Wiąz to nazwa rodzaju roślin, najczęściej drzew liściastych, rzadziej krzewów. Obejmuje 40 gatunków. Występuje na północnej półkuli, w strefie umiarkowanej.
Gatunki wiązów
Najczęstszy w Polsce gatunek wiązu to wiąz szypułkowy. Oprócz tego występuje u nas wiąz górski i wiąz polny. Jedne wiązy dobre na żywopłoty, inne na bonsai, a jeszcze inne wiązy w ogrodzie pełnią rolę dekoracyjną.
Wszystkie wiązy zrzucają liście na zimę. U większości jesienią liście żółkną.
Jak wygląda wiąz?
Większość wiązów występujących w Polsce jest do siebie dość podobna. To duże drzewa, które różnią się głównie rozmiarem liści, odcieniem kory i (w niewielkim stopniu) pokrojem.
Jak wygląda wiąz szypułkowy?
- osiąga wysokość do 30-40 m;
- gałęzie wiązu są drobne i bywają zwisające;
- pień wiązu często rozdziela się na grube odnogi;
- kora wiązu szypułkowego jest szara i łuszczy się z wiekiem;
- charakterystyczne dla wiązu szypułkowego jest rozszerzenie pnia przy ziemi;
- charakterystyczne, asymetryczne u nasady liście wiązu mają kształt eliptyczny, z czubkiem na końcu;
- wiąz żyje nawet 300 lat, po 50-60 latach przestaje rosnąć wzwyż;
- drewno wiązowe jest twarde, wodoodporne i ciężkie;
- z drewna wiązu szypułkowego wyrabia się sklejkę.
Jak wygląda wiąz górski?
- osiąga wysokość do 40 m;
- ma grube, poskręcane konary;
- kora wiązu jest szara i dość gładka;
- liść wiązu górskiego jest nieco asymetryczny przy podstawie, z wydłużonym wierzchołkiem i ząbkowanym brzegiem;
- długość liści wiązu górskiego to 10-16 cm;
- drewno wiązu górskiego ma jasnobrązowy kolor, jest twarde i odporne na gnicie, często wytwarza się meble z wiązu górskiego.
Jak wygląda wiąz pospolity (inaczej wiąz polny)?
- osiąga wysokość 30 m;
- może mieć formę krzewu, niekoniecznie drzewa;
- wiąz pospolity ma pojedynczy pień;
- kora wiązu pospolitego jest szarobrązowa;
- drewno wiązu pospolitego nie jest wykorzystywane w meblarstwie.
Wiąz na żywopłot
W ogrodzie wiąz sprawdzi się jako żywopłot. Odmianą przeznaczoną do tego celu jest wiąz syberyjski. Dobrze znosi przycinanie i mrozy. Szybko rośnie na każdej glebie. Jest odmianą odporną na zarazę wiązową. Żywopłot z wiązu przycinamy regularnie, aby nadać mu pożądany kształt.
Dobry wiąz na żywopłot to także wiąz turkiestanu (rośnie do 6 m i ma niewielkie wymagania, potrzebuje tylko ciągłej wilgoci).
Wiąz - drzewo ozdobne do ogrodu
Ozdobnym drzewem do ogrodu są niektóre odmiany wiązu górskiego. Oprócz dekoracyjnego wyglądu mają one także dużą odporność na mróz, gdyż zwykle rosną w górach (do 1200 m n.p.m.).
Ciekawie wygląda odmiana „Camperdownii”, nazywana „płaczącym wiązem”. Jej gałęzie opadają ku ziemi.
Inną uprawną odmianą wiązu górskiego jest „Pendula”, o nieco mniej zwisających gałęziach.
Oprócz tego istnieją inne ozdobne odmiany wiązów: wiąz kolumnowy, holenderski i turkiestanu.
Wiąz szypułkowy w parkach
Wiąz szypułkowy, nazywany inaczej wiązem gładkim lub rozpierzchłym, ze względu na swoje rozmiary jest sadzony przede wszystkim w parkach. Jego zaletą jest fakt, że uodpornił się na naczyniową chorobę wiązów.
Odmiany uprawne wiązu szypułkowego to np. „Aureovariegata”, „Folia Variegata”, „Colorans”.
Wiąz polny w ogrodzie
Wiąz polny nie ma dużych wymagań. Lubi żyzne gliniaste gleby i słońce. Nie trzeba go podlewać z wyjątkiem okresu, gdy jest bardzo mały lub gdy panuje susza. Nawozy nie są konieczne ze względu na głęboki system korzeniowy wiązu. Dzięki swoim rozmiarom nadaje się do dużych ogrodów. Przycinamy wiąz polny pod koniec zimy, kiedy nie ma mrozu.
Wiąz - drzewo liściaste idealne na bonsai
Na bonsai spośród wiązów najlepiej nadaje się wiąz drobnolistny. Nieprzycinany i bez odpowiednich zabiegów wyrasta w stanie dzikim do 25 m wysokości.
Sadzonki wiązu
Sadzonki wiązu można zasadzić w ogrodzie między marcem a połową listopada. Najkorzystniej dla rośliny jest to zrobić między październikiem a połową listopada. Sadzimy na dobrze wydrenowanym podłożu, aby nie dopuścić do nadmiernego zawilgocenia.
Nasiona wiązu
Nasiona wiązu pojawiają się na drzewach między majem a czerwcem. Można je zbierać przed osiągnięciem pełnej dojrzałości, kiedy są jeszcze zielone, razem ze skrzydełkami. Gatunki wiązów występujące w Polsce wydają nasiona dopiero po 20. roku życia, w pełni dojrzałe dopiero po 40. roku życia.
Wiązy wysiewa się na początku czerwca do żyznej, podlanej gleby. Przykrywa się je przez 5 dni włókniną, którą stopniowo - do 10 dni - należy zdejmować.
Choroby wiązów
Wiązy chorują na chorobę grzybową - zarazę wiązową, nazywaną także holenderską chorobą wiązu i naczyniową chorobą wiązu. Chorobę tę odkryto w 1920 r. w Holandii. Liście wiązu pod wpływem szkodliwych grzybów brązowieją, a całe drzewo usycha. Na zarazę wiązową najczęściej choruje wiąz polny.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN