Od smutku do euforii - co to jest choroba afektywna dwubiegunowa? Sprawdź, jak ją rozpoznać i skutecznie leczyć
Źródło: LWA/Getty Images
Depresja to zespół zaburzeń psychicznych obejmujący strefę nastroju. W depresji dwubiegunowej na przemian występują epizody obniżenia nastroju z epizodami hipomanii lub manii. Zrozumienie mechanizmów powstawania schorzenia i jego objawów wyczuli nas na niepokojące symptomy u osób z najbliższego otoczenia.
Depresja dwubiegunowa w literaturze miewa różne określenia. Bywa nazywana zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi, chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD), psychozą maniakalno-depresyjną czy cyklofrenią. Schorzenie to polega na występujących cyklicznie zmianach nastroju, w przebiegu których występują zespoły depresyjne i maniakalne lub hipomaniakalne, rozdzielone (lub nie) okresami bezobjawowymi. Choroba afektywna dwubiegunowa to schorzenie przewlekłe i nawracające. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i leczenie, wtedy zwiększa się szansa na powstrzymanie nawrotów.
Ku pokrzepieniu serc
Źródło: Archiwum prywatne
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serce
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serce
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serc
Ku pokrzepieniu serc
Choroba afektywna dwubiegunowa: faza depresji
Depresja narasta powoli i zdarza się, że jej początkowe objawy bywają niezauważone. Stopniowo obniża się nastrój, człowiek staje się apatyczny, bierny. Z tego stanu nie są w stanie uwolnić go bliscy ani pozytywne wydarzenia w życiu chorego. Pojawia się ograniczanie aktywności życiowej i zaniku energii. Obniża się samoocena chorego, pojawiają się myśli negatywne, które dominują w życiu chorego.
Narastające poczucie beznadziejności i braku sensu życia może wywołać myśli samobójcze (tak zwane myśli "S"), które, jeśli w porę nie zostaną podjęte odpowiednie kroki i leczenie, mogą prowadzić do prób samobójczych.
Choroba afektywna dwubiegunowa: faza manii
Radykalnie przeciwnym stanem do depresji jest druga faza choroby, w przebiegu której pojawiają się objawy hipomanii lub manii.
Jej wystąpienie przejawia się podwyższonym nastrojem, czasem euforią i poczuciem podniecenia, szczęścia, które często bywa nieadekwatne do sytuacji. Epizod maniakalny charakteryzuje wystąpienie u pacjenta tzw. gonitwy myśli. Pacjent odczuwa ich natłok, mogą być one niezwiązane ze sobą i obejmować odmienne tematy, czasem otoczenie może odnosić wrażenie, że są one nielogiczne. Osoby chore mają skłonność do ryzykownych zachowań (nieracjonalne inwestycje finansowe, przypadkowe kontakty seksualne) i poczucia mocy, które może wywołać irracjonalne zachowania (np. skok z dachu budynku, bardzo szybka jazda samochodem).
Hipomania a mania w chorobie dwubiegunowej
Stany te charakteryzują podobne dolegliwości, różni je natomiast stopień nasilenia. Hipomania odznacza się jedynie nieznacznym pobudzeniem, zwiększeniem napędu i chęcią do podejmowania wielu zadań jednocześnie. Czasami otoczenie może w ogóle nie traktować danego zachowania osoby jako przejawu choroby. Wydaje nam się, że osoba chora posiada po prostu duży zapał do realizowania zadań. Objawy manii są znacznie bardziej nasilone i nie pozostają niezauważone przez najbliższych.
Przyczyny depresji dwubiegunowej
Współcześnie, rozpatrując przyczyny zaburzeń afektywnych, w tym depresji dwubiegunowej, często rozważa się z tzw. model biopsychospołeczny. Składa się on z trzech grup przyczyn - biologicznych (mutacje genowe), psychologicznych (np. ekspozycja na przewlekły, silny stres) i społeczno-kulturowych (sytuacja finansowa, stosunki rodzinne).
Depresja dwubiegunowa - leczenie
Przy utrzymywaniu się dolegliwości przez okres dłuższy niż 2 tygodnie powinna odbyć się konsultacja u specjalisty. Jeżeli nasilenie dolegliwości jest znaczne, występują objawy wytwórcze lub myśli samobójcze, konsultacja powinna odbyć się w trybie natychmiastowym. Wówczas wskazana jest również hospitalizacja.
Istotna jest kompleksowość terapii, tzn. połączenie metod farmakologicznych (właściwie dobrany lek/leki przeciwdepresyjne) oraz psychoterapii (i/lub inne formy terapii czy zajęć terapeutycznych) i psychoedukacji.
Zastosowane środki lecznicze (leki p/depresyjne z różnych grup) modyfikują i normalizują zmiany biochemiczne i strukturalne w mózgu, dzięki czemu możliwym staje się właściwe komunikowanie się komórek nerwowych.
Osoby cierpiące na manię, leczone są neuroleptykami (benzodiazepiny, olanzapina), których głównym zadaniem jest hamowanie objawów choroby i stabilizacja nastroju.
30 marca - Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej
30 marca ustanowiony został Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej. To istotne święto w ramach promowania wiedzy o zdrowiu psychicznym. Na CHAD cierpi między 6 a 11% populacji. To bardzo ważne, aby wspierać i przeciwdziałać stygmatyzacji tej choroby. Dzięki poprawnie wdrożonemu leczeniu i wsparci rodziny można uniknąć negatywnych konsekwencji choroby afektywnej dwubiegunowej, w tym samobójstwa.