Depresja nie jest "wynalazkiem" współczesnych czasów, jednak faktem jest, iż świat cywilizowany cierpi teraz na jej epidemię. Nie wszystkie objawy pokrywają się ze sobą i u każdego depresja może mieć inny przebieg. Jednym z objawów (nie tylko zresztą) depresji jest anhedonia. Co to jest? Otóż słowo to pochodzące z języka greckiego oznacza brak przyjemności. Osoby chore na depresję często cierpią na anhedonię i nie zdają sobie sprawy z tego. Tę dolegliwość można jednak wyeliminować, podejmując odpowiednie leczenie.
Anhedonia – co to jest?
Anhedonia to utrata lub brak zdolności odczuwania przyjemności zarówno cielesnej, jak i duchowej. Oznacza to jednak również utratę wrażliwości na przeżywanie pewnych emocji w sposób pełny. Często osoby cierpiące na depresję stają się podatne na taki stan, nie tylko ze względu na samą chorobę, ale również ze względu na przyjmowane leki. Anhedonia często jest skutkiem przyjmowania antydopaminergicznych leków przeciwdepresyjnych, które łagodzą różnego rodzaju nerwice i napady lękowe, jednak ich skutkiem ubocznym jest między innymi bradykinezja, czyli spowolnienie ruchowe, które w jakiś sposób wycisza też ekspresję przeżyć pacjenta oraz okazywanie emocji w sposób wyrazisty. Przyczyną anhedonii mogą być również innego rodzaju zaburzenia psychiczne, takie jak np. schizofrenia lub popadnięcie w uzależnienie od narkotyków czy od alkoholu. Anhedonia może pojawić się też przy uzależnieniu od papierosów lub dopalaczy czy marihuany.
Przyczyny i objawy anhedonii
Anhedonię diagnozuje się zwykle u ludzi przepracowanych, przemęczonych i zestresowanych. Jest to jeden z objawów depresji typowych dla pracowników wielkiej korporacji. Objawy anhedonii ciężko zauważyć jest przede wszystkim choremu, ponieważ zmiana nastawienia do świata następuje powoli, a swego rodzaju marazm, w który popada chory, nie pozwala na pogłębioną refleksję nad własnym zachowaniem. Objawem charakterystycznym jest utracenie zainteresowania ze strony chorego jego własnym hobby. Następuje to do tego stopnia naturalnie, że chory często nawet nie jest w stanie zorientować się, że to wynik choroby. Stopniowo po prostu ulubione czynności stają się nudne i obojętne człowiekowi choremu. Najczęściej jako bezpośrednią przyczynę anhedonii wskazuje się niedostateczną ilość lub całkowite pozbawienie mózgu dopaminy. Anhedonia zaburza również funkcjonowanie w społeczeństwie chorego. Osoba chora sama zaczyna ograniczać kontakty z ludźmi, które stają się męczące i nużące, nie sprawiają radości takiej jak dawniej. Ludzie wręcz zaczynają wydawać się choremu niewiele warci i po prostu głupi. Obniżona reakcja na bodźce powoduje brak zrozumienia osoby chorej ze strony innych ludzi. Często nawet osoby bliskie nie są w stanie poradzić sobie z takim zachowaniem chorego, w którym dominuje raczej obojętność. Chory natomiast w takiej sytuacji zwykle nawet nie rozumie zarzutów ze strony ludzi zwracających mu uwagę lub je ignoruje (co również jest jednym z objawów anhedonii). Czasem zaobserwować można również tzw. anhedonię indukowaną, czyli spowodowaną przynależnością do konkretnej grupy społecznej, w której nadmierna emocjonalność nie jest mile widziana. Anhedonia – lub po prostu zachowania anhedoniczne – mogą również wynikać ze sztywnego wychowania lub poczucia braku komfortu psychicznego w towarzystwie konkretnych ludzi. Dwa ostatnie przykłady nie są na dłuższą metę szkodliwe, a jedynie wywołują dyskomfort.
Leczenie anhedonii i postępowanie z chorym
Anhedonia, jako choroba związana bezpośrednio z psychiką, jest niezwykle trudna do wyleczenia i nie istnieje jedna skuteczna metoda terapii. Pomocne przy diagnozowaniu anhedonii, a także przy ocenie postępu choroby, jest tzw. skala odczuwania przyjemności, dzięki której można ocenić zaawansowanie stanu pacjenta. Najważniejszą częścią leczenia anhedonii jest znalezienie przyczyny tego stanu, a w tym najbardziej pomocna będzie psychoterapia. Oczywiście, o ile anhedonia nie pojawiła się podczas leczenia farmakologicznego, to najprawdopodobniej konieczna będzie zmiana leków lub modyfikacja dawki. Psychoterapia to podstawowa metoda pomocy chorym na depresję z objawami anhedonii. Rozmowa z obcą osobą często jest czymś wzbudzającym lęk w człowieku. Jednak ma to swoje dobre strony. Człowiek obcy, zdystansowany do naszych problemów, być może będzie mógł dostrzec sprawy i ich aspekty niewidoczne dla osób bliskich, a także nie będzie kierował się subiektywnością w rozmowie z chorym. Wspólna analiza problemu i rozmowa z drugim człowiekiem może zmienić znacząco perspektywę i nastawienie, nie tylko do choroby, ale również do bycia częścią społeczeństwa. Dla chorego ważne jest również wsparcie ludzi bliskich. Nawet jeśli nie są oni w stanie pomóc w ten sam sposób co psychoterapeuta, ich obecność jest niezbędna, aby chory miał w trakcie leczenia poczucie bezpieczeństwa. Jeśli nie możesz liczyć na niczyje wsparcie, pamiętaj o możliwości skorzystania z telefonu zaufania lub innych instytucji wsparcia.
Zobacz także:
- Nauczanie indywidualne zyskuje na popularności. "Dzieci nie wiedzą, jak się odnaleźć w szkole"
- Jak działa na nas deadline? "Może nas troszeczkę wypalić albo osłabić"
- Porzucił kapłaństwo, bo stracił wiarę w Boga. Rok później się zaręczył. Poruszająca historia byłego księdza
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Photographer is my life/Getty Images