Persja (dziś Iran) – historia imperium. Gdzie znajduje się dawna Persja?

persja
Fot. Jean-Philippe Tournut / Getty Images
Historia Persji, czyli dzisiejszego Iranu, obfituje w wiele ciekawych wydarzeń, podbojów i postaci, które zapisały się w dziejach całego regionu perskiego i Bliskiego Wschodu. Także dziś Persja, czyli Iran, jest krajem, w którym ścierają się nadal interesy światowych mocarstw, stale przykuwającym uwagę światowych mediów.

Persja leżała w granicach dzisiejszego Iranu, pomiędzy zatoką Omańską i Zatoką Perską (od strony południowej) a Morzem Kaspijskim (od północy). Iran (nazwę tę przyjęto w 1935 r.) graniczy z takimi państwami, jak Afganistan, Turkmenistan, Pakistan, Irak, Turcja, Armenia i Azerbejdżan. Można więc powiedzieć nieco przewrotnie, że kraj ten leży w dość gorącym regionie, nie tylko ze względu na temperaturę powietrza.

Więcej:

Persja – historia. Czym była Persja?

Historia Persji jest bardzo długa i skomplikowana, a mimo to wielu osobom starożytny luds Persów kojarzy się bardziej z perską gitarą , perską tarczą (rodzajem kwiatu), czy dywanem, niż z wielowiekowymi dziejami jednego z najważniejszych imperiów w historii ludzkości.

Obecność człowieka na obszarach dzisiejszego Iranu datuje się już na okres 40 tys. lat p.n.e. Wskazują na to m.in. rysunki odkryte w jednej z jaskiń. Z XI w. pochodzą ślady pierwszych odkrytych osad. Pierwszym Państwem na terenie Iranu był Elam (ok. 4200 lat p.n.e., stolica Suza). Pod koniec II tysiąclecia p.n.e. przybyli tu Ariowie, przodkowie Irańczyków. Cyrus II, władca Persów wywodzący się z dynastii Achemenidów, przejął państwo Medów (najpotężniejszego plemienia Ariów) około ok. 550 r. p.n.e. Podbił on Lidię i Babilonię. Jego następcy rozszerzyli Imperium Achemenidów także na dolinę Indusu i Egipt, a okres ten był szczytowym momentem w dziejach potęgi politycznej Irańczyków. W IV w. p.n.e. państwo podbił Aleksander Wielki, a po jego śmierci władzę na krótki czas przejęli Grecy. Z ważniejszych wydarzeń należy wymienić też zwycięską bitwę pod Carrhae w 53 r. p.n.e. pomiędzy Rzymem, sprawującym w owym czasie władzę w Persji Królestwem Partów. Władzę od Partów przejęła dynastia Sasanidów, także prowadząc wojny z Rzymianami. W 410 r. powołano Kościół Perski, mający wpływ także na życie polityczne Państwa Sasanidów. Sasanidzi zajęli większość wschodniego Bizancjum, odbitego później przez Herakliusza. Osłabione wojnami państwo Persów zostało zaatakowane przez Arabów, a ostatni z rodu Sasanidów zginął w 651 r., co zakończyło okres rozkwitu wschodniego Iranu, jednak podbój przez muzułmanów trwał aż do połowy VIII w. To właśnie podbicie przez Arabów było drugim kluczowym momentem w historii Iranu.

Zobacz film: Filip Wróblewski i jego podróż po Ameryce Południowej. Źródło: Dzień Dobry TVN

W nowo wprowadzonym kalifacie Irańczycy byli traktowani gorzej. Zmieniło się to po 750 r., gdy większość z nich przeszła na Islam. Był to okres względnego spokoju, nawet rozwoju państwa. Kres temu położył najazd mongołów, którzy w XIII w. siali na perskich terenach zniszczenie. Po nich kraj najechał Timur, a po jego śmierci państwo rozpadło się. Następnie rządził tu ród Safawidów, który od początku XV w. panował już na całym terenie dzisiejszego Iranu. Pod rządami Safawidów mieszkańcy przeszli na szyicką wersję islamu. Później Persowie zmagali się jeszcze z inwazją Imperium Osmańskiego oraz Afgańską (1722 r.), gdy zajęto prawie całe państwo. Odbił je Nadir Szah, po czym zorganizował wyprawy na Azję Środkową i Indie. Kolejnym ważnym punktem w historii Iranu były rządy dynastii Kadżarów, która musiała stawić opór mocarstwom Wielkiej Brytanii i Rosji. Gdy Zatoka Perska otworzyła się na handel, Wielka Brytania zaczęła rosnąć w siłę. Do tego, na początku XIX w. Iran przegrał dwie wojny z Rosją, która zyskała w ten sposób Zakaukazie. To także okres, w którym zaczęła się rywalizacji Rosji i Wielkiej Brytanii o wpływy. Punktem zwrotnym był 1901 r., kiedy to Brytyjczycy dostali koncesję na wydobycie ropy naftowej. W tym samym czasie perska armia była dowodzona przez oficerów rosyjskich. W efekcie kraj był pod ekonomiczną kontrolą Brytyjczyków, natomiast wojsko kontrolowali Rosjanie (tzw. perska dywizja kozacka ).

Iran (Persja dziś)

Praktycznie cały XX w. to skomplikowana historia ścierania się w Iranie interesów Brytyjczyków, Rosjan, a później także Amerykanów (co zresztą trwa do dziś, choć wyraźnie wzrosła rola USA). Persja to obecnie Iran, republika islamska z 81 milionami ludności, z czego prawie 100% obywateli wyznaje religię Islamu , jak dawniej Persja. Stolicą kraju jest Teheran. Iran to 13 militarna siła na świecie, państwo jest też posądzane o prace nad bronią nuklearną. Iran jest jedną z najszybciej rozwijających się gospodarek Bliskiego Wschodu. Słynie też z sądów i policji religijnej kontrolujących wszystkie dziedziny życia. Śmiercią karane jest np. odejście od Islamu, homoseksualizm czy cudzołóstwo. Zabronione jest picie alkoholu, a nawet nie muzułmański strój. Obowiązuje w Iranie segregacja płciowa (szkoły, komunikacja publiczna, plaże, kina, służba zdrowia itd.).

Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"