Serotonina wpływa korzystnie na szereg funkcji organizmu związanych głównie z samopoczuciem, snem i apetytem. Mimo że jest produkowana przez nasze ciało, może dochodzić do istotnych wahań jej poziomu - najczęściej obniżenia. Za pomocą diety i aktywności fizycznej można istotnie wpływać na jej stężenie. Jednak nadmiar serotoniny jest równie groźny, co jej niedobór.
Serotonina - co to jest?
Serotonina (hormon szczęścia) to hormon tkankowy, który należy do grupy amin biogennych (organicznych związków chemicznych powstających z dekarboksylacji aminokwasów). Jest naturalną pochodną tryptaminy. To także jeden z najważniejszych neuroprzekaźników ośrodkowego układu nerwowego, czyli substancji przenoszących sygnały pomiędzy neuronami oraz komórkami nerwowymi i mięśniami.
Głównym miejscem produkcji serotoniny są komórki błony śluzowej jelit. Poza tym jest wytwarzana w pniu mózgu przez strukturę zwaną jądra szwu - grupę neuronów wyspecjalizowanych tylko w tym celu, a także w szyszynce i płytkach krwi (trombocytach). Jej synteza jest pobudzana przez rozkład tryptofanu, związku chemicznego wchodzącego w skład białek, który może być dostarczany do organizmu wraz z pożywieniem.
Wiek oraz płeć mają wpływ na to, na jakim poziomie w organizmie występuje serotonina . Badania podają, że najwyższe stężenie mają noworodki, a najniższe młodzież w okresie dojrzewania. U kobiet jest wyższe niż u mężczyzn nawet o 30 procent.
Funkcje serotoniny
Odpowiedni poziom serotoniny pozwala na prawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego: reguluje sen (wspólnie z melatoniną), potrzeby seksualne, zachowania impulsywne, apetyt i pracę jelit, ciśnienie i krzepnięcie krwi, temperaturę ciała oraz skurcz mięśni gładkich. Z kolei spadek stężenia serotoniny, a także jego wzrost powoduje szereg dysfunkcji organizmu.
Niedobór serotoniny
Niedobór serotoniny wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie organizmu oraz ośrodkowego układu nerwowego. Powoduje bezsenność, ciągłe uczucie zmęczenia, brak apetytu i objadanie się słodyczami (cukier sprzyja produkcji serotoniny). Osoby ze zbyt niskim poziomem hormonu szczęścia wykazują skłonności do agresji, drażliwość i brak koncentracji. Bardzo często czują się źle, mają obniżony nastrój, są apatyczne i niechętne do podejmowania aktywności, co znacząco przyczynia się do zachorowania na depresję. Niski poziom serotoniny powoduje także nieprawidłowości w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego: spowolnienie motoryki jelit i zaparcia.
Nadmiar serotoniny
Zbyt wysoki poziom hormonu szczęścia może być równie niebezpieczny dla organizmu, co jego niedobór. Nadmiar serotoniny jest przyczyną zapaleń w obrębie przewodu pokarmowego oraz zespołu jelita drażliwego - choroby, która objawia się uporczywymi biegunkami i bólami brzucha.
Osoby, które przyjmują leki wpływające na poziom serotoniny w mózgu , są narażone na wystąpienie zespołu serotoninowego w przypadku ich przedawkowania ( nadmiaru serotoniny ). Jego objawami są:
· halucynacje;
· niepokój;
· zaburzenia koncentracji i toku myślenia;
· sztywność mięśni;
· drgawki;
· przyspieszone tętno (tachykardia);
· nudności, wymioty, biegunka.
Serotonina - lek w tabletkach
Za pomocą środków farmakologicznych można wpływać na poziom i mechanizmy działania serotoniny . Leki stosowane w tym celu należą do grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI). Ich działanie polega na procesie hamowania wychwytu zwrotnego serotoniny przez komórkę nerwową, która ją wydzieliła, dzięki czemu wzrasta jej stężenie w mózgu. Stosuje się je zwykle w leczeniu depresji, fobii społecznej i nerwicy natręctw.
Serotonina bez recepty nie jest dostępna. Można kupić jedynie środki farmakologiczne zawierające substancje stymulujące organizm do jej wydzielania (np. ekstrakt z kwiatu szafranu).
Jak podnieść poziom serotoniny?
Poziom serotoniny można podnieść, stosując naturalne sposoby i metody. Należy do nich przede wszystkim zmiana stylu życia na zdrowszy: zastosowanie odpowiedniej diety, uregulowanie rytmu dobowego, relaks, aktywność fizyczna i dostarczanie sobie przyjemności płynących na przykład z pocałunków czy seksu (w ich przypadku serotonina wzrasta nawet o 200 procent).
Serotonina w jedzeniu występuje w formie tryptofanu, czyli składnika, dzięki któremu pobudzana jest jej produkcja przez organizm. Produkty bogate w ten związek chemiczny to: mięso ryb, wieprzowina, indyk, awokado, banany, pestki dyni, jajka, parmezan i ser cheddar. Syntezę hormonu szczęścia pobudza także czekolada. Warto spożywać również produkty bogate w kwas foliowy i witaminę B: kasze, brązowy ryż, zielone warzywa (szpinak, brokuły, sałata).
Serotonina a dopamina
Zarówno serotonina , jak i dopamina są ważnymi neuroprzekaźnikami. Udowodniono, że dopamina odpowiada za system nagrody, a jej stężenie wzrasta w czasie oczekiwania i wykonywania niektórych czynności. Z tego względu obie te substancje są uznawane za hormon szczęścia - istotnie wpływają na nastrój i samopoczucie.
Zobacz film: Sekrety Szczęścia i urody Grażyny Wolszczak
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN