- Prokrastynacja, często mylona z lenistwem, stanowi złożony mechanizm psychologiczny.
- Prokrastynacja towarzyszy często stanom depresyjnym, gdzie apatia i brak energii utrudniają podjęcie działań. Podobnie, osoby z ADHD mogą jej doświadczać.
Prokrastynacja czy lenistwo? Kluczowa różnica
Prokrastynacja, często mylona z lenistwem, stanowi złożony mechanizm psychologiczny, znacznie głębszy niż zwykłe unikanie obowiązków.
- Prokrastynacja to jest takie odkładanie na później. To jest świadomość tego, że mamy jakieś obowiązki, ale z powodu lęku, jakiegoś strachu przed konsekwencjami czy zniechęcenia przekładamy, odkładamy, zajmujemy się czym innym - wyjaśniła Katarzyna Kucewicz.
Kluczowa różnica między prokrastynacją a lenistwem leży w naturze podejmowanych działań.
- Lenistwem nazwiemy sytuację, kiedy ja po prostu odkładam swoje zadania i leżę na kanapie, natomiast prokrastynacja jest wtedy, kiedy uruchamiamy czynności zastępcze - powiedziała psycholożka.
Co więcej, prokrastynacja to nie incydentalne zachowanie, lecz jest pewnym stylem funkcjonowania.
- To znaczy, że nie jest to jednorazowa sytuacja, że ja coś odłożyłam ważnego na rzecz temperowania ołówków, tylko że robię tak stale, non stop - wskazywała ekspertka.
Choć prokrastynacja oferuje ucieczkę od bieżących napięć, w perspektywie długoterminowej kumuluje stres i poczucie winy, stając się źródłem większego niepokoju niż ten, od którego uciekamy.
Powody odwlekania: lęk, perfekcjonizm i czynności zastępcze
Psychologia od dawna próbuje rozszyfrować złożony fenomen prokrastynacji, zastanawiając się, dlaczego ludzie, mając pełną świadomość potencjalnych negatywnych konsekwencji, wciąż odkładają zadania na później. Jedną z najczęstszych przyczyn jest naturalna awersja do czynności nieprzyjemnych, nudnych czy żmudnych. Rutynowe sprzątanie czy wymagające pisanie pracy magisterskiej to klasyczne przykłady zadań, które, nie będąc ani zabawnymi, ani ekscytującymi, często stają się obiektem chronicznego odwlekania.
Jednakże, mechanizmy odkładania bywają znacznie głębsze. Niejednokrotnie prokrastynacja wynika z lęku przed porażką lub z paraliżującego perfekcjonizmu. Te wyśrubowane standardy, choć w zamierzeniu mające motywować, paradoksalnie stają się źródłem ucieczki – aby uniknąć konfrontacji z własnymi oczekiwaniami, ludzie w ogóle unikają działania. W efekcie, zadania są odkładane nie tylko na "później", ale często na "wiecznie nigdy", tworząc błędne koło niespełnionych zobowiązań.
- Znam osobę, która zamiast pisać książkę, którą ma zaplanowaną i zakontraktowaną, sprząta mieszkanie - powiedział Marcin Prokop.
Kiedy prokrastynacja zatruwa życie - historia z pierwszej ręki
Prokrastynacja towarzyszy często stanom depresyjnym, gdzie apatia i brak energii utrudniają podjęcie działań. Podobnie, osoby z ADHD mogą jej doświadczać z powodu trudności z koncentracją, organizacją i regulacją impulsów. Ten ostatni przypadek dotyczy Haliny Mrozek, której życiowe doświadczenia doskonale obrazują niszczycielską siłę odwlekania.
- Wiele rzeczy czeka, niektóre są dosyć poważne i czekają do dzisiaj na rozwiązanie - przyznała.
Jedna z nierozwiązanych spraw dotyczy książek.
- Zapisałam się do biblioteki po to, żeby się zmotywować do czytania książek, co jest problemem dla ludzi z ADHD, ponieważ nie potrafiłam się skupić na nich, a bardzo chciałam się rozwijać i być mądrzejsza. No ale to tak się skończyło właśnie, że wypożyczyłam książki, udało mi się nawet te dwie przeczytać i trzeciej miałam problem ze skończeniem. Zaczęło się to przekładanie właśnie, że jeszcze nie mogę teraz oddać, bo muszę ją przeczytać i to tak się skończyło, że właśnie po paru latach dostałam pismo, że już została nałożona kara, chyba 1 200 złotych - opowiadała nasza gościni.
Na szczęście, ta konkretna historia zyskała szczęśliwe zakończenie dzięki Marcinowi Prokopowi, który zaoferował pomoc.
- Oddam pani te książki. Załatwię sprawę - stwierdził prowadzący. - Tylko już niech pani nie wypożycza na moje nazwisko niczego - zaznaczył.
Nie oglądałeś Dzień Dobry TVN na antenie? Wszystkie odcinki znajdziesz też na Player.pl.
Zobacz także:
- Diagnoza ADHD. Jakie gadżety pomagają nad nim zapanować?
- Objawy ADHD nie zawsze łatwo rozpoznać. "Bywają zamaskowane przez inne symptomy". Jakie?
- U dorosłych także diagnozowane jest ADHD. "To nie tylko impulsywne jedzenie czy zakupy"
Autor: Izabela Dorf
Źródło zdjęcia głównego: Adam Burakowski/East News