Noworodki i niemowlaki do około szóstego miesiąca życia nie posiadają jeszcze zębów. Ich dziąsła pokryte są gładkim nabłonkiem. Fizjologicznie okres ząbkowania przypada na około szósty miesiąc życia dziecka (z reguły jest to dolna lub górna “jedynka”). Dalszy rozwój zębów wykazuje znaczne różnice osobnicze. Często wydaje nam się, że w związku z brakiem zębów lub ich niewielką ilością niemowlęta nie powinny mieć problemów związanych z jamą ustną i jej zapaleniami. Jednakże wcale nierzadko u niemowlaków spotyka się schorzenia w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, z których najczęstsze to nadmierne ślinienie, obrzmienie dziąseł czy białe dziąsła przy zębach. To, co z pozoru może wyglądać jak np. resztki mleka, to dość często właśnie pleśniawki u niemowląt na podniebieniu, języku, dziąsłach i na ustach.
Jak rozpoznać pleśniawki u niemowląt?
Obraz kliniczny w postaci białych dziąseł u niemowlaka jest dość powszechnie spotykany. Może mieć on jednak różne postaci. Czasami obserwuje się jedynie drobne, pojedyncze plamki zlokalizowane na błonach śluzowych dziąseł i policzków. Jeśli przebieg infekcji charakteryzuje znaczne nasilenie dolegliwości, zmiany mogą się zlewać ze sobą i tworzyć większe skupiska, którym często towarzyszą dolegliwości bólowe utrudniające przyjmowanie pokarmów przez dziecko. Zdarza się, że skąpoobjawowa infekcja ( pojedyncze plamki) zauważana jest przypadkowo i nie towarzyszą jej inne dolegliwości. W przypadku rozległych zmian dolegliwości bólowe są na tyle silne, że może im towarzyszyć ogólne złe samopoczucie dziecka, brak chęci do jedzenia, płaczliwość. Czasami w przebiegu “białych dziąseł” pojawia się stan podgorączkowy lub gorączka.
Jak rozpoznać pleśniawki u niemowląt? Czy to pleśniawki, czy coś innego? Zmiany grzybicze na dziąsłach budową i kolorem przypominają grudki twarogu. Charakterystyczna jest łatwość usunięcia zmian (np. po potarciu szpatułką), po ich usunięciu pozostają drobne, czerwone plamki. Jednakże w bardzo szybkim tempie biały nalot pojawia się ponownie w tych samych miejscach.
Pleśniawki u niemowląt – przyczyny
Pleśniawki są wynikiem infekcji grzybiczej. Wywołują je drożdżaki z gatunku Candida . W przypadku kiedy układ odpornościowy działa prawidłowo, nie stanowią one dla człowieka zagrożenia. Jeżeli zachodzą sprzyjające warunki środowiskowe (wilgoć, ciepło, rozkładające się związki organiczne), a dodatkowo u dziecka występują nieprawidłowości w pracy układu odpornościowego, dochodzi do namnażania się drobnoustrojów i powstaje tzw. kandydoza (drożdżyca). Infekcja może pojawić się w wielu miejscach organizmu człowieka. U niemowląt zwykle są to pleśniawki błon śluzowych jamy ustnej i tzw. pieluszkowe zapalenie skóry. Nie ma znaczenia, czy niemowlę jest karmione mlekiem mamy czy mlekiem modyfikowanym – pleśniawki u niemowląt karmionych piersią
zdarzają się tak samo często, jak w przypadku tych, które jedzą mleko sztuczne.
Pleśniawki u niemowląt – drogi zakażenia
Infekcja grzybicza może wystąpić w każdym okresie życia niemowlaka i dziecka. Jednakże najczęściej spotyka się ją u noworodków. Ma to związek z tym, iż grzyby występują w strukturach układu rozrodczego kobiet. Dziecko zatem może je zaaspirować w trakcie porodu i przechodzenia przez kanał rodny matki. Czasami mimo obecności patogenu u kobiety, u noworodka nie pojawiają się pleśniawki. W związku z tym przyjęto hipotezę, że rozwojowi infekcji towarzyszą zaburzenia odporności, wady wrodzone układu krążenia i układu oddechowego. Ponadto dodatkowymi czynnikami ryzyka jest wcześniactwo i inne zakażenia wrodzone, które dodatkowo obciążają układ odpornościowy noworodka.
Zdarza się również, że wystąpienie białych kropek na dziąsłach u niemowlaka związane jest z antybiotykoterapią stosowaną z powodu infekcji. Antybiotyki niszczą co prawda bakterie, ale prowadzą do wyjałowienia organizmu, co ułatwia rozwój infekcji grzybiczej.
Co na pleśniawki u niemowląt bez recepty?
Istnieją różne domowe sposoby na pleśniawki u niemowląt i zapobieganie ich nawracaniu. Dziecku można po posiłku oczyścić dziąsła gazikiem z przegotowaną wodą. Należy również pamiętać o właściwej higienie smoczka i butelek, ponieważ resztki mleka na butelce czy smoczku to doskonała pożywka dla drobnoustrojów.
Jak leczyć pleśniawki u niemowląt – preparaty
Co jest dobre na pleśniawki u niemowląt? W aptekach występują różnego rodzaju preparaty.
Leki na pleśniawki u niemowląt bez recepty:
· Aphtin, do stosowania na błony śluzowe. Zawiera on jednak kwas borny, który nie jest zalecany u niemowląt.
· Wodny roztwór Gencjany. Zazwyczaj na błonach śluzowych umieszcza się kilka kropli roztworu, które ulegają samoistnemu rozprowadzeniu.
Przy znacznym nasileniu infekcji i towarzyszącym jej trudnościom w przyjmowaniu pokarmów lub gorączce konieczna jest konsultacja z pediatrą, który zadecyduje, czy konieczne będzie wdrożenie leczenia farmakologicznego preparatem przeciwgrzybiczym.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN