Nieodpowiednie zachowanie w pracy względem podwładnego, ale również współpracownika, zdarza się w każdej organizacji. Mogą to być różnego rodzaju zachowania mające na celu poniżenie pracownika, ośmieszenia w oczach współpracowników. Mogą to być niestosowne uwagi dotyczące urody czy ubrania, agresja słowna czy fizyczna.
>>> Zobacz także:
- Dyskryminacja pracownika – co robić, gdy czujemy się pokrzywdzeni w pracy?
- Mobbing.75 zachowań, których należy unikać
- Przyczyny i konsekwencje otrzymania nagany w pracy
Czy każde nieodpowiednie zachowanie to mobbing? Na czym polega różnica?
Za mobbing uważamy działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Aby nieodpowiednie zachowania można było sklasyfikować jako mobbing, muszą one mieć charakter długotrwały.
Czy jest coraz więcej przypadków nieodpowiednich traktowań pracowników?
Liczba spraw rozpatrywanych w polskich sądach od lat utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie. W przypadku mobbingu jest to około 600 spraw rocznie. W pierwszej połowie 2019 roku do polskich sądów rejonowych wpłynęło już prawie 450 spraw o odszkodowanie w związku z mobbingiem.
Czy pracownicy mają coraz większą czy coraz mniejszą świadomość tego, co jest mobbingiem i jak sobie z nim radzić?
Świadomość dotycząca nieodpowiednich zachowań jest coraz większa wśród pracowników, jednak nadal wielu z nich nie zna precyzyjnej definicji zjawiska. Mimo że samo pojęcie jest dość pojemne, bo wiele nieodpowiednich, powtarzających się zachowań podchodzi pod zjawisko mobbingu, polskie sądy w rozstrzygnięciach stosują jego wąską, ustawową definicję. W efekcie zdecydowaną większość spraw wygrywają pracodawcy. Poza tym bardzo trudno jest pracownikowi udowodnić, że był mobbingowany, potrzebne są dowody, świadkowie, a współpracownicy niekoniecznie chętnie będą zeznawać przed sądem, choćby w obawie przed utratą zatrudnienia. Sprawy trwają latami i tylko kilka procent rozstrzyganych jest na korzyść pracownika. Niestety istnieje też zjawisko fałszywych oskarżeń o mobbing pracodawcy, np. w akcie zemsty.
W ilu przypadkach mobbing jest przyczyną odejścia z pracy?
Nie ma na ten temat statystyk. Na pewno część pracowników ze względu na ryzyko dotyczące reputacji na rynku pracy gotowych jest znosić absolutnie nieakceptowalne zachowania, w tym mobbing.
Czy pracownicy to zgłaszają?
Wiele spraw nie jest zgłaszanych. Ze względu na długotrwałość postępowań sądowych, koszty, czas, stosowaną przez polskie sądy wąską definicję mobbingu i statystyki wygranych spraw, osoby często nie decydują się wnieść sprawy do sądu.
Przemoc słowna w pracy na czym polega?
Przemocą słowną mogą być wyzwiska skierowane w stronę pracownika, nieodpowiednia forma wydawania poleceń, ale również nieodpowiedni ton – krzyk, głośny, ale i agresywny sposób komunikacji.
Przemoc fizyczna w pracy na czym polega?
Skrajnym przejawem przemocy fizycznej jest oczywiście pobicie. Ale może to być również odepchnięcie, czy inne agresywne działanie polegające na fizycznym kontakcie między pracownikiem a drugą osobą.
Dyskryminacja w pracy – z jakiego powodu dochodzi do niej najczęściej?
W firmach spotyka się całe spektrum dyskryminacji – od dyskryminacji ze względu na płeć, przez poglądy polityczne, ideologiczne, dyskryminację ze względu na narodowość. W polskich warunkach nieco rzadziej wstępuje dyskryminacja z uwagi na kolor skóry czy wyznanie religijne. Najczęściej mamy do czynienia z dyskryminacją ze względu na płeć.
W jakich sektorach/branżach zjawisko mobbingu występuje najczęściej?
Według raportu "Bezpieczeństwo pracy w Polsce 2019" są to branże z sektora publicznego - opieka zdrowotna i pomoc społeczna, co jest zjawiskiem niepokojącym. Kobiety padają ofiarą mobbingu nieco częściej niż mężczyźni.
Jak się bronić przed mobbingiem? Co możemy zrobić, żeby rozwiązać ten problem?
Ostatnie regulacje z września 2019 r. nieco poprawiły sytuację. Kiedyś mobbingowany pracownik mógł domagać się odszkodowania, gdy został zwolniony z pracy lub sam się zwolnił. Zmiana wprowadziła prawo do odszkodowania, nawet w sytuacji, gdy pracownik wciąż pracuje w danej firmie. Jednak konieczne jest opracowanie takich przepisów, które dawałyby pracownikom realną ochronę przed mobbingiem, a pracodawcy realne narzędzia do walki ze zjawiskiem w swojej organizacji. Na ten moment możliwe jest to poprzez regulamin pracy, ale ma to miejsce jedynie w firmach, które odpowiednio dbają o kulturę pracy. Należy jeszcze popracować nad ustawową definicją mobbingu, ale także nad rozwiązaniami, które będą chronić pracodawców przed fałszywymi oskarżeniami.
Pracownicy mogą aktywnie wpływać na środowisko pracy poprzez zgłaszanie do służb bhp zaobserwowanych zagrożeń czy sytuacji potencjalnie niebezpiecznych.
Gdzie należy się zwrócić jeśli ktoś jest mobbingowany?
Najpierw do bezpośredniego przełożonego i spróbować rozwiązać sprawę poprzez rozmowę. Jeśli to nie przynosi skutku powinien udać się do działu kadr czy prawnego. Dopiero kolejnym krokiem jest postępowanie sądowe.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN