Jak odnaleźć zapomniany cmentarz?
W całej Polsce znajdują się nieczynne i zapomniane cmentarze. Tylko w Wielkopolsce jest ich ponad 2150. Mało kto wie, że w ich zlokalizowaniu może pomóc roślinność. Choć badania w tym kierunku prowadzone w całym kraju, to najlepiej przebadanym regionem jest właśnie Wielkopolska. To właśnie tym od kilkunastu lat zajmuje się dr Aneta Czarna z Katedry Botaniki na Wydziale Rolnictwa, Ogrodnictwa i Bioinżynierii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. - Większość roślin na nich posiana została przez człowieka. Zdarza się, że tylko dzięki nim dowiadujemy się, że w tym miejscu znajdował się kiedyś cmentarz - tłumaczyła w rozmowie z TVN 24.
Wszystkich Świętych
Cmentarze zaczęły "znikać" po II wojnie światowej. - Często rośliny, które tam zostały, są w formie wegetatywnej i nie rozrastają się - wyjaśniała dr Aneta Czarna. Do tego wiele z nich miało znaczenie symboliczne i były otoczone czcią. Niemal na każdym cmentarzu rosły barwinek pospolity i bluszcz pospolity. Symbolizują one nieśmiertelność, raj, przyjaźń oraz wierność. Natomiast lilak pospolity, który równie często porastał nekropolie miał odstraszać złe duchy. Zaporę przed nimi stanowiły również kolczaste drzewa i krzewy, jak robinia akacjowa czy karagana syberyjska.
Co ciekawe, wokół grobów osób, które odebrały sobie życie sadzono rośliny cierniste takie jak śliwa tarnina, głogi czy jeżyna. Tę ostatnio pozyskiwano z pobliskich lasów. W czasie prowadzonych badań naukowcy odkryli aż 36 gatunków jeżyny i niewiele mniej, bo aż 35 odmian róży. Warto dodać, że symbolika tych ostatnich jest wieloraka. Niegdyś róża była kojarzona z Maryją i krwią Chrystusa. Wiąże się także przemijaniem, miłością i śmiercią. Ponieważ ma kolce wierzono, że może odstraszać złe duchy.
Kwiaty ma cmentarzu. Co oznaczała biała i czerwona róża ?
Znaczenie miał także kolor kwiatów. Róże z białymi kwiatami miały symbolizować śmierci, a także czystość. Natomiast te z czerwonymi - bezpośrednio odnosiły się do krwi Chrystusa. Na dawnych cmentarza najczęściej można było spotkać róże francuską, girlandową, frankfurcką i damasceńską.
Dr Aneta Czarna, dr hab. Wojciech Antkowiak z Katedry Botaniki Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz prof. Jerzy Zieliński z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku stworzyli kolekcję najciekawszych gatunków róż w ogrodzie Katedry Botaniki przy budynkach Collegium Cieszkowskich, która liczy 83 okazy.
Czym różnią się od siebie nekropolie?
Trzeba jednak podkreślić, że cmentarze - w zależności od tego, gdzie zostały założone - różniły się od siebie roślinnością. - Bez lilak, tak chętnie zrywany przez nas wiosną, normalnie zarasta cały cmentarz. Na cmentarzu położonym w borze sosnowym, również go widzieliśmy, ale ledwie tam żył - wskazuje dr Czarna.
Natomiast nekropolie miejskie i wiejskie były do siebie bardzo podobne. - W miastach często jednak dawne cmentarze przekształcono w parki - zwraca uwagę ekspertka. Za to wyraźne są różnice w roślinności na cmentarzach różnych wyznań. - Żydzi uznają, że kolorowe rośliny cieszą oczy żywych. Na Pogórzu, gdy badaliśmy cmentarze żydowskie, faktycznie nie było roślin kolorowych. No może poza fiołkiem, ale ten mógł trafić tam z pobliskiego ogrodu. W Poznaniu na cmentarzu żydowskim kolorowe rośliny już były. Przypuszczamy jednak, że już po wojnie mogli nasadzić je ludzie. Na cmentarzach ewangelickich jest odwrotnie - roślin kolorowych jest bardzo dużo - podkreśla dr Czarna.
W zlokalizowaniu starego cmentarza pomogą nam również drzewa. - Głównymi gatunkami, które znajdziemy na polskich cmentarzach są dąb, lipa, jesion, rzadziej tuje - wymienia dr Czarny. Lipa uznawana była za drzewo święte, symbol dobroci i spokoju. Dąb to moc i trwałość, a jesion - spokój i bezpieczeństwo.
Więcej na ten temat można przeczytać na stronie tvn24.pl.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Justyna Steczkowska o ostatnich chwilach z mamą. "Nie mogłam uwierzyć, że coś takiego się stało"
- Polscy twórcy, którzy odeszli w 2022 roku. Ich dzieła pozostaną z nami na zawsze
- Jak wyglądają groby sławnych Polaków? Ozdobą wyjątkowych pomników są wzruszające cytaty i zdjęcia
Autor: FC/gp/ Katarzyna Oleksik
Źródło: TVN24
Źródło zdjęcia głównego: Colors Hunter/Chasseur de Couleurs/Getty Images
