Adam Chętnik - kim był? Założyciel pierwszego skansenu w Polsce
Adam Chętnik urodził się w 1885 roku w Nowogrodzie nad Narwią – miejscu, które na zawsze pozostało centrum jego zainteresowań i działalności. Od najmłodszych lat fascynował się kulturą ludową, a szczególnie tradycjami Kurpiów – społeczności zamieszkującej północno-wschodnie rubieże Mazowsza. Jego pasja szybko przerodziła się w misję dokumentowania i ochrony dziedzictwa lokalnego.
W 1927 roku, wspólnie z żoną Zofią, założył Muzeum Kurpiowskie w Nowogrodzie – pierwsze w Polsce muzeum na wolnym powietrzu, które dziś nosi jego imię. To właśnie tam rozpoczął systematyczne badania nad kulturą Kurpiów, tworząc podwaliny nowoczesnej etnografii regionalnej.
Skansen liczył ponad 3 tysiące eksponatów. Niestety już 1 września 1939 roku został zbombardowany. - On sam podczas wojny musiał się ukrywać pod zmienionym nazwiskiem. Po wojnie, już jako starszy pan totalnie zdeterminowany stwierdził, że nie odpuści tej sytuacji i po raz drugi dążył do tego, żeby ten skansen założyć - opowiada Anna Smolińska, etnografka z Muzeum - Skansenu Kurpiowskiego im. A. Chętnika w Nowogrodzie.
Dorobek naukowy i literacki Adama Chętnika
Chętnik pozostawił po sobie imponujący dorobek: ponad 250 książek i 600 artykułów, w których opisywał codzienne życie, obrzędy, pieśni, kuchnię, stroje i wierzenia Kurpiów. Jego publikacje – zarówno naukowe, jak i popularnonaukowe – do dziś są źródłem wiedzy dla badaczy, nauczycieli i lokalnych działaczy kultury.
- Był jednym z największych badaczy, jeżeli chodzi o region kurpiowski na skalę Oskara Kolberga. Zrobił dla regionu kurpiowskiego bardzo dużo. Jego metody być może były nowatorskie, bo dla mieszkańców tego regionu nie było to takie normalne, że ktoś zagląda im do garnków, że ktoś spisuje to, co oni sobie śpiewają, jakie nabożeństwa odprawiają - opowiada Anna Smolińska.
Historyczka Maria Weronika Kmoch zwraca uwagę na kontekst polityczny pracy Adama Chętnika: "Działał na początku w okresie zaborowym. Jeśli przez swoje teksty popularnonaukowe i naukowe przemyca myśli patriotyczne, niepodległościowe, to jest jasne, że będzie na celowniku – najpierw cenzury carskiej, a potem też w okresie wojennym".
Choć jego życie było pełne sukcesów i zasług, nie obyło się bez osobistych kosztów. Wnuk Adama Chętnika, Jacek Chętnik, wspomina go jako człowieka wybitnego, ale pochłoniętego pracą: "Był to człowiek wielki z ograniczonym czasem dla rodziny. Człowiek, którego obszar działalności był niesamowicie szeroki i z tego powodu dziadka podziwiam, podziwiam coraz bardziej".
Nie oglądałeś Dzień Dobry TVN na antenie? Wszystkie odcinki oraz Dzień Dobry TVN Extra znajdziesz też na Player.pl.
Zobacz także:
- Wybory Kurpiowskiej Miss Senior, metamorfozy uczestniczek zachwycają. "Jesteście inspiracją"
- Byśki i nowe latka. Czy znasz te kurpiowskie tradycje?
- Tradycyjna kuchnia kurpiowska: tort chlebowy i hreczuchy
Autor: Berenika Olesińska
Reporter: Dominika Łukaszewska
Źródło zdjęcia głównego: Dzień Dobry TVN