Tkanka mózgowa człowieka składa się z około 10 miliardów neuronów, które przenoszą i przetwarzają impulsy nerwowe i informacje między ciałem a mózgiem. Z powodu wieku, chorób degeneracyjnych i działania różnorodnych czynników, komórki nerwowe ulegają bezpowrotnemu zniszczeniu, czego wynikiem jest otępienie . Objawy są związane z upośledzeniem funkcji intelektualnych, pogorszeniem pamięci i zaburzeniami zachowania. Wyodrębnia się kilka typów otępienia w zależności od przyczyny.
Co to jest otępienie?
Otępienie (demencja) to zespół neurologicznych objawów, które są przyczyną utraty sprawności intelektualnej i zdolności poznawczych. U jego podłoża najczęściej leży uszkodzenie tkanki mózgowej z powodu zwyrodnienia lub niedostatecznej ilości dostarczanego do mózgu tlenu i składników odżywczych.
Według definicji przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) otępienie to przewlekła i postępująca choroba mózgu. W jej przebiegu dochodzi najczęściej do zaburzenia wyższych funkcji korowych: myślenia, pamięci, rozumienia, orientacji, języka, uczenia się i liczenia. Zwykle dotyczą one nowych informacji, jednak w zaawansowanych postaciach demencji upośledzone jest także odtwarzanie danych.
Szacuje się, że choroba dotyczy około pół miliona osób w Polsce. Większość z nich przekroczyła 85. rok życia. Zdarzają się także przypadki otępienia w młodym wieku . Wyróżnia się kilka typów demencji, między innymi: czołowo-skroniową, naczyniową, starczą i alkoholową.
Otępienie starcze - objawy i leczenie
Otępienie starcze pojawia się u coraz starszych osób i jest związane ze zwyrodnieniem tkanki mózgowej, na przykład w przebiegu chorób neurologicznych, w których dochodzi do degeneracji komórek nerwowych. Należą do nich: choroba Alzheimera, choroba Parkinsona lub otępienie z ciałami Lewy’ego . Pierwsze objawy są zwykle słabo zaznaczone i narastają stopniowo. Zaburzenia funkcji poznawczych dotyczą:
· pamięci;
· myślenia;
· rozumienia;
· orientacji;
· oceny sytuacji;
· mowy;
· liczenia.
Uważa się, że za zdecydowaną większość tego typu zaburzeń odpowiada choroba Alzheimera. Zgodnie z momentem życia, w którym wystąpiły pierwsze objawy, wyróżnia się etapy otępienia starczego :
· wczesny (postać właściwa) - objawy pojawiają się około 50. roku życia;
· późny - pierwsze dolegliwości występują po 65. roku życia.
W otępieniu starczym typu alzheimerowskiego na początku pojawiają się problemy z pamięcią świeżą, czyli z zapamiętywaniem prostych rzeczy i uczeniem się nowego materiału. Mogą wystąpić kłopoty z przypominaniem sobie niektórych słów i nazwisk oraz z pisaniem lub liczeniem. Z czasem dochodzi do pogłębienia dolegliwości związanych z pamięcią, zaburzeń emocji, zachowania, orientacji czasoprzestrzennej, pogorszenia samopoczucia, zaburzenia mowy. Chory przestaje rozpoznawać przedmioty, otoczenie, a także członków rodziny. W zaawansowanym stadium osoba chora traci umiejętność zaspokajania swoich podstawowych potrzeb i nie radzi sobie z codziennymi czynnościami, dlatego wymaga stałej opieki ze strony innych ludzi.
Leczenie otępienia starczego polega na stosowaniu leków, które zwiększają poziom acetylocholiny, odpowiedzialnej za przekazywanie impulsów nerwowych między neuronami. Ważne jest także trenowanie mózgu poprzez rozwiązywanie łamigłówek lub czytanie książek. Jednak ma to na celu jedynie spowolnienie choroby, ponieważ jej całkowite wyleczenie jest niemożliwe.
Otępienie czołowo-skroniowe. Objawy i leczenie
Otępienie czołowo-skroniowe jest spowodowane degeneracją neuronów w korze mózgowej czołowej i skroniowej poprzez gromadzenie się w nich białka. Do początkowych objawów należą zaburzenia zachowania, zmiany osobowości, nieumiejętność kontrolowania swoich emocji oraz nastrój niedostosowany do sytuacji. Często pojawiają się także zaburzenia mowy. Na dalszym etapie pojawia się zaniedbanie higieny i podstawowych potrzeb. Leczenie otępienia skroniowo-czołowego polega na farmakoterapii i podejmowaniu prób poprawy jakości życia z chorobą.
Otępienie naczyniowe - objawy
Otępienie naczyniopochodne jest spowodowane uszkodzeniem mózgu przez zaburzone funkcjonowanie naczyń krwionośnych. Zwykle są to liczne, drobne niedotlenienia kory mózgowej lub powikłanie po udarze niedokrwiennym mózgu. Objawy zależą od części mózgu, która uległa niedotlenieniu. Najczęściej są to zaburzenia pamięci, uwagi, zachowania, równowagi i emocji. Początek choroby jest nagły, ale dalszy postęp przebiega stopniowo.
Leczenie otępienia naczyniowego polega na ustabilizowaniu choroby podstawowej, która przyczynia się do zaburzeń w naczyniach krwionośnych (nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, miażdżycy) oraz na stosowaniu środków zwiększających stężenie acetylocholiny.
Zobacz film: Czy Polacy pomagają starszym?
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: Ivan Ozerov/Blend Images/Getty Images