Prawie każdy pragnie kochać i wiedzieć, że drugi człowiek darzy go tym samym uczuciem. Niestety pewna grupa osób nie może doświadczać uroków bycia zakochanym ani czerpać radości ze związku. Cierpiącym na filofobię towarzyszy paniczny strach przed zakochaniem się oraz bliskością z innymi.
Filofobia: przyczyny i objawy
U podstaw prawie każdej fobii leżą przyczyny behawioralne, oparte na przeszłych zdarzeniach i doświadczeniach. W przypadku filofobii czynnikami, które prowadzą do wykształcenia się zaburzenia są:
- przykre doświadczenia w relacjach uczuciowych, na przykład bycie opuszczonym przez ukochaną osobę (nie tylko partnera lub partnerkę, ale także rodzica),
- obserwowanie wielu kłótni lub rozwodu rodziców w dzieciństwie albo okresie nastoletnim,
- postrzeganie relacji miłosnych jako grzeszne i niezgodne z religią,
- konotacja między relacją a stosunkiem seksualnym – niektóre osoby obawiają się aktu cielesnego,
- niski poziom zaufania do ludzi, niechęć w stosunku do innych,
- depresja, która sprawia, że cały świat postrzegany jest w szarych barwach,
- niska samoocena.
Przyczyny filofobii są więc bardzo różne, ponieważ wiążą się zarówno z doświadczeniami własnymi, jak i obserwacją innych ludzi, normami kulturowymi i religijnymi, a także indywidualnymi cechami charakteru. Warto zaznaczyć, że lęk przed zakochaniem się i miłością może być trwały lub występować tylko przez pewien okres. Wśród najważniejszych objawów filofobii wyróżnia się:
- silny niepokój, a także nerwowość wiążącą się z myślami o miłości lub zdarzeniami związanymi z zakochaniem,
- niechęć do wchodzenia w relacje z innymi ludźmi,
- unikanie miejsc, gdzie spotyka się osoby zakochane, na przykład parki, restauracje,
- wystrzeganie się takich okoliczności towarzyskich jak śluby, wesela, ogłoszenie zaręczyn,
- izolowanie się od społeczeństwa,
- pojawianie się objawów somatycznych, takich jak drżenie, pocenie się, nudności, bóle brzucha, omdlenie w przypadku jakichkolwiek romantycznych okoliczności, na przykład pocałunku.
Warto dodać, że jednym z powiązanych objawów jest samotność osoby cierpiącej na to zaburzenie. To dodatkowo może prowadzić do obniżenia samooceny, pojawienia się uczucia smutku, a także depresji.
Filofobia: leczenie
Filofobia to choroba, którą można leczyć, chociaż wymaga to wiele wysiłku ze strony osoby zaburzonej. Pierwszym krokiem jest podjęcie decyzji o wybraniu się do specjalisty, czyli psychologa lub psychiatry. Fobię należy potraktować poważnie, ponieważ wywołuje ona poczucie nieszczęścia i osamotnienia.
Psychologia wskazuje na bardzo dobrą metodę leczenie filofobii, czyli terapię poznawczo-behawioralną. Zgodnie z tym podejściem u podstaw lęku przed zakochaniem leżą nieprzyjemne doświadczenia i przekonania, które powodują, że osoba zaburzona tworzy w myślach scenariusze tego, co mogłoby się stać, gdyby zdecydowała się na wejście w relację z drugim człowiekiem. Oczywiście obrazy te mają wydźwięk negatywny. Podejście poznawczo-behawioralne pozwala na zmianę przekonań i tzw. skryptów, czyli umysłowych reprezentacji zdarzeń, które są uogólnione i zawierają informacje dotyczące różnych doświadczeń miłosnych. Przykładowo, osoba cierpiąca na filofobię mogła wytworzyć „skrypt”, zgodnie z którym partner na pierwszej randce wyśmiewa ją albo zaprasza do domu, decyduje się na stosunek seksualny, a później nie utrzymuje kontaktu. Warto zaznaczyć, że część „skryptów” może pochodzić także z filmów. Zadaniem psychoterapeuty jest zmiana sztywnych scenariuszy myślowych i zadbanie o to, aby dana jednostka zaczęła w inny sposób funkcjonować.
Konieczne jest także poddawanie osoby zaburzonej różnym bodźcom i zdarzeniom, na przykład umawianiu się na randki, spotykaniu się z innymi ludźmi, wychodzeniu na imprezy okolicznościowe. Polega to na tzw. terapii ekspozycyjnej, czyli prezentowaniu choremu różnych bodźców od najmniej zagrażających, tj. obserwacji par, oglądaniu filmów romantycznych, aż po najtrudniejsze, tj. samodzielnemu chodzeniu na randki. W niektórych przypadkach konieczne jest także wprowadzenie farmakoterapii, czyli podawanie leków takich jak antydepresanty. Niestety, każde leczenie farmakologiczne niesie ze sobą wiele skutków ubocznych, które mogą wpływać na psychikę pacjenta. W przypadku osób cierpiących na fobie oszacowanie ryzyka związanego z danymi lekami jest wyjątkowo trudne, dlatego takie metody wprowadza się tylko wtedy, gdy jest to niezbędne. Filofobii nie wolno ignorować, ponieważ to poważne zaburzenie, które może znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie.
Autor: Adrian Adamczyk