Svalbard – do niedawna nieco zapomniany archipelag, który budził zainteresowanie głównie wśród naukowców i obserwatorów ptaków – zyskuje w ostatnich latach coraz większą popularność wśród szukających nowych wrażeń globtroterów. Bez specjalnych zezwoleń możemy zobaczyć jedynie Spitsbergen – największą wyspę archipelagu, jednak i tu atrakcji nie zabraknie. Wyspa, na której mieszka więcej niedźwiedzi polarnych niż ludzi, kusi swoim surowym pięknem i dziką, nieskażoną przyrodą. Do kogo należy archipelag i jaka jest jego historia?
Zobacz wideo: Podróżnicy i ich niezwykłe wyprawy
Podróżnicy i ich niezwykłe wyprawy
Do kogo należy archipelag Svalbard? Historia wysp na Morzu Arktycznym
Wyspy należące do archipelagu Svalbard były prawdopodobnie znane Wikingom, jednak pierwsze historyczne wzmianki pochodzą dopiero z 1596 roku, kiedy wyspy zostały odkryte przez Willema Barentsa. Archipelag Svalbard szybko stał się popularnym miejscem wypadowym na biegun północny i bazą dla wielorybników. Z wyprawami wielorybniczymi wiąże się smutny okres historii – Svalbard był jednym z głównych ośrodków polowań na wale białe, zwane białuchami. Intensyfikacja polowań doprowadziła gatunek na skraj wyginięcia. Związany z tym faktem jest niezwykły element krajobrazu Spitsbergenu – na zachodnim wybrzeżu znajduje się cmentarzysko tych wielkich ssaków, zawierające ponad 550 szkieletów. Uwagę przyciąga długi, biały pas spiętrzonych kości na plaży w pobliżu Van Keulen Fjorden.
W XVII i XVIII wieku na archipelag Svalbard przybyło wielu holenderskich rybaków, którzy założyli osadę Smeerenburg. Od końca XVIII wieku wyspy Svalbardu wykorzystywano jako bazę wypadową na biegun północny.
Krótko po odzyskaniu niepodległości przez Norwegię (1905 rok) i utworzeniu państwa norweskiego archipelag Svalbard znalazł się pod jej zwierzchnictwem. Svalbard jest więc norweską prowincją i terytorium zależnym. Jednak nie tylko Norwegia może korzystać z jego zasobów. Na mocy Traktatu Spitsbergeńskiego z 1920 roku wszyscy sygnatariusze (42 państwa, w tym Polska) mogą prowadzić na Spitsbergenie działalność gospodarczą i naukową. Svalbard jest również strefą zdemilitaryzowaną i pozostaje terytorium neutralnym.
Do kogo więc ostatecznie należy archipelag Svalbard? Norwegia pozostaje jego oficjalnym zwierzchnikiem, obowiązuje tam norweskie prawo i jurysdykcja, jednak w ramach obowiązującego prawa wszystkie kraje, które podpisały Traktat Spitsbergeński, mogą prowadzić na wyspach badania naukowe, przeprowadzać polowania oraz prowadzić działalność gospodarczą i wydobywczą.
Niedźwiedzie i zorze polarne – co warto wiedzieć o archipelagu Svalbard?
Archipelag Svalbard to idealna destynacja dla turystów chcących przeżyć arktyczną przygodę i spędzić czas wśród nieskażonej cywilizacją natury. Wbrew pozorom, na pokrytych lodowcami wyspach zdarzają się ciepłe i słoneczne dni, istnieje również ograniczona wegetacja. Svalbard kryje w sobie wiele tajemnic i niespodzianek. Co warto wiedzieć o archipelagu?
- Na Svalbard możemy dolecieć samolotem – istnieją regularne loty rejsowe (obsługiwane przez linie SAS i Norwegian) kursujące na Svalbard. Lotnisko przystosowane do lotów pasażerskich spoza wyspy znajduje się w stolicy archipelagu – Longyearbyen. Poza lotami rejsowymi na Svalbard lata też dużo czarterów.
- 60% powierzchni archipelagu Svalbard to lodowce i wieczna zmarzlina – jedynie 10% terenu posiada jakąkolwiek wegetację. Szata roślinna jest typowa dla terenów arktycznych – to głównie niskie krzewinki i porosty, bez wysokich drzew. Ze względu na bardzo małą ilość owadów większość roślin Svalbardu jest wiatropylna.
- Populacja Svalbardu to zaledwie 2700 osób – większość z nich mieszka w dwóch głównych miastach archipelagu (obydwa znajdują się na Spitsbergenie): norweskim Longyearbyen oraz rosyjskim Barentsburgu.
- Svalbard to wymarzone miejsce dla łowców zorzy polarnej – noc polarna trwa na archipelagu od 26 października do 29 stycznia. W tym okresie zorza polarna może pojawić się w każdej chwili, nawet w środku dnia. Latem możemy obserwować odwrotne zjawisko – od 19 kwietnia do 26 sierpnia słońce praktycznie nie zachodzi. Zjawisko to nazywamy białymi nocami.
- Populacja niedźwiedzia polarnego na Svalbardzie wynosi około 3000 osobników, jest więc znacznie liczniejsza od populacji ludzkiej. Odkąd w 1973 roku zabroniono na Svalbardzie polowań, liczba niedźwiedzi ciągle rośnie. Warto pamiętać, że niedźwiedź polarny to jedno z najbardziej drapieżnych zwierząt na świecie, jest też największym z niedźwiedzi, dlatego spotkania z nim rzadko kończą się dla ludzi szczęśliwie.
- Na Svalbardzie nie można planowo urodzić się ani umrzeć – kobiety przed porodem muszą opuścić wyspę, miejscowy szpital nie ma nawet sali porodowej. Również osoby starsze najczęściej wracają przed śmiercią do części kontynentalnej – w przeciwnym razie zwłoki odsyłane są do miejsca poprzedniego zamieszkania.
Zobacz wideo: Łowcy zórz
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Brześć na Białorusi – co warto zobaczyć? Zabytki, atrakcje, ciekawostki
- Harajuku – dzielnica Tokio czy styl ubierania się? Jak być kawaii?
- Pekin – atrakcje stolicy Chińskiej Republiki Ludowej
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Tim E White/Getty Images