Rozwój dziecka charakteryzuje różna dynamika. Niemowlęta w tym samym wieku mogą znacznie różnić się od siebie wagą i wzrostem. Również ich rozwój psycho-motoryczny może być na różnym poziomie. Noworodki i niemowlaki do około szóstego miesiąca życia nie posiadają jeszcze zębów. Ich dziąsła pokryte są gładkim nabłonkiem. Pierwsze zęby pojawiają się około pół roku po urodzeniu (z reguły jest to dolna lub górna “jedynka”). Często wydaje nam się, że w związku z tym niemowlęta nie powinny mieć problemów związanych z jamą ustną i jej zapaleniami. Jednakże pogląd ten jest mylny, gdyż u niemowlaków często spotyka się nadmierne ślinienie, obrzmienie dziąseł czy białe dziąsła przy zębach.
Co to są pleśniawki?
Objaw, taki jak białe dziąsła u niemowlaka jest dość powszechnie spotykany. Zmiany te mogą mieć charakter drobnych, pojedynczych plamek zlokalizowanych na błonach śluzowych dziąseł i policzków, mogą też skupiać się w nieco większe konglomeraty, które mogą stanowić poważny problem, gdyż stają się przyczyną trudności w odżywianiu dziecka. Ilość zmian w jamie ustnej bywa różna. Pojedyncze plamki z reguły zauważane są przypadkowo, gdyż nie wywołują u niemowlaka żadnych uchwytnych dolegliwości. Jednakże zdarza się, że cała jama ustna może być wypełniona pleśniawkami, co w znaczny sposób utrudnia przyjmowanie pokarmów przez dziecko i powoduje nasilone dolegliwości bólowe, które objawiają się płaczliwością, niepokojem niemowlęcia, a nawet stanami podgorączkowymi i gorączką. Zmiany swoją budową i kolorem przypominają fragmenty twarożku i tak też często są określane przez rodziców. Charakterystyczne jest to, że gdy podejmujemy próbę usunięcia ich z buzi, np. po tarciu łyżeczką, zmiany łatwo nie znikają, mogą pozostać po nich zaczerwienienia z obrzękiem śluzówki. Kiedy uda nam się jednak ściągnąć biały nalot, to po bardzo krótkim czasie ponownie jest on zauważalny.
Pleśniawki są wynikiem infekcji grzybiczej. Wywołane są drożdżakiem z gatunku Candida albicans.
Co to jest Candida albicans?
Jest to gatunek grzybów zaliczany do drożdżaków. Identyfikuje się go u 40–80% zdrowych ludzi jako składnik flory przewodu pokarmowego. Przy zachowanej prawidłowej funkcji układu odpornościowego nie stanowi dla człowieka zagrożenia. Przy zaburzeniach odporności patogeny namnażają się w niekontrolowany sposób i powstaje tzw. kandydoza (drożdżyca). Środowiskiem, które sprzyja rozwojowi choroby, jest ciepło, wilgoć i rozkładające się związki organiczne. Może być odpowiedzialny za infekcję wielu miejsc organizmu człowieka, u niemowląt najczęstszymi są pleśniawki i pieluszkowe zapalenie skóry.
Jak dochodzi do zakażenia grzybem?
Chociaż pleśniawki mogą się pojawić w dowolnym momencie życia niemowlaka i dziecka, najczęściej spotyka się je u noworodków. Jest to związane z obecnością patogenu w drogach rodnych kobiety. Drożdżak dostaje się do organizmu dziecka w czasie jego wędrówki przez kanał rodny kobiety. Jednak nie wszystkie dzieci urodzone naturalnie, których matki mają w składzie swojej flory Candida albicans, prezentują objawy infekcji jamy ustnej. Najczęściej przyjmuje się, że rozwój choroby ma związek z zaburzeniami układu odpornościowego dziecka. Zatem wcześniactwo, wady serca, układu oddechowego i inne zakażenia wrodzone będą stanowiły predyspozycję do rozwoju pleśniawek w jamie ustnej niemowlęcia.
Ponadto rozwojowi białych kropek na dziąsłach u niemowlaka , jako przejawy infekcji grzybiczej, sprzyja antybiotykoterapia stosowana u dziecka. Antybiotyki wyjaławiają organizm z bakterii, co stanowi “bramę” dla rozwoju infekcji grzybiczych.
Jak wyleczyć pleśniawki?
Istnieje kilka sposobów na pozbycie się infekcji grzybiczej i zapobieganie jej rozwojowi.
Przede wszystkim ważne jest płukanie jamy ustnej po jedzeniu. U niemowląt karmionych mlekiem, po posiłku powinno się podać 2-3 łyżeczki wody. U starszego dziecka można zastosować płukanie wodą ze szklanki.
Istnieją specjalne preparaty, np. Aftin, do stosowania na błony śluzowe, jednak ze względu na zawartość kwasu bornego nie zaleca się ich stosowania u niemowląt.
Zastosowanie ma także wodny roztwór gencjany. Zazwyczaj na błonach śluzowych umieszcza się kilka kropli roztworu, które ulegają samoistnemu rozprowadzeniu. Roztwór barwi dziąsła na niebieskawy kolor, więc należy mieć to na uwadze i nie popadać w panikę.
Jeżeli infekcja jest nasilona, utrudnione jest przyjmowanie pokarmów i towarzyszą jej inne objawy, wskazana jest konsultacja z pediatrą. Konieczne może zostać wdrożenie leczenia preparatem przeciwgrzybiczym (np. Nystatyna). Sposobem podania jest miejscowe pędzlowanie dziąseł, po wcześniejszym wypłukaniu jamy ustnej wodą przez okres 7-14 dni.
Zobacz także: Masaż - sposób na budowanie więzi z niemowlęciem
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN