Z tego artykułu dowiesz się:
- Dzień Bez Papierosa - kiedy obchodzimy?
- Uzależnienie od nikotyny – czym jest?
- Uzależnienie od nikotyny – objawy i skutki
- Test na uzależnienia od nikotyny Fagerströma
- Leczenie uzależnienia od nikotyny
Wtorek, 31 maja to Światowy Dzień bez papierosa. Zainicjowane przez Światową Organizację Zdrowia święto zwraca uwagę na zagrożenia związane z używaniem tytoniu.
Nikotyna uzależnia fizycznie i psychicznie. Objawem uzależnienia od nikotyny jest rosnąca potrzeba palenia papierosów. Leczenie tego nałogu może polegać m.in. na przyjmowaniu środków farmakologicznych, stosowaniu nikotynowej terapii zastępczej czy biorezonansu magnetycznego.
Zdrowie
Uzależnienie od nikotyny – czym jest?
Uzależnienie od nikotyny, czyli nikotynizm, podobnie jak inne uzależnienia ma charakter nawracający i przewlekły. Palenie papierosów, wbrew pozorom, nie jest tylko niewinnym „puszczaniem dymka”. Powszechność tego uzależnienia to efekt szerokiej dostępności papierosów. Są one głównym źródłem wspomnianej nikotyny będącej alkaloidem pirydynowym występującym w niektórych roślinach (np. Nicotiana tabacum). Zaliczana jest ona do grupy substancji psychoaktywnych, czyli wykazuje zdolność oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy.
Mechanizm działania nikotyny jest podobny do tego, jaki wyróżnia kokainę. Jeden papieros zawiera aż 6-11 mg tej substancji. Wpływa ona na receptory nikotynowe zlokalizowane w mózgu i aktywuje je. Efektem tego jest uwolnienie dopaminy, tzw. hormonu szczęścia. Po spaleniu papierosa przez około 20 minut w organizmie utrzymuje się wysoki poziom nikotyny, później zaczyna on spadać. Rośnie natomiast chęć ponownego zapalenia papierosa.
Silna potrzeba palenia to objaw fizycznego uzależnienia od nikotyny. Z powodu zwiększonej tolerancji na tę substancję rośnie potrzeba zwiększania dawki. Odstawienie papierosów, nawet krótkotrwałe, może skutkować negatywnymi objawami abstynencyjnymi. Fizyczne uzależnienie od nikotyny jest związane również z ograniczeniem innych przyjemności, takich jak np. jedzenie. Nałóg palenia papierosów wiąże się też z zależnością psychiczną. Często się zdarza, że palacz będąc w sytuacji dla niego niekomfortowej, rytuał palenia traktuje jako metodę samouspokojenia.
Uzależnienie od nikotyny – objawy i skutki
Uzależnienie od nikotyny wywołuje objawy, które nie u wszystkich wyglądają tak samo. Decydujące znaczenie ma wrażliwość osobnicza. Najważniejszym objawem jest głód nikotynowy. Towarzyszy mu również irytacja, spadek koncentracji, ciągły kaszel, zmęczenie, a nawet zaburzenia snu.
Jeśli chodzi o skutki uzależnienia od nikotyny, to warto podkreślić, że wynikają one ze znajdujących się w papierosach substancji smolistych, fenoli, cyjanowodoru. Nałóg palenia prowadzi do nowotworów płuc, krtani, gardła, chorób serca, wrzodów żołądka. Wymienione efekty uzależnienia od papierosów powinny być sygnałem do rozpoczęcia leczenia.
Test na uzależnienia od nikotyny Fagerströma
Aby móc sprawdzić stopień uzależnienia od nikotyny, warto wykonać specjalny test. Nie jest on skomplikowany, a jego wyniki są w stanie pokazać, czy jest się farmakologicznie uzależnionym od nikotyny. Dużą popularnością cieszy się test uzależnienia od nikotyny według Fagerströma. Ma on formę ankiety składającej się z 7 pytań. Odpowiedzi na zadane w teście pytania są punktowane. Jeśli test wskazuje wynik poniżej 7 punktów, wówczas uzależnienie od nikotyny ma co najwyżej podłoże psychiczne. Na tym etapie stosunkowo łatwo zerwać z nałogiem. Rezultat powyżej 7 punktów oznacza, że istnieje duże prawdopodobieństwo fizycznego uzależnienia od nikotyny.
Leczenie uzależnienia od nikotyny
Nikotynizm nie jest chorobą, na którą nie ma lekarstwa. Zerwanie z nałogiem wymaga jednak dużo samozaparcia i silnej woli. Warto podkreślić, że nie zawsze stopniowe ograniczanie przyjmowania nikotyny przynosi oczekiwane efekty. W niektórych przypadkach skuteczne leczenie uzależnienia od nikotyny jest możliwe dopiero po zgłoszeniu się do lekarza. Nieraz niezbędne jest wsparcie środkami farmakologicznymi.
W przypadku uzależnienia od nikotyny sprawdza się cytyzyna, która po raz pierwszy została przebadana w 1967 roku. Cytyzyna pobudza autonomiczny układ nerwowy tak, jak to robi nikotyna, ale nie uzależnia. Eliminuje odczuwanie przyjemności z przyjmowania nikotyny. Poza tym łagodzi objawy zerwania z nałogiem tytoniowym. W leczeniu nałogu papierosowego pomaga również bupropion, który hamuje wychwyt zwrotny noradrenaliny i dopaminy oraz minimalizuje objawy zespołu abstynencji po zaprzestaniu palenia. W aptekach dostępne są też tabletki na rzucenie palenia, w składzie których znaleźć można wareklininę. Sprzedaje się je na receptę.
Zerwanie z uzależnieniem od nikotyny jest też możliwe dzięki nikotynowej terapii zastępczej. Można ją wdrożyć bez wizyty u lekarza. Polega na podawaniu osobie uzależnionej nikotyny w coraz mniejszych dawkach. Terapię pomagają przeprowadzić plastry nikotynowe, tabletki podjęzykowe, inhalator nikotynowy i gumy tytoniowe.
Do leczenia uzależnień od nikotyny wykorzystywany jest też biorezonans magnetyczny. Pomaga on usunąć z organizmu toksyny dostarczane w trakcie palenia. W walce z nałogiem papierosowym, i tym samym uzależnieniem od nikotyny, pomaga psychoterapia, hipnoza i akupunktura.
Zobacz także:
- Papierosy mogą prowadzić do rozpadu związku? "Mąż chował się i palił"
- "Kazałam synowi palić, aż zwymiotuje". Eksperci ostro reagują na pomysły rodziców
- Papierosy niszczą zdrowie, a niedopałki środowisko. Jak pety wpływają na ekosystem?
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: Mixmike/Getty Images