Koszmary senne – skąd się biorą i jak się ich pozbyć?

Z pewnością każdy nie raz doświadczył w swoim życiu koszmaru sennego. Dlaczego w czasie nocnego odpoczynku ludzki mózg projektuje tego typu obrazy? Czy to wynik indywidualnych doświadczeń, napięcia, a może jest oznaką wybujałej wyobraźni? O koszmarach rozmawialiśmy w Dzień Dobry TVN z psychiatrą i specjalistą od zaburzeń snu dr Michałem Skalskim i Martą Szulawiak-Turską.

Nie ulega jednak wątpliwości, że koszmary senne skutecznie psują humor i działają silnie stresogennie, uniemożliwiając odpoczynek. Jak im zaradzić? Kiedy je leczyć?

Koszmary senne a faza snu

Sny, w których doświadcza się uczuć strachu, złości, bezradności, agresji czy lęku, są zwane koszmarami i dotyczą nawet 50 proc. naszej populacji. Zwykle przedstawiają one obrazy, w których zagrożone jest życie lub bezpieczeństwo osoby śniącej albo kogoś z jej otoczenia – np. utrata sprawności, wypadanie zębów, spadanie z wysokości, uciekanie przed wrogiem, bycie ofiarą przemocy, śmierć. Bardzo często też swoją treścią nawiązują do codziennego życia. Wywołujące stres koszmary pojawiają się zwykle w fazie głębokiego snu (REM). To właśnie wtedy występują szybkie ruchy gałek ocznych, a mózg podsuwa obrazy będące pewnego rodzaju zbitkiem doświadczeń, emocji i przeżyć. Z koszmaru zwykle budzimy się na skutek reakcji fizycznej naszego ciała. Może to być zarówno płacz, krzyk, jak i gwałtowne poruszenie się na łóżku. Co ciekawe, istnieje opinia, według której na koszmary senne częściej cierpią kobiety z powodu wahań hormonalnych zachodzących w organizmie.

Koszmary senne – przyczyny

Co sprawia, że koszmary spędzają nam sen z powiek? Czynnikiem, który wymienia się najczęściej, są traumatyczne wydarzenia z przeszłości. Dla jednych będzie to wypadek, dla innych upokorzenie, przykre doświadczenia z dzieciństwa, utrata bliskiej osoby czy nawet niepowodzenia w życiu osobistym. Lęki powodują, że odporność psychiczna jest dość niska. Przyczyną jest też przewlekły stres. Dlatego koszmary senne stanowią odzwierciedlenie emocji odczuwanych na jawie – naszych obaw, niepokoju czy strachu np. o zdrowie, wierność partnera, utratę sprawności lub przed jakąś osobistą porażką (m.in. brakiem pracy, domu czy finansów). Z tego względu koszmary mogą w pewnym sensie pomóc uporać się z problemami, przepracować traumę i nabrać dystansu.

Koszmary senne u dorosłych często są wynikiem zespołu stresu pourazowego. Doświadczają ich osoby, które były ofiarami przemocy w rodzinie lub molestowania. Silne traumy przekładające się na sny obserwuje się także u weteranów wojennych oraz osób, które brały udział w wypadku komunikacyjnym.

Skąd biorą się koszmary senne u dzieci? Przyczyną występowania tego zjawiska często jest niepokój wywołany rozwodem, kłótniami rodziców albo uraz psychiczny związany np. ze zmianą miejsca zamieszkania, przedszkola czy szkoły. Mogą one być także efektem przemęczenia lub zwiększonego napięcia. Zwykle pojawiają się u maluchów w wieku ok. 3 lat. Koszmary senne u nastolatków mogą zaś zaistnieć na skutek personalnych niepowodzeń lub być efektem dojrzewania. Pojawiają się też u przyszłych mam jako efekt obaw o zdrowie i bezpieczeństwo ich dziecka. Koszmary senne w ciąży są dość częstym zjawiskiem.

Leczenie koszmarów sennych

Nawracające koszmary, jeśli są procesem długofalowym, mogą powodować problemy ze zdrowiem. Osoba doświadczająca ich często cierpi na chroniczne zmęczenie i kłopoty z koncentracją. Do tego obawa przed złymi snami nasila strach przed zaśnięciem, co w konsekwencji prowadzi do bezsenności. Co zrobić, jeśli na jakimś etapie życia pojawiły się nawracające koszmary? Jak się ich pozbyć? Ciągłe koszmary senne mogą utrudniać życie, np. prowadzić do wykluczenia zawodowego ze względu na zmęczenie i słabą jakość pracy, a także powodować opóźniony refleks, który może przełożyć się na zwiększenie ryzyka wypadku na drodze. Dlatego warto zgłosić się do specjalisty, by ten pomógł uporać się z problemem. Kiedy leczyć koszmary senne? W przypadku dorosłych dobre efekty przynosi psychoterapia poznawczo-behawioralna, np. zmiana treści snu na pozytywną i jego wizualizacja, czyli tzw. technika próby wyobrażeniowej. Pomocne są także techniki relaksacyjne czy hipnoterapia. Jeśli metody te nie odnoszą dobrych rezultatów, a koszmary senne u dorosłych powodują np. napady lęku i paniki, należy wprowadzić leczenie farmakologiczne.

Jakie konsekwencje mogą przynieść powracające i nieleczone koszmary senne? Jednym ze skutków jest depresja. Niestety systematyczny stres w nocy oddziałuje także na codziennie funkcjonowanie, zakłócając czasami prawidłową ocenę sytuacji. Efektem powtarzających się koszmarów jest także nerwica i uzależnienia np. od alkoholu, narkotyków, środków nasennych czy uspokajających, ale także jedzenia (nocne podjadanie działa kojąco i przynosi chwilową ulgę, pomagając zwalczyć stres).

W przypadku złych snów u dzieci nie stosuje się leków. Jednak pomoc jest wskazana, jeżeli pojawiły się stany lękowe. Jak można zaradzić koszmarom sennym u dzieci? Leczenie polega najczęściej na tzw. interwencji behawioralnej.

Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Jakub Tolak czeka na poważną operację. "Doszedłem do momentu, w którym trzeba podjąć decyzję"

Jakub Tolak czeka na poważną operację. "Doszedłem do momentu, w którym trzeba podjąć decyzję"

Brytyjska prasa: Księżna Kate przyłapana na zakupach. Zwrócono uwagę na jej wygląd

Brytyjska prasa: Księżna Kate przyłapana na zakupach. Zwrócono uwagę na jej wygląd

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą. "Zaczęłyśmy z czystą kartą"

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą. "Zaczęłyśmy z czystą kartą"

Mieszka z 50-letnim synem: "Nie chce od mamy odejść"

Mieszka z 50-letnim synem: "Nie chce od mamy odejść"

Czy można wydłużyć działanie botoksu? Posłuchaj, co na ten temat mówi specjalista

Czy można wydłużyć działanie botoksu? Posłuchaj, co na ten temat mówi specjalista

Jak wychować dzieci w dobie ekranów? "Uważajmy, żeby nie przesadzić"

Jak wychować dzieci w dobie ekranów? "Uważajmy, żeby nie przesadzić"

Niepokojący stan psychiczny nastolatków. Dove i MŁODE GŁOWY łączą siły
Materiał promocyjny

Niepokojący stan psychiczny nastolatków. Dove i MŁODE GŁOWY łączą siły

Iga Świątek spotkała się z gwiazdą filmu "Diuna"

Iga Świątek spotkała się z gwiazdą filmu "Diuna"

Jaśminowy, brązowy czy biały? Ryż na wiele pysznych sposobów według Grzegorza Zawieruchy
Materiał promocyjny

Jaśminowy, brązowy czy biały? Ryż na wiele pysznych sposobów według Grzegorza Zawieruchy

Marcin Prokop założył alkogogle i przeszedł test

Marcin Prokop założył alkogogle i przeszedł test

Manicure Hailey Bieber to hit tej wiosny

Manicure Hailey Bieber to hit tej wiosny

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Królowa kuchni staropolskiej w nowej odsłonie. Poznaj przepisy Darii Ładochy na dania z perliczką
Materiał promocyjny

Królowa kuchni staropolskiej w nowej odsłonie. Poznaj przepisy Darii Ładochy na dania z perliczką

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Zielone miejsca pracy czekają na górników. "Kwalifikacje są bardzo podobne"
Materiał promocyjny

Zielone miejsca pracy czekają na górników. "Kwalifikacje są bardzo podobne"

"Sposób na wnętrze". Kasia Jaroszyńska i eksperci z Leroy Merlin spełnili marzenie 7-letniej Rozalii
Materiał promocyjny

"Sposób na wnętrze". Kasia Jaroszyńska i eksperci z Leroy Merlin spełnili marzenie 7-letniej Rozalii

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Wielkanoc z nutką nowoczesności. Przepisy Mariety Mareckiej na nietuzinkowe dania świąteczne
Materiał promocyjny

Wielkanoc z nutką nowoczesności. Przepisy Mariety Mareckiej na nietuzinkowe dania świąteczne

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Samotność osób starszych. Jak wspierać na co dzień seniorów?
Materiał promocyjny

Samotność osób starszych. Jak wspierać na co dzień seniorów?

Toksyczna odzież - jakich materiałów unikać? "Po jakimś czasie dowiadujemy się, że mamy nowotwór"

Toksyczna odzież - jakich materiałów unikać? "Po jakimś czasie dowiadujemy się, że mamy nowotwór"

Ruszyła 8. edycja konkursu POLSKI PACJENT W AVÈNE. Do wygrania wyjazd do Centrum Hydroterapii w Avène we Francji oraz emolienty XERACALM A.D
Materiał promocyjny

Ruszyła 8. edycja konkursu POLSKI PACJENT W AVÈNE. Do wygrania wyjazd do Centrum Hydroterapii w Avène we Francji oraz emolienty XERACALM A.D

Piotr Adamczyk wspiera żonę w przewlekłej chorobie

Piotr Adamczyk wspiera żonę w przewlekłej chorobie

Wyniki najnowszego rankingu najsmaczniejszych deserów. Polskie ciasto na pierwszym miejscu

Wyniki najnowszego rankingu najsmaczniejszych deserów. Polskie ciasto na pierwszym miejscu

Alkohol przyczynia się do występowania aż 200 chorób. Jakich?

Alkohol przyczynia się do występowania aż 200 chorób. Jakich?

Domowy street food, czyli kulinarna podróż bez biletu. Poznaj przepisy Szymona Czerwińskiego
Materiał promocyjny

Domowy street food, czyli kulinarna podróż bez biletu. Poznaj przepisy Szymona Czerwińskiego

27-letnia Ola miała najpoważniejszy rodzaj udaru

27-letnia Ola miała najpoważniejszy rodzaj udaru

Książę William zażartował z Kate. Przesadził?

Książę William zażartował z Kate. Przesadził?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Jakie są właściwości błękitnych kamieni? Poznaj moc szafiru, turkusu i apatytu

Jakie są właściwości błękitnych kamieni? Poznaj moc szafiru, turkusu i apatytu

Pamiętacie Manię z "Przepisu na życie"? Wiemy, czym się teraz zajmuje

Pamiętacie Manię z "Przepisu na życie"? Wiemy, czym się teraz zajmuje

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Tego badania boją się Polacy. Nie wykonał go m.in. tata Marcina Mellera: "Zmarł po 3,5 roku"

Tego badania boją się Polacy. Nie wykonał go m.in. tata Marcina Mellera: "Zmarł po 3,5 roku"

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

"Mam tysiaka. Zbieram na Lambo". Wyznania dzieci o pieniądzach bawią do łez

"Mam tysiaka. Zbieram na Lambo". Wyznania dzieci o pieniądzach bawią do łez

Po przeszczepie serca zostały matkami. "Chciałam spełnić to marzenie"

Po przeszczepie serca zostały matkami. "Chciałam spełnić to marzenie"

Pierwszy partner zdradził ją z jej przyjaciółką, kolejny z prostytutką. Czy mu wybaczyła?

Pierwszy partner zdradził ją z jej przyjaciółką, kolejny z prostytutką. Czy mu wybaczyła?

Zdrowe stopy na wiosnę i nie tylko. Podolog o codziennej pielęgnacji

Zdrowe stopy na wiosnę i nie tylko. Podolog o codziennej pielęgnacji

"Back to school. Prawdziwy egzamin". TTV wysyła rodziców z powrotem do szkoły

"Back to school. Prawdziwy egzamin". TTV wysyła rodziców z powrotem do szkoły

Wiosenne nowości. Czego mogą spodziewać się widzowie Dzień Dobry TVN? "Mamy akcje specjalne"

Wiosenne nowości. Czego mogą spodziewać się widzowie Dzień Dobry TVN? "Mamy akcje specjalne"

Stawiasz problemy innych ponad swoje? To może być ważny sygnał. "Nieświadome pragnienie"

Stawiasz problemy innych ponad swoje? To może być ważny sygnał. "Nieświadome pragnienie"

Ile kosztuje m2 mieszkania w bloku z wielkiej płyty? Kwota zwala z nóg

Ile kosztuje m2 mieszkania w bloku z wielkiej płyty? Kwota zwala z nóg

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas