Aby właściwie reagować na podwyższoną temperaturę ciała należy rozróżnić stan podgorączkowy od gorączki. Oba są stany sygnalizują najczęściej reakcję obronną organizmu.
Co to jest gorączka?
Według definicji, gorączka to ciepłota ciała przekraczająca 38 stopni, temperatura powyżej 37,5 a 38 określana jest mianem stanu podgorączkowego. W praktyce, zwłaszcza u młodych, zestresowanych rodziców, jakiekolwiek podwyższenie ciepłoty ciała mylnie bywa określane gorączką. Rozróżnienie tych dwóch stanów jest istotne, ze względu na to, że stan podgorączkowy nie jest stanem zagrożenia życia i może w niektórych sytuacjach nosić znamiona przewlekłego. Niekontrolowana gorączka natomiast może doprowadzić do śmierci na skutek przegrzania, a dynamika jej przebiegu może być niezwykle szybka.
Biorąc pod uwagę fakt, że układ regulujący temperaturę ciała u niemowląt, zwłaszcza w pierwszych trzech miesiącach życia, jest jeszcze niedojrzały, do wahań temperatury może dochodzić nawet bez uchwytnej przyczyny chorobowej. Jednakże każda zmiana ciepłoty połączona z innymi objawami powinna wzbudzać czujność u rodziców.
Jak mierzyć temperaturę u niemowlęcia?
Istnieje co najmniej kilka sposobów i miejsc mierzenia temperatury u niemowlęcia. Można to robić na czole, w ustach, uchu, czy odbycie. Obecnie często stosowaną metodą jest pomiar temperatury w uchu, używa się do tego specjalnego termometru na podczerwień. Wynik uzyskuje się po kilku sekundach i jest on miarodajny, ponieważ temperatura błony bębenkowej odzwierciedla tę, znajdującą się w obrębie mózgowia. Stosunkowo niedawno wprowadzonym urządzeniem są termometry wbudowane w smoczek. Przypominają one zwyczajne smoczki lub gryzaki, w których w części wkładanej do ust niemowlęcia znajdują się czujniki pomiarowe, natomiast w części zewnętrznej zawarty jest wyświetlacz. Tego typu urządzenia pozwalają uniknąć u dziecka niepokoju związanego z samym badaniem.
Gorączka - przyczyny
Najczęstszą przyczyną gorączki u niemowląt są zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych. Mogą one przebiegać w postaci nieżytu nosa, ostrego zapalenia gardła i krtani , oskrzeli , płuc. Istotną jednostką chorobową u niemowląt jest też zapalenie ucha środkowego, które może wystąpić nawet podczas pierwszych dni życia dziecka i przebiegać z bardzo wysoką temperaturą. Infekcje górnych dróg oddechowych mogą być wywołane przez wirusy, bakterie, a czasem grzyby - w każdym przypadku o zastosowanym leczeniu przyczynowym powinien decydować lekarz.
Stosunkowo często gorączka występuje w przebiegu infekcji układu moczowego. Te zakażenia są częste u dzieci i w większości dotyczą dziewczynek. Ma to związek z różnicami w budowie anatomicznej układu moczowego. Cewka moczowa u płci żeńskiej jest krótsza i leży stosunkowo blisko odbytu, co sprzyja przenoszeniu bakterii kałowych.
Ponadto gorączka bez objawów ze strony układu oddechowego czy moczowego może pojawić się w przebiegu ząbkowania. Zazwyczaj nie jest ona wysoka i rzadko przekracza 39 stopni. Dziecko jest wtedy rozdrażnione, płaczliwe, mogą wystąpić trudności z przyjmowaniem pokarmów. Sami rodzice oglądając buzię dziecka mogą stwierdzić obrzęk i zaczerwienienie dziąseł wokół wyrzynającego się zęba. Wówczas ulgę przynoszą gryzaki, które poprzez pocieranie dziąseł łagodzą nieco objawy. Gorączka w przebiegu ząbkowania z reguły nie trwa dłużej niż 2-3 dni.
Zdarza się również, że przyczyną wzrostu gorączki bywają szczepienia. Gorączka po szczepieniu może pojawić się kilka godzin po podaniu dawki leku, może też wystąpić dopiero po kilku dniach. Z reguły nie trwa ona długo, może towarzyszyć jej senność i brak apetytu.
Gorączka - zagrożenia
U niemowląt powyżej szóstego miesiąca życia mogą pojawić się tzw. drgawki gorączkowe. Występują w postaci ogniskowej, np. niekontrolowane drżenia ręki, nogi lub w postaci napadu uogólnionego, który obejmuje całe ciało i może spowodować zaburzenia świadomości. W każdym przypadku drgawek gorączkowych dziecko powinno zostać zbadane przez lekarza, aby wykluczyć nieprawidłowości i inne choroby układu nerwowego. Napady drgawkowe często mają charakter nawrotowy, więc po pierwszym takim zdarzeniu dziecko jest predysponowane do powtórnego napadu w przyszłości.
W związku z tym, że układ odpornościowy niemowlęcia nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, może dochodzić do łatwiejszego niż u dorosłych rozprzestrzeniania się infekcji ogniskowej na cały organizm. Jeśli patogeny (bakterie, wirusy) dostaną się do krwi i namnożą się w niekontrolowany sposób, może rozwinąć się posocznica. Jest to poważne zagrożenie zdrowia i życia. Gorączka jest wysoka, stan dziecka ciężki, występują zaburzenia oddychania, tętna, mogą pojawić się wybroczyny na skórze. Stan taki wymaga bezwzględnej hospitalizacji i wdrożenia intensywnego leczenia.
Gorączka - leczenie
Najważniejsze jest, aby w trakcie wzrostu temperatury, gdy dziecko nie ma apetytu, nie doszło do odwodnienia. Należy więc podawać zwiększoną ilość płynów, najlepiej chłodnych, małymi porcjami. Ponadto wskazane są schładzające okłady, które można umieścić na czole lub w pachwinach. Jeśli mimo to gorączka utrzymuje się, można podać leki przeciwgorączkowe w ilości dobranej do masy ciała dziecka. W sytuacji gdy temperatura nie obniża się i występują objawy infekcyjne, należy skonsultować się z lekarzem.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN