Wesołe brzmienie wygrywanych nut pojawia się niemal w każdej karczmie w Zakopanem. Co ciekawe, autorzy muzyki góralskiej są zazwyczaj anonimowi. W czym tkwi jej fenomen?
Zobacz też: Kayah o współpracy z Bregovicem: "Myślę, że dopiero teraz doceniamy to, co zrobiliśmy 20 lat temu" >>>
Muzyka góralska – cechy
Taniec i muzyka góralska są ważnymi elementami naszej kultury. Podkreślają jej wyjątkowość, odrębność i są pewną wizytówką Polski. Ich oryginalność zaś podbija serca wielu ludzi na całym świecie. Muzyka góralska jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, a jej największy urok tkwi w tym, że jest tworzona wciąż na nowo.
Czym cechuje się muzyka góralska? Wykorzystywane w niej instrumenty z pewnością są charakterystycznym elementem, który przekłada się na unikalne brzmienie. Skład kapeli góralskiej to zwykle czterech grajków. Jest tu więc obecny Prym, który gra melodię prowadzącą, trzymając skrzypce na barku lub na piersi (używa bowiem tylko 3 z 4 strun) i jest odpowiedzialny za dobór muzyki, Sekunda, czyli drugie skrzypce (uzupełniający lukę między prymem a basami) oraz Basy, przypominające mały kontrabas (na których ponoć gra się najprościej). Dawniej wykorzystywano też takie instrumenty jak gęśle, dudy i piszczałki. Cechą znamienną tej muzyki jest także wielogłosowość. Górale najczęściej śpiewają w grupach. Pieśń zaczyna jeden z nich, a reszta mu po chwili wtóruje. Głos ich zaś jest gardłowy i przepełniony krzykiem.
Zobacz też: Muzyka żydowska – najlepsi wykonawcy i ponadczasowe przeboje. Jak łączą się z kulturą żydowską? >>>
Tempo muzyki góralskiej zazwyczaj jest żwawe, a słowa utworów niejednokrotnie nawiązują do umiłowania Tatr. Często pojawiają się motywy miłosne przedstawione „na wesoło”. Co ciekawe, muzyka góralska zawsze powstaje spontanicznie, np. podczas zabaw czy codziennych aktywności. Słowa i nuty nie są więc przez nikogo zapisywane, a jedynie powielane, „zasłyszane” przez kogoś innego. Rodzą się w ten sposób przyśpiewki, które w zależności od regionu mogą się nieco różnić zarówno linią melodyczną, jak i lirykami.
Stolica muzyki góralskiej
W których rejonach Polski króluje muzyka góralska? Można śmiało powiedzieć, że Zakopane jest jej „stolicą”. To właśnie w tym mieście turystycznym, ku uciesze wycieczkowiczów, widać jej największą eksplozję. Jest grana niemal na każdym kroku, w restauracjach, karczmach czy nawet ulicznych kramikach. Najlepsza muzyka góralska to jednak zdecydowanie ta grana na żywo, a nie odtwarzana z płyty. Dlatego tym, którzy chcą doświadczyć prawdziwego muzycznego doznania z folkową nutą, warto polecić wybranie się w miejsca, gdzie odbywają się takie minikoncerty. Bardzo często są to właśnie typowo góralskie karczmy, gdzie przy okazji serwowane jest tradycyjne jadło.
Gdzie pojawia się muzyka góralska? Beskidy to oprócz Zakopanego kolejny region, w którym skoczne folkowe rytmy także są wszechobecne, jednak w nieco zmienionej formie.
Nowoczesna muzyka góralska i biesiadna
Dawniej w muzyce góralskiej wykorzystywano tylko skrzypce i basy. Tendencja ta się jednak zmieniała wraz z upływem lat i współcześnie muzyka góralska komercyjna występuje w nieco innej odsłonie. Zespoły, które ją tworzą, wykorzystują bowiem nie tylko tradycyjne instrumenty, ale także np. gitary (elektryczną i basową) czy perkusję. Często pojawiają się także instrumenty dęte. Znane kapele, które reprezentują muzykę góralską nowoczesną , to m.in. Zakopower i Golec uOrkiestra.
Zobacz też: Samba – gorący taniec latynoamerykański. Jak wygląda nauka? >>>
Muzyka góralska elektroniczna grana jest zaś przez zespół Stanisława Karpiel-Bułecki, czyli Future Folk oraz Electro Halny. Tworzy ją także Gooral, czyli Mateusz Górny. Polska więc może poszczycić się wykonawcami, którzy inspirując się ludowym folklorem, tworzą produkt naprawdę wysokiej jakości. To dzięki nim ewolucja muzyki góralskiej weszła na nowy poziom, a nowoczesne, energetyczne brzmienie nie jest pozbawione jej tradycyjnego „sznytu”.
Nie da się zaprzeczyć, że muzyka góralska do tańca nadaje się idealnie. Nie dziwi więc fakt, że jej elementy pragnie mieć na swoim weselu wiele osób. Skoczne rytmy i radosne słowa sprawiają, że nogi rwą się do tańca, a gardło do wtórowania w śpiewaniu. Muzyka góralska na weselu potrafi skutecznie zaprosić gości na parkiet i jest gwarantem dobrej zabawy. Często przy takich okazjach młodzi wybierają utwory bardziej nowoczesne niż te tradycyjne. Są jednak i takie wesela, na których muzyka góralska biesiadna wykonywana jest „na siedząco”. Goście dostają specjalne śpiewniki i przed podaniem dania głównego śpiewają wspólnie kilka piosenek. Prawdziwą gratką w trakcie tego rodzaju imprez jest muzyka góralska na żywo wykonywana przez rodowitych mieszkańców Podhala.
Autor: Damian Drewulski