Jakiś czas temu polskie media donosiły, że pewnego ranka w zagrodzie starszego małżeństwa spod Jarocina pojawiła się sycząca, jaśniejąca kula, która narobiła sporego spustoszenia i napędziła im strachu. Spaliła meble, w gniazdkach elektrycznych znienacka pojawił się ogień, a żyrandol spadł z sufitu na ziemię. Potem zniknęła tak nagle, jak się pojawiła. Nie była to jednak kara boska, jak sugerowali bohaterowie artykułów, tylko w ich domu pojawił się piorun kulisty – bardzo rzadkie zjawisko atmosferyczne.
Piorun kulisty – co to jest?
Piorun kulisty pojawia się nagle, najczęściej w trakcie burzy, choć nie tylko. Ma kształt gorejącej kuli o jasnej, mieniącej się barwie i różnej średnicy (nawet do kilku metrów). Potrafi syczeć, warczeć czy też grzmieć, ogólnie rzecz biorąc, wydawać różnego rodzaju dźwięki. Tak, to możliwe, że pojawi się również wewnątrz pomieszczenia. Widywano go nawet na pokładach samolotów. Bo najdziwniejsze w piorunie kulistym jest chyba to, w jaki sposób się porusza. Leci poziomo nad ziemią, nagle zmienia kierunek, zatrzymuje się, po czym znowu rusza w zupełnie inną stronę niż chwilę wcześniej. Ostatecznie rozpada się i znika. Niewykluczone, że niektórzy mogą pomyśleć, że zobaczyli właśnie samego diabła, bo piorun kulisty potrafi zostawić po sobie intensywny, gryzący zapach. Przez wiele lat świadectwa na temat pioruna kulistego były dość mgliste. Ktoś go widział, ktoś próbował opisać, jeszcze inni świadkowie twierdzili, że nawiązali z tym czymś kontakt. Brakowało jednak wiarygodnych informacji i źródeł, by dowiedzieć się, czy piorun kulisty rzeczywiście istnieje, a jeśli tak, to czym w ogóle jest, skąd pochodzi i w jakich okolicznościach można się go spodziewać.
Piorun kulisty w domu
Czy piorun kulisty może się nagle pojawić w domu? Prawdopodobieństwo nie jest wcale duże, ale warto dowiedzieć się, co ustalili na jego temat naukowcy. Chińscy uczeni prowadzili wieloletnie badania nad piorunami. Zgromadzili kilka tysięcy obserwacji dotyczących pioruna kulistego i jego oddziaływania. Opisali wydarzenia po jednym z wyładowań atmosferycznych, kiedy piorun uderzył w ziemię, a nad tym miejscem uniosła się wielometrowa jasna kula, która następnie zniknęła. Po analizie okazało się, że jest to rozgrzany gaz powstający w efekcie wyładowania. Jego zawartość to przede wszystkim krzem wypchany przez falę uderzeniową powstałą po uderzeniu pioruna. W atmosferze dochodzi do jego spalenia, co z kolei tworzy efekt świetlny opisywany przez licznych świadków. Oto inne ustalenia naukowców:
- Przeciętna średnica pioruna kulistego wynosi od 30 do 60 centymetrów.
- Prędkość poruszania się pioruna kulistego to 2–4 metry na sekundę.
- Piorun kulisty istnieje od 2 do 6 sekund.
- Zapach wydzielany przez piorun kulisty to ozon i tlenek azotu.
- Dźwięków wcale nie wydaje piorun kulisty – jest to fala dźwiękowa powstała w efekcie promieniowania na skórę.
- Piorun kulisty w kontakcie z człowiekiem może doprowadzić do porażenia, zawału, poparzeń, a nawet śmierci.
- Z pioruna kulistego mogą wydobywać się iskry.
Jaki to może mieć związek z pojawianiem się pioruna kulistego w domach lub mieszkaniach? Piorun kulisty to efekt klasycznego wyładowania, które najczęściej pojawia się po lub w trakcie burzy, czemu sprzyja mokra ziemia. Gdy piorun uderzy w dom, istnieje prawdopodobieństwo, że w budynku wytworzy się piorun kulisty. Podobny skutek może zaistnieć w samolotach.
Jak się uchronić przed piorunem kulistym?
Publikowane w Internecie autentyczne zdjęcia pomieszczeń, przez które przeszedł piorun kulisty, nie pozostawiają złudzeń, że jest to groźne zjawisko. Spalone sprzęty, porozrzucane przedmioty, powybijane szyby – krajobraz jak po potężnym pożarze. Nie trzeba dodawać, jak bardzo takie zjawisko może być niebezpieczne dla człowieka. Co więcej, wcale nie musi być tak, że piorun kulisty wleci do mieszkania przez półotwarte okno lub przeniknie przez szybę. Rozświetlona gorąca kula może wydostać się z telewizora, gniazdka elektrycznego, telefonu. Bywa też tak, że duży piorun kulisty rozpada się na mniejsze i stanowi zespół świecących kul, które z łatwością przechodzą przez najdrobniejsze otwory.
Choć opisanych, wiarygodnych zjawisk związanych z pojawieniem się pioruna kulistego jest już sporo, na szczęście ciągle jest to zjawisko rzadkie. Stąd nie ma też opracowanego scenariusza bezpieczeństwa na wypadek zagrożenia. Przed piorunem kulistym raczej nie obroni człowieka piorunochron, który nadaje się do ochrony przed "klasycznymi" wyładowaniami. Ogólne zalecenia w przypadku burz na wolnej przestrzeni są takie, by schronić się w suchych, izolowanych pomieszczeniach (np. w zamkniętym samochodzie). Dotyczą one również ochrony przed piorunem kulistym.
Zobacz także:
- Tragedia tuż przed ślubem. Piorun uderzył w pana młodego podczas sesji zdjęciowej
- Niecodzienne zjawisko na niebie zaskoczyło mieszkańców części Polski. Czym jest księżycowe halo?
- NASA zaobserwowało niezwykłe zjawisko. Co oznacza dla Ziemi?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: ANDRII CHABAN/Getty Images