Szybka diagnoza i leczenie
Od października 2022 roku w Polsce działa tzw. opieka koordynowana w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ). Daje ona wiele możliwości diagnostycznych i leczenia najczęstszych chorób przewlekłych, tj. schorzeń z zakresu kardiologii, diabetologii, chorób płuc, endokrynologii, chorób nerek, już u swojego lekarza rodzinnego. Lekarz POZ, w uzasadnionych sytuacjach, może zlecić pacjentom badania , które do tej pory były zarezerwowane dla lekarza specjalisty. Leczenie jest oparte na Indywidualnym Planie Opieki Medycznej i uwzględnia wykonywanie badań i konsultacje między lekarzem POZ, a lekarzem specjalistą oraz dodatkowe konsultacje np. z dietetykiem. - Mamy też do dyspozycji dużo więcej badań diagnostycznych - uzupełniła prof. dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, Konsultant Krajowy w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej.
W ramach opieki koordynowanej w POZ pacjent ma zapewnioną opiekę koordynatora, który dba m.in. o lepszą komunikację na linii lekarz – pacjent, szczegółowo informuje pacjenta o kolejnych etapach leczenia, współpracuje z osobami, udzielających świadczeń medycznych w ramach opieki koordynowanej.
Pacjent dzięki takiej opiece zyskuje:
- kompleksowość: lekarz podstawowej opieki zdrowotnej współpracuje z różnymi specjalistami;
- czas: koordynator umawia na wizyty i badania, pacjent nie musi sam szukać specjalistów i badań, koordynator przypomina sms o wizytach;
- bezpieczeństwo: koordynator czuwa nad realizacją planu leczenia;
- dostępność: szeroki zakres specjalistycznych badań diagnostycznych;
- właściwą komunikację: koordynator dba o przepływ informacji między różnymi specjalistami;
- wygodę: badania i konsultacje w jednym miejscu;
- wiedzę: porady dietetyczne i edukacyjne z zakresu profilaktyki.
Jak podaje Narodowy Fundusz Zdrowia, do końca 2024 roku do programu opieki koordynowanej przystąpiło ponad 40 proc. poradni POZ w kraju. To oznacza, że miliony pacjentów mają dostęp do szybszej i bardziej kompleksowej opieki, bez konieczności przemieszczania się między placówkami.
Zapobieganie chorobom
W zapobieganiu chorobom obok zdrowego stylu życia, ważna jest regularna kontrola i ocena stanu zdrowia. Są zmiany chorobowe, które mogą zostać wykryte we wczesnym etapie rozwoju, zanim jeszcze dadzą objawy. Dostępne są ogólnopolskie programy badań przesiewowych, które służą wykrywaniu najczęściej występujących nowotworów m.in. raka szyjki macicy, raka piersi, raka jelita grubego. Programy te proponują osobom zdrowym, regularne wykonywanie badań, na podstawie których ocenia się ryzyko zachorowania na nowotwór na przestrzeni kilku najbliższych lat – w zależności od typu nowotworów i towarzyszących czynników ryzyka. W programie profilaktyki raka szyjki macicy dostępna jest cytologia klasyczna albo 2 nowe badania: test HPV HR oraz cytologia na podłożu płynnym. W profilaktyce raka piersi wykonywana jest mammografia, a w programie profilaktyki raka jelita grubego badanie kolonoskopii. Badania w ramach wymienionych programów są bezpłatne i nie jest wymagają skierowania.
W 2025 roku ruszył również program "Moje Zdrowie- bilans zdrowia osoby dorosłej", który jest skierowany do pacjentów powyżej 20 roku życia i pozwala na sprawdzenie stanu zdrowia co 5 lat - pacjentom 50+ i co 3 lata – pacjentom poniżej 50 r.ż. Pacjenci korzystający z programu wypełniają ankietę, w której oceniane są m.in. czynniki ryzyka zachorowania na określone grupy schorzeń, styl życia, stan psychiczny, mają wykonywane badania laboratoryjne, mają też zapewnioną wizytę podsumowującą, podczas której personel medyczny ustala tzw. Indywidualny Plan Zdrowotny, który zawiera zalecenia dotyczące zdrowego stylu życia i zidentyfikowanych czynników ryzyka np. nadciśnienie, otyłość. - Planujemy dla pacjenta np. profilaktykę onkologiczną, kardiologiczną, kolonoskopię, czyli profilaktykę raka jelita grubego. Kiedy stwierdzamy, że np. kobieta nie wykonywała w ostatnich dwóch latach mammografii, cytologii to możemy od razu na takie badanie umówić - powiedziała prof. dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, Konsultant Krajowy w Dziedzinie Medycyny Rodzinnej.
Pacjent otrzymuje także indywidualny kalendarz badań profilaktycznych wraz z rekomendacją wykonania konkretnych szczepień ochronnych.
Pomoc w nagłych przypadkach
Z opieki zdrowotnej można też korzystać poza godzinami pracy poradni. W sytuacjach nagłych pacjenci mogą skorzystać z nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, która działa w godzinach wieczornych, nocnych oraz w dni wolne od pracy. W razie nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia pacjent może udać się po pomoc do dowolnego punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, niezależnie od tego, gdzie mieszka, i do którego lekarza/pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej złożył swoją deklarację. Lista takich punktów medycznych dostępna jest na stronie NFZ. - Jeśli coś się dzieje po godzinie 18.00 i w dni wolne od pracy, mamy tzw. nocną i świąteczną pomoc lekarska. Mamy oczywiście Szpitalne Oddziały Ratunkowe i tam zgłaszamy się wtedy, gdzie dzieje się coś bardzo poważnego - dodała.
Dodatkowo, osoby podróżujące po krajach Unii Europejskiej mogą korzystać z opieki zdrowotnej dzięki Europejskiej Karcie Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Karta ta umożliwia dostęp do świadczeń zdrowotnych niezbędnych ze wskazań medycznych. Świadczenia te przysługują na takich samych zasadach, jak dla obywateli danego kraju. Można je uzyskać w placówkach medycznych działających w ramach publicznej opieki zdrowotnej w danym państwie, EKUZ nie uprawnia do świadczeń u lekarzy prywatnych. O tym, czy dane świadczenie jest niezbędne, zawsze decyduje lekarz przyjmujący pacjenta. Warto kartę wyrobić przed wyjazdem – jest bezpłatna.
Kto ma prawo do świadczeń finansowanych przez NFZ?
Do świadczeń finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia mają prawo osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym – pracownicy, emeryci, renciści, uczniowie, studenci, osoby bezrobotne zarejestrowane w urzędzie pracy oraz członkowie rodzin ubezpieczonych, a także osoby ubezpieczające się dobrowolnie. Prawo do świadczeń finansowanych ze środków publicznych posiadają również nieubezpieczeni obywatele polscy i cudzoziemcy pod warunkiem, że zamieszkują w Polsce i uzyskali tu status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy. Szczegółowe warunki określające prawo do świadczeń NFZ można znaleźć na stronie NFZ.
Wybrane bezpłatne świadczenia obejmują m.in.:
- wizyty u lekarza POZ;
- porady lekarzy specjalistów;
- leczenie szpitalne;
- leczenie onkologiczne;
- badania diagnostyczne (np. RTG, USG, rezonans magnetyczny);
- szczepienia ochronne;
- rehabilitację leczniczą;
- leczenie uzdrowiskowe.
Gdzie szukać informacji?
Najlepszym źródłem wiedzy o dostępnych świadczeniach zdrowotnych i programach zdrowotnych jest strona Narodowego Funduszu Zdrowia www.nfz.gov.pl.
Warto korzystać z Internetowego Konta Pacjenta (IKP) i aplikacji mojeIKP, gdzie można sprawdzić swoje e-skierowania, e-recepty, terminy wizyt oraz informacje o programach profilaktycznych.
System ochrony zdrowia w Polsce zmienia się dynamicznie – warto być na bieżąco i korzystać z dostępnych możliwości. Profilaktyka, opieka koordynowana i pomoc w nagłych przypadkach to tylko część rozwiązań, które mają realny wpływ na jakość życia pacjentów.
Zobacz także:
- Dlaczego samodiagnoza może przynieść więcej szkody niż pożytku? "Nie chodzi o to, żeby lekceważyć objawy"
- 13-latek połknął niemal 200 magnesów. Lekarze musieli usunąć mu część jelita
- Jak wyleczyć atopowe zapalenie skóry? Terapia Enderleina
Reporter: M. Sadowski, A. Sieniewska
Źródło zdjęcia głównego: Dzień Dobry TVN