Koszmary senne – skąd się biorą i jak się ich pozbyć?

Z pewnością każdy nie raz doświadczył w swoim życiu koszmaru sennego. Dlaczego w czasie nocnego odpoczynku ludzki mózg projektuje tego typu obrazy? Czy to wynik indywidualnych doświadczeń, napięcia, a może jest oznaką wybujałej wyobraźni? O koszmarach rozmawialiśmy w Dzień Dobry TVN z psychiatrą i specjalistą od zaburzeń snu dr Michałem Skalskim i Martą Szulawiak-Turską.

Nie ulega jednak wątpliwości, że koszmary senne skutecznie psują humor i działają silnie stresogennie, uniemożliwiając odpoczynek. Jak im zaradzić? Kiedy je leczyć?

Koszmary senne a faza snu

Sny, w których doświadcza się uczuć strachu, złości, bezradności, agresji czy lęku, są zwane koszmarami i dotyczą nawet 50 proc. naszej populacji. Zwykle przedstawiają one obrazy, w których zagrożone jest życie lub bezpieczeństwo osoby śniącej albo kogoś z jej otoczenia – np. utrata sprawności, wypadanie zębów, spadanie z wysokości, uciekanie przed wrogiem, bycie ofiarą przemocy, śmierć. Bardzo często też swoją treścią nawiązują do codziennego życia. Wywołujące stres koszmary pojawiają się zwykle w fazie głębokiego snu (REM). To właśnie wtedy występują szybkie ruchy gałek ocznych, a mózg podsuwa obrazy będące pewnego rodzaju zbitkiem doświadczeń, emocji i przeżyć. Z koszmaru zwykle budzimy się na skutek reakcji fizycznej naszego ciała. Może to być zarówno płacz, krzyk, jak i gwałtowne poruszenie się na łóżku. Co ciekawe, istnieje opinia, według której na koszmary senne częściej cierpią kobiety z powodu wahań hormonalnych zachodzących w organizmie.

Koszmary senne – przyczyny

Co sprawia, że koszmary spędzają nam sen z powiek? Czynnikiem, który wymienia się najczęściej, są traumatyczne wydarzenia z przeszłości. Dla jednych będzie to wypadek, dla innych upokorzenie, przykre doświadczenia z dzieciństwa, utrata bliskiej osoby czy nawet niepowodzenia w życiu osobistym. Lęki powodują, że odporność psychiczna jest dość niska. Przyczyną jest też przewlekły stres. Dlatego koszmary senne stanowią odzwierciedlenie emocji odczuwanych na jawie – naszych obaw, niepokoju czy strachu np. o zdrowie, wierność partnera, utratę sprawności lub przed jakąś osobistą porażką (m.in. brakiem pracy, domu czy finansów). Z tego względu koszmary mogą w pewnym sensie pomóc uporać się z problemami, przepracować traumę i nabrać dystansu.

Koszmary senne u dorosłych często są wynikiem zespołu stresu pourazowego. Doświadczają ich osoby, które były ofiarami przemocy w rodzinie lub molestowania. Silne traumy przekładające się na sny obserwuje się także u weteranów wojennych oraz osób, które brały udział w wypadku komunikacyjnym.

Skąd biorą się koszmary senne u dzieci? Przyczyną występowania tego zjawiska często jest niepokój wywołany rozwodem, kłótniami rodziców albo uraz psychiczny związany np. ze zmianą miejsca zamieszkania, przedszkola czy szkoły. Mogą one być także efektem przemęczenia lub zwiększonego napięcia. Zwykle pojawiają się u maluchów w wieku ok. 3 lat. Koszmary senne u nastolatków mogą zaś zaistnieć na skutek personalnych niepowodzeń lub być efektem dojrzewania. Pojawiają się też u przyszłych mam jako efekt obaw o zdrowie i bezpieczeństwo ich dziecka. Koszmary senne w ciąży są dość częstym zjawiskiem.

Leczenie koszmarów sennych

Nawracające koszmary, jeśli są procesem długofalowym, mogą powodować problemy ze zdrowiem. Osoba doświadczająca ich często cierpi na chroniczne zmęczenie i kłopoty z koncentracją. Do tego obawa przed złymi snami nasila strach przed zaśnięciem, co w konsekwencji prowadzi do bezsenności. Co zrobić, jeśli na jakimś etapie życia pojawiły się nawracające koszmary? Jak się ich pozbyć? Ciągłe koszmary senne mogą utrudniać życie, np. prowadzić do wykluczenia zawodowego ze względu na zmęczenie i słabą jakość pracy, a także powodować opóźniony refleks, który może przełożyć się na zwiększenie ryzyka wypadku na drodze. Dlatego warto zgłosić się do specjalisty, by ten pomógł uporać się z problemem. Kiedy leczyć koszmary senne? W przypadku dorosłych dobre efekty przynosi psychoterapia poznawczo-behawioralna, np. zmiana treści snu na pozytywną i jego wizualizacja, czyli tzw. technika próby wyobrażeniowej. Pomocne są także techniki relaksacyjne czy hipnoterapia. Jeśli metody te nie odnoszą dobrych rezultatów, a koszmary senne u dorosłych powodują np. napady lęku i paniki, należy wprowadzić leczenie farmakologiczne.

Jakie konsekwencje mogą przynieść powracające i nieleczone koszmary senne? Jednym ze skutków jest depresja. Niestety systematyczny stres w nocy oddziałuje także na codziennie funkcjonowanie, zakłócając czasami prawidłową ocenę sytuacji. Efektem powtarzających się koszmarów jest także nerwica i uzależnienia np. od alkoholu, narkotyków, środków nasennych czy uspokajających, ale także jedzenia (nocne podjadanie działa kojąco i przynosi chwilową ulgę, pomagając zwalczyć stres).

W przypadku złych snów u dzieci nie stosuje się leków. Jednak pomoc jest wskazana, jeżeli pojawiły się stany lękowe. Jak można zaradzić koszmarom sennym u dzieci? Leczenie polega najczęściej na tzw. interwencji behawioralnej.

Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Samotność, stres i szok młodej mamy. "W łazience się zamykałam i płakałam"

Samotność, stres i szok młodej mamy. "W łazience się zamykałam i płakałam"

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Jak gwiazdy spędzają Wielkanoc? Marzena Rogalska: "Szaleństwo"

Jak gwiazdy spędzają Wielkanoc? Marzena Rogalska: "Szaleństwo"

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"