Czym charakteryzuje się osobowość unikająca i jak leczyć to zaburzenie?

Przerażona kobieta wytykana palcami
Fot. Yuri Arcurs/ Getty Images
Osobowość unikająca to jedno z głównych rodzajów zaburzeń osobowości. Osoby z tym rozpoznaniem starają się unikać innych ludzi i relacji społeczno-towarzyskich, a także sytuacji, które mogą zakończyć się porażką. Jednostki z osobowością unikającą uważają się za niedoskonałe i mają niskie poczucie wartości, co może prowadzić do depresji.

Osobowość unikająca dotyka około 3% dorosłych ludzi, natomiast samo zaburzenie zostało zdefiniowane na początku XX wieku przez Bleulera i Kretschmera. Jakie są cechy osobowości unikającej i czy możliwe jest leczenie tego zaburzenia?

Osobowość unikająca – cechy

Rozpoznanie osobowości unikającej wiąże się ze znajomością kryteriów diagnostycznych. Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że rozpoznać to zaburzenie można tylko wtedy, gdy jego cechy są uporczywe i nieadaptacyjne przez dłuższy okres (tj. minimum przez 6 miesięcy). Do głównych cech osobowości unikającej zaliczamy:

· unikanie ludzi oraz wszelkich kontaktów społecznych, także w kontekście aktywności zawodowej,

· powściągliwość w relacjach z innymi,

· unikanie bliskości ,

· wycofanie w sytuacjach społecznych,

· niska samoocena, postrzeganie siebie jako osoby nieatrakcyjnej, pozbawionej ważnych zdolności,

· niechęć do podejmowania ryzyka w relacjach,

· ograniczony styl życia,

· nieufność, niechęć do innych,

· stany depresyjne, a nawet myśli samobójcze (w skrajnych przypadkach),

· koncentracja na krytyce, na własnych wadach, a nie zaletach,

· ucieczka do świata fantazji i marzeń.

Nie należy mylić osobowości unikającej z czasowym lękiem przed nowymi sytuacjami czy ludźmi. Zupełnie naturalny może być strach przed nowym miejscem pracy, ludźmi w biurze, jednak jeżeli tego typu uczucia utrzymują się przez dłuższy czas, a człowiek organizuje wokół tych emocji całe swoje życie, może być to objaw niepokojący. Osoby nieśmiałe czy introwertyczne obawiają się konkretnych sytuacji, na przykład wystąpienia publicznego lub randki, natomiast osoby unikające przejawiają ciągły, niczym nieuzasadniony lęk przed relacjami społecznymi, co utrudnia ich codzienne funkcjonowanie. Osoby unikające preferują całkowitą izolację i samotność, a także starają się nie myśleć o swoich uczuciach i emocjach. Pojawia się syndrom unikania bliskości i niechęć do analizowania relacji, uczuć, zdarzeń i zachowań innych ludzi.

Osobowość unikająca – przyczyny

Istnieje kilka teorii, które wyjaśniają, jakie są przyczyny tego zaburzenia osobowości. Spora część psychologów uważa, że główne czynniki związane są z relacjami w dzieciństwie . To właśnie w tym okresie pojawia się unikanie ludzi, niechęć do bliskości, lęk przed innymi, a także izolacja. Uważa się także, że osoby unikające miały w swoim dzieciństwie głównie złe doświadczenia i nie były w stanie wejść w bliską relację z rodzicem lub opiekunem. Konsekwencją tego jest odczuwanie silnej potrzeby bliskości w okresie adolescencji, z jednoczesnym unikaniem ludzi, z obawy przed zranieniem. Wraz z wiekiem osoby te doświadczają krytyki, czują się wyśmiewane, niepotrzebne i odrzucone, a to wszystko powoduje, że symptomy związane z unikaniem nasilają się. Niektóre teorie psychologiczne i biologiczne wskazują także na udział czynników genetycznych i temperamentalnych w tworzeniu się osobowości unikającej.

Osobowość unikająca – leczenie

Zwykle osoby unikające zgłaszają się do psychologa dopiero w późniejszym etapie życia, gdy nie potrafią sobie poradzić z objawami lękowymi i depresyjnymi. Jedną ze szczególnie użytecznych metod leczenia jest systematyczna desensytyzacja, czyli redukowanie objawów lękowych. W skrajnych przypadkach konieczne są wizyty u psychiatry, który włącza w leczenie środki uspokajające i przeciwdepresyjne. Możliwe jest połączenie farmakoterapii z psychoterapią, jednak dużo większe znaczenie mają wizyty u terapeuty. W przypadku osób dorosłych proponuje się zwykle wizyty indywidualne, natomiast w przypadku młodzieży dobrym sposobem leczenia jest terapia grupowa, socjoterapia i trening umiejętności społecznych.

Osobowość unikająca – terapia

Psychoterapia pacjentów z osobowością unikającą jest długotrwała i nie zawsze przynosi oczekiwane rezultaty. Najtrudniejszy jest pierwszy etap terapii, związany z wytworzeniem więzi pomiędzy terapeutą i pacjentem, a tym samym stworzenie zaufania. Najważniejszym elementem terapii jest zmiana nastawienia poznawczego, czyli nawyków i schematów myślowych. Dwie główne formy terapii, które uznawane są za najskuteczniejsze w tym wypadku, to terapia poznawczo-behawioralna i terapia psychodynamiczna. W trakcie leczenia zwraca się uwagę na samoakceptację, opanowanie lęku, a także zwiększenie poczucia bezpieczeństwa i zaufania. Relacja z terapeutą może służyć jako wzór dla kolejnych związków z ludźmi w świecie rzeczywistym. Psychoterapia pozwala na otwarcie się na relacje z innymi, dzięki czemu dużo łatwiejsze będzie stworzenie odpowiednich związków partnerskich w przyszłości.

Zobacz film: Nieśmiałość - cecha charakteru czy fobia społeczna?

Zobacz film: Nieśmiałość - cecha charakteru czy fobia społeczna? Źródło: Dzień Dobry TVN

Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"