Istnieje wiele przyczyn, które mogą powodować ból jajników. Mogą być to procesy fizjologiczne, na przykład podczas cyklu owulacyjnego, czy ból jajnika po zapłodnieniu. Jednak nie należy bagatelizować takich dolegliwości, ponieważ mogą one również być objawem poważnych chorób. Kiedy pojawią się takie objawy towarzyszące, jak: przedłużający się ból, obfite miesiączki czy dolegliwości związane z układem moczowym, należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza.
Czym są jajniki i gdzie się znajdują?
Jajniki są żeńskimi odpowiednikami męskich jąder. Są to stosunkowo niewielkie narządy. Każda kobieta posiada dwa jajniki, kształtem przypominają jajka lub spłaszczoną elipsoidę. Ich miara to ok. 5 cm x 3 cm x 1 cm. Zlokalizowane są w podbrzuszu, w okolicy pobocznych ścian miednicy, po prawej i lewej stronie. W ich wnętrzu dojrzewają komórki jajowe. Jajniki są również gruczołami, które wydzielają żeńskie hormony płciowe, takie jak: estrogeny, progesteron, relaksynę oraz androgeny, które regulują cykl owulacyjny.
Jakie są przyczyny bólu jajników?
Poniżej najczęstsze powody fizjologiczne bólu jajników, które nie powinny budzić niepokoju u kobiet i nie wymagają konsultacji medycznej. Dyskomfort powinien minąć samoistnie po kilku godzinach lub dniach.
- Owulacja - podczas dni płodnych dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa, który uwalnia gotową do zapłodnienia komórkę jajową. Proces ten zachodzi między 13. a 15. dniem cyklu i może powodować ból w podbrzuszu. Zazwyczaj dyskomfort odczuwany jest po jednej stronie miednicy, prawej lub lewej. Statystycznie kobiety częściej skarżą się na ból po prawej stronie. Bardzo rzadko zdarza się, że odczuwany jest on po obu stronach.
- PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego - rozpoczyna się najczęściej kilka dni przed menstruacją i kończy się z momentem rozpoczęciem miesiączki. Jest to wynik zmian w poziomie hormonów. Oprócz bólu w okolicy podbrzusza, zespołowi napięcia przedmiesiączkowego towarzyszą zmiany nastroju, ogólne osłabienie czy uczucie zmęczenia.
- Stres - jest przyczyną wielu dolegliwości bólowych. Są to tzw. nerwobóle. Często potocznie ten stan nazywany jest kolką jajnikową.
- Stosunek seksualny - podczas stosunku niektóre pozycje seksualne mogę powodować ból jajnika. Jest to efekt silnego ucisku na narządy miednicy mniejszej, czego skutkiem może być uczucie dyskomfortu w podbrzuszu.
- Torbiele na jajnikach - mogą świadczyć o takich schorzeniach, jak PCOS, czyli zespół policystycznych jajników czy skręt jajowodów. W obu przypadkach skrajną konsekwencją może być niepłodność.
- Ciąża ektopowa, czyli ciążą pozamaciczna - sytuacja, w której zapłodniona komórka jajowa zagnieździła się w jajowodzie zamiast w ścianie macicy. Temu schorzeniu towarzyszy silny, tępy i długotrwały ból po obu stronach podbrzusza. Stan ten wymaga jak najszybszej terminacji ciąży.
- Endometrioza - choroba, w której komórki błony śluzowej macicy nie są usuwane z organizmu, tylko wędrują w głąb ciała. Ból w podbrzuszu pojawia się najczęściej podczas lub zaraz po stosunku płciowym.
- Zapalenie przydatków - przydatki to inaczej jajniki i jajowody. Tak samo jak w przypadku ciąży ektopowej, ból jest długotrwały i wymaga leczenia.
- Nowotwór jajnika - większość nowotworów narządów płciowych we wczesnym stadium jest bezobjawowe. Ból w podbrzuszu pojawia się w stanach bardzo zaawansowanych, w momencie, gdy dochodzi do rozrastania się guza i przerzutów.
Ból jajnika po zapłodnieniu
Ból jajnika we wczesnej ciąży jest sytuacją całkowicie normalną. Zachodzą wówczas duże zmiany hormonalne, umożliwiające zapłodnionej komórce jajowej zaimplantowanie w ścianie macicy. Wzrasta poziom progesteronu, który chroni zarodek, aby nie doszło do jego oderwania i tym samym poronienia. Rozpulchnia macicę i tworzy idealne warunki do prawidłowego rozwoju zarodka. Wszystko to może powodować ból lub uczucie dyskomfortu w podbrzuszu. Są to jednak procesy całkowicie fizjologiczne w pierwszych tygodniach ciąży. Budzić niepokój powinien utrzymujący się ból w kolejnych tygodniach. Bardzo bolesne i regularnie powtarzające się skurcze po obu stronach macicy, czy w jej części centralnej mogą świadczyć o odklejaniu się łożyska, rozpoczynającym się procesie ronienia lub ciąży ektopowej. Wszystkie te stany są bezpośrednim zagrożeniem utraty ciąży. Kobieta wtedy powinna natychmiast udać się do lekarza ginekologa-położnika, celem zrobienia badania USG, by zdiagnozować przyczynę bólu i jak najszybciej zastosować się do zaleceń lekarza prowadzącego.
Zobacz także: Zespół policystyczny jajników
Patologiczne powody bólu jajników, wymagające interwencji lekarskiej i leczenia farmakologicznego, których nie powinno się bagatelizować lub ignorować:
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: Fot. GettyImages / apomares