Psychiczny ból może być gorszy od bólu fizycznego. Dlatego duża część osób w momencie obniżonego nastroju i wewnętrznego niepokoju ucieka się do autoagresji. Samookaleczanie powoduje ulgę i poczucie kontroli nad samym sobą . Niekiedy jest także próbą zwrócenia na siebie uwagi. Niezależnie od przyczyny i motywów wymaga pilnego leczenia, ponieważ może przerodzić się w nałóg i prowadzić do samobójstwa.
Zobacz film: Jakie problemy mają dzieci w szkole?
Co to jest samookaleczanie?
Samookaleczanie to celowe uszkadzanie swojego ciała w momencie wzmożonego napięcia emocjonalnego lub wewnętrznego wzbudzenia i niepokoju. Jest wynikiem autoagresji lub depresji. Zalicza się je do zachowań destrukcyjnych – jednych z najbardziej wyniszczających psychicznie w okresie rozwojowym. Samookaleczanie nie ma na celu odebrania sobie życia, jednak nieleczone może prowadzić do samobójstwa. Osoby, które stosują wobec siebie agresję, czują chwilową ulgę, rozluźnienie i kontrolę nad swoim ciałem i psychiką.
Na czym polega samookaleczanie?
Autoagresja dzieli się na werbalną i niewerbalną. Pierwsza z nich polega na zaniżaniu poczucia własnej wartości poprzez samokrytykę, poniżanie i oskarżanie siebie oraz obarczanie się winą. Drugi rodzaj zachowań destrukcyjnych to samookaleczanie oraz niebezpieczne zachowania . Należą do nich:
· cięcie skóry na przedramionach, ramionach, biodrach i nogach ostrymi narzędziami (najczęściej żyletką, nożem lub szkłem);
· przypalanie papierosem lub zapalniczką;
· drapanie skóry szpilką;
· wyrywanie włosów, brwi, rzęs;
· celowe poparzenia;
· pocieranie skóry aż do krwi;
· uderzanie głową w ścianę;
· zadawanie sobie ciosów;
· połykanie ostrych przedmiotów;
· nadużywanie leków (na przykład otępiających), alkoholu i narkotyków.
Do autoagresji można zaliczyć także świadome narażanie się na niebezpieczeństwo, doprowadzanie do niebezpiecznych sytuacji, zaburzenia odżywiania oraz świadome prowokowanie innych i poddawanie się przemocy z ich strony. Samookaleczanie się powoduje uczucie psychicznej ulgi i rozluźnienia, które szybko ustępuje poczuciu winy i bólowi fizycznemu. Jednak chwilowy spokój jest na tyle uzależniający, że w momencie pojawienia się kolejnego problemu osoba chora ponownie ucieknie się do gnębienia siebie.
Przyczyny samookaleczania się
Przyczyn samookaleczania należy upatrywać w przede wszystkim w psychice . Zwykle jest to niskie poczucie własnej wartości, przewlekły stres, frustracja, presja otoczenia, poczucie, że nie spełnia się wymagań innych, trudna sytuacja życiowa, traumatyczne przeżycia, bycie ofiarą przemocy, brak miłości ze strony rodziców, depresja i inne zaburzenia psychiczne. Osoba, która doświadcza którejś z tych rzeczy, często nie potrafi poradzić sobie sama z problemem, obwinia siebie za zaistniałą sytuację, dlatego ucieka się do zadawania sobie fizycznej przemocy.
Samookaleczanie u dzieci może być spowodowane chęcią zwrócenia na siebie uwagi rodziców lub sposobem na radzenie sobie z ich wygórowanymi oczekiwaniami. Małe dzieci często w ten sposób odreagowują kłótnie mamy i taty, wyprowadzkę jednego z nich lub rozwód.
Niekiedy samookaleczanie może być swego rodzaju szantażem emocjonalnym , próbą wymuszenia na kimś konkretnego zachowania lub reakcji.
Samookaleczanie – jak pomóc?
Samookaleczanie w każdym przypadku, niezależnie od przyczyny, wymaga interwencji psychologicznej lub psychiatrycznej . Leczenie autoagresji polega na stosowaniu przeciwdepresyjnych środków farmakologicznych oraz na psychoterapii (indywidualnej lub grupowej), której celem jest przepracowanie przyczyny problemu, zmiana patrzenia na siebie i swoje ciało, nauka radzenia sobie z napięciem emocjonalnym lub stresem oraz odzwyczajenie od ulgi, którą przynosi zadawanie sobie bólu.
Niekiedy samookaleczanie może być niemym wołaniem o pomoc , dlatego ważna jest reakcja społeczeństwa. Jeżeli znasz osobę, która stosuje wobec siebie przemoc:
· porozmawiaj z nią szczerze i wysłuchaj bez oceniania,
· okaż swoje wsparcie,
· zaproponuj wizytę u psychologa lub grupie wsparcia,
· nie kontroluj tej osoby i nie wymuszaj na niej żadnych obietnic.
Jeżeli sam zmagasz się z samookaleczaniem możesz sobie pomóc:
· porozmawiaj z bliską osobą o swoim problemie,
· nie wstydź się prosić o pomoc lekarza, psychologa lub psychiatrę,
· kiedy czujesz potrzebę autoagresji: spróbuj się rozluźnić i skupić swoją uwagę na czymś innym, zastosuj metody relaksacji, ćwiczenia oddechowe, skup się na przyjemnych wspomnieniach i uczuciach, zacznij uprawiać sport.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN