystkim wykrycie ewentualnych wad anatomicznych przewodu pokarmowego. W przypadku ich obecności często jedyną metodą leczenia jest zabieg operacyjny, który powinien być przeprowadzony możliwie najwcześniej, aby przywrócić fizjologiczne zależności przewodu pokarmowego i umożliwić prawidłowe karmienie i wydalanie.
Jak zmniejszać dolegliwości związane z gazami?
Jeżeli przyczyną gazów u niemowlęcia jest kolka, podstawowym sposobem złagodzenia dolegliwości jest masaż brzuszka. Zaleca się wykonywanie go kolistymi ruchami, z użyciem oliwki, aby nie wysuszyć skóry dziecka. Takie postępowanie pobudza perystaltykę jelit i ułatwia pozbywanie się nadmiaru powietrza z jelit. Podobny efekt dają ciepłe (ale nie gorące) okłady na brzuszek lub kąpiel w ciepłej wodzie, która ma także działanie odprężające. Preparaty ułatwiające trawienie i łagodzące gazy to herbatki z kopru włoskiego i rumianku.
Ponadto należy obserwować dziecko i przebieg objawów występujących po spożyciu konkretnych pokarmów. Jeśli zauważymy, że niektóre produkty nasilają gazy u niemowlaka , powinniśmy usunąć je z diety dziecka i swojej (jeśli matka karmi piersią). Najbardziej wzdymające pokarmy to groch, fasola, kapusta, cebula, kalafior, szpinak. Gdy zauważymy gazy u niemowlaka karmionego piersią , dla którego mleko matki jest wyłącznym pokarmem, należy się zastanowić nad modyfikacją diety u matki. Ważne jest też pilnowanie regularności posiłków, aby nie dopuszczać do wygłodzenia dziecka, które wówczas je zbyt zachłannie i szybko. W przypadku karmienia pokarmem sztucznym (po konsultacji z pediatrą) można rozważyć włączenie mieszanek mlecznych modyfikowanych, np. o obniżonej zawartości laktozy.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN