Spermiogram to dokładna makroskopowa i mikroskopowa ocena jakości nasienia mężczyzny. Jest to badanie płodności mężczyzny. Najczęściej jest wykonywane, kiedy po długotrwałym staraniu się o dziecko występuje problem z poczęciem, lub też po zabiegach chirurgicznych w obrębie narządów płciowych mężczyzny. Spermiogram obejmuje badanie ogólne, czyli ocenę plemników oraz posiew nasienia, aby wykluczyć zakażenie drobnoustrojami, na przykład grzybicą. Inną nazwą badania spermy jest seminogram lub spermogram.
Co obejmuje badanie nasienia?
W badaniu spermy pod uwagę brane są pod uwagę następujące parametry:
1. Właściwości fizykochemiczne spermy, czyli objętość oddanej próbki, kolor, lepkość, czas upłynnienia i odczyn pH.
2. Koncentracja plemników, czyli ich ilość w jednym mililitrze badanego nasienia.
3. Ruchliwość plemników. Sprawdza się, czy ich ruch jest aktywny i postępowy, niepostępowy, a może występuje całkowity brak ruchu plemników.
4. Kształt plemników i ich budowa.
5. Żywotność plemników, czyli ilość żywych i martwych plemników w badanej próbce.
Czas upłynnienia spermy to proces, który zaczyna się zaraz po wytrysku. Ocenie podlega czas potrzebny, aby sperma przeszła z konsystencji półstałej w płynną. Trwa to od kilkunastu minut do godziny. W spermiogramie uwzględnia się również obecność w spermie leukocytów i komórek nabłonkowych oraz agregację i aglutynację, czyli zjawisko przyklejania się żywych plemników do siebie, co uniemożliwia ruch.
Jak przygotować się do badania nasienia?
Aby wynik badania nasienia był miarodajny i wiarygodny, należy odpowiednio przygotować się do badania. Przed badaniem należy zachować około pięciodniową wstrzemięźliwość seksualną, dotyczy to także masturbacji. Zarówno dłuższa, jak i krótsza przerwa może być przyczyną nieprawidłowego wyniku. Spermiogramu nie należy wykonywać podczas leczenia antybiotykami, można je zrobić dwa tygodnie po zakończeniu kuracji. Niewskazane jest także spożywanie alkoholu w ciągu kilku dni przed badaniem. Przemęczenie i długotrwały stres także może wpływać na zafałszowanie wyniku.
Próbkę nasienia do spermiogramu uzyskuje się poprzez masturbację. Próbkę pobiera się do jałowego pojemniczka. Należy napisać datę i godzinę pobrania spermy. Najważniejsze jest, aby cała ilość ejakulatu znalazła się w pojemniku.
Dla większości mężczyzn spermiogram jest krępującym badaniem, ponieważ wymaga masturbacji i wytrysku “na zawołanie”. W niektórych klinikach do dyspozycji mężczyzn są specjalne intymne pomieszczenia. Jeżeli mimo to mężczyzna czuje się skrępowany i oddanie nasienia jest utrudnione, może pobrać próbkę spermy w domu - do sterylnego pojemniczka. Należy jednak bezwzględnie dostarczyć tę próbkę w ciągu 30 minut do laboratorium i w tym czasie przechowywać ją w temperaturze 20-37 stopni Celsjusza. Nie powinno się oddawać spermy do prezerwatywy, ponieważ może ona zawierać środki plemnikobójcze, co istotnie wpłynie na wynik.
Kiedy wykonuje się spermiogram?
Głównym powodem wykonania badania jakości nasienia jest podejrzenie bezpłodności lub obniżonej płodności mężczyzny, kiedy starania o dziecko nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Innym wskazaniem jest badanie spermy po przebytym zabiegu chirurgicznym w obrębie narządów płciowych, po urazach genitaliów, stan po leczeniu wnętrostwa i chęć oddania nasienia do banku spermy.
Prawidłowe wyniki spermiogramu
Wynik badania jakości nasienia powinien być poddany ocenie lekarza, który weźmie pod uwagę wywiad z pacjentem i wszystkie badane parametry. Na normospermię, czyli dobrą jakość nasienia, wskazują wyniki ustalone przez Światową Organizację Zdrowia:
· objętość oddanej próbki przekracza 1,5 ml,
· całkowita liczba plemników przekracza 39 milionów,
· koncentracja plemników wynosi powyżej 15 milionów w 1 mililitrze spermy,
· odsetek ruchliwych plemników wynosi powyżej 40 procent,
· odsetek plemników o ruchu postępowym przekracza 32 procent,
· czas upłynnienia nasienia nie przekracza 60 minut,
· żywotność plemników wynosi ponad 58 procent,
· odsetek plemników o prawidłowej budowie jest większy niż 4 procent,
· odczyn ejakulatu wynosi 7,2 pH.
Najważniejsze parametry to koncentracja plemników i ich całkowita liczba w jednym wytrysku. Jeżeli wynik spermiogramu jest poniżej normy, wykonuje się ponowną ocenę jakości nasienia po upływie 3 miesięcy. Jeżeli wynik nie ulegnie poprawie, zaleca się dalszą diagnostykę w kierunku bezpłodności i ustalenia jej przyczyn.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN