Emocje są wynikiem pozytywnych lub negatywnych doświadczeń. Te pierwsze, choć mogą być bardzo intensywne, mają często krótkotrwały charakter. Natomiast emocje negatywne, szczególnie gdy są tłumione, mogą z czasem przybrać formę nieustającego, niekiedy trudnego do wykrycia stresu. Tak więc długotrwałe tłumienie emocji może być dla organizmu wyniszczające.
Emocje są nam potrzebne
dr Sławomir Murawiec:
Emocje są nam potrzebne. To nie jest coś takiego, co jest przypadkowe. Są one bardzo ważnym sygnałem, jak sobie radzimy wewnętrznie, jaki jest nasz stan. Takim sygnałem jak sobie radzimy w kontaktach z otoczeniem.
Brak emocji to brak wskazówek
Jeżeli emocje są tłumione, chowane, albo osoba nie zdaje sobie sprawy, jaki one są, to w tym momencie pozbawia się bardzo ważnych sygnałów. Wtedy jest taka pustka, jakbyśmy zostali w wewnętrznej rzeczywistości i w relacji ze światem bez wskazówek co zrobić, jak się kierować. To wszystko jest jakoś schowane
Więcej:
Tłumienie emocji – przyczyny
Tłumienie emocji to mechanizm, który może mieć różne przyczyny – od uwarunkowań kulturowych po sposób wychowania przez rodziców, wymuszający nieokazywanie emocji. Przyczynami tłumienia emocji mogą być m.in.:
- normy kulturowe, np. przejawiające się w stwierdzeniach typu „prawdziwi mężczyźni nie płaczą” i piętnujące okazywanie emocji w określonych sytuacjach czy rolach (np. podczas służby w wojsku);
- wychowanie wyniesione z domu, w którym okazywanie emocji było krytykowane lub nawet karane;
- konieczność podtrzymania wizerunku wypracowanego w danym środowisku, silna szczególnie u liderów w danych dziedzinach czy organizacjach;
- obawa o wpływ, jaki okazywanie emocji może mieć na członków rodziny, co w wielu przypadkach sprowadza się do przemilczania problemów i ich nawarstwiania się (np. zatajenie przed najbliższą rodziną choroby czy faktu utraty pracy);
- potrzeba utrzymania w tajemnicy określonych zdarzeń (np. zdrady partnera) i wynikające z tego wyrzuty sumienia czy po prostu obawa przed odkryciem prawdy przez partnera;
- wcześniejsze doświadczenia, które wzmocniły w jednostce przekonanie o tym, że ukrywanie emocji przynosi korzyści lub nie powoduje określonych konsekwencji.
Skutki tłumienia emocji
Tłumienie emocji może mieć charakter epizodyczny lub długotrwały. Chwilowe, sytuacyjne ukrycie nagłych emocji najczęściej nie jest groźne. Co najwyżej powoduje krótkotrwały dyskomfort psychiczny, ewentualnie wybuch złości. Długotrwałe tłumienie emocji ma znacznie groźniejsze skutki i może być wyniszczające dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Jeśli ktoś stale odczuwa negatywne emocje, a jednocześnie tego nie okazuje, pozbawia się w ten sposób jakichkolwiek szans na reakcję otoczenia i pomoc ze strony najbliższych. To wtedy tłumienie emocji ma często destrukcyjny charakter. Do najbardziej niszczących uczuć można zaliczyć złość, brak przebaczania, gniew, frustrację, lęk, żal czy poczucie winy. Objawy tłumienia takich emocji mogą być stosunkowo łatwe do zauważenia przez najbliższych, a zarazem bardzo trudne do powiązania z ich faktycznymi przyczynami. Zachodzi tu paradoksalne sprzężenie zwrotne. Jednostka odczuwa bardzo silne i długo trwające negatywne emocje, a jednocześnie nikomu o nich nie mówi. Najbliżsi nie są więc w stanie powiązać jej pogarszającego się samopoczucia czy wyglądu z faktycznymi przyczynami. Ewentualne próby leczenia czy zapobiegania takiemu stanowi rzeczy skazane są na niepowodzenie, gdyż skierowane są często na niewłaściwy cel.
Zobacz także: Maja Sablewska o tym, czy nieśmiałość wyklucza sukces
Długotrwałe tłumienie negatywnych emocji może powodować różne skutki. Są to m.in.:
- bezsenność, bóle głowy;
- spadek masy ciała, utrata masy mięśniowej, brak łaknienia lub wręcz przeciwnie – niekontrolowane tycie;
- bóle mięśni, najczęściej pleców i nóg;
- wyczerpanie, apatia, spowolnienie myślenia, zły nastrój;
- spadek odporności organizmu;
- osłabienie pamięci;
- spowolnienie procesów regeneracji skóry – przyspieszenie procesów starzenia, szybsze siwienie (to dlatego widząc kogoś po dłuższym czasie, jesteśmy w stanie rozpoznać po wyglądzie, że coś go dręczy – mamy wrażenie, że szybko się starzeje);
- zwiększona podatność na alergie i infekcje;
- nerwice.
Notoryczne ukrywanie negatywnych emocji z czasem może przerodzić się w trwały stres, podczas którego do krwiobiegu stale wydzielana jest adrenalina i kortyzol. Na podwyższonym poziomie utrzymuje się wówczas tętno, rośnie poziom cukru i cholesterolu we krwi, a od tego blisko już do problemów z sercem i nadciśnieniem.
Jak walczyć ze szkodliwym tłumieniem emocji?
Leczenie tłumienia emocji i jego skutków nie jest proste, gdyż najskuteczniejsze metody związane są ze zmianą stylu życia, nawyków i ogólnego podejścia do rzeczywistości. Zanim zdecydujemy się na skonsultowane z psychologiem leczenie farmakologiczne, warto spróbować powalczyć z tłumieniem emocji poprzez:
- większe zaangażowanie w życie towarzyskie, nawiązywanie i rozwijanie przyjaźni;
- szczere rozmowy z przyjaciółmi i bliskimi;
- uprawianie sportu (ułatwia pozbycie się nagromadzonej negatywnej energii i złości);
- wypracowanie własnych wzorców zachowań (np. jeśli ktoś mnie zdenerwuje, idę pobiegać, a później rozmawiam o tym z przyjacielem);
- próby przekierowania niszczących i tłumionych emocji na konstruktywne aktywności (np. prace w ogródku, rąbanie drewna).
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN