Tłusty czwartek 2023 - kiedy wypada? Skąd wzięło się to wyjątkowe święto?

14293854_skad-wywodzi-sie-tlusty-czwartek_720P
Tłusty czwartek to jedna z najchętniej kultywowanych w naszym kraju tradycji. Trudno jest znaleźć osobę, która by w tym dniu nie zjadła chociaż jednej słodkości. Szczególnie chętnie jedzone są wówczas faworki (chrusty), pączki czy tak zwane róże karnawałowe. W naszym studiu o historii tej pysznej tradycji opowiedział dziennikarz Paweł Loroch.

Ale czy zawsze tak było? Jak się okazuje, jedzenie słodkości takich jak pączki czy faworki w tłusty czwartek to stosunkowo nowa wersja świętowania tego dnia. Dawniej, owszem, jedzono na tłusto, ale przede wszystkim dania mięsne. Nawet pączki zamiast dżemem czy marmoladą, nadziewano słoniną. Skąd zatem wywodzi się ten zwyczaj i kiedy dokładnie obchodzony jest tłusty czwartek?

Tłusty czwartek 2023. Kiedy dokładnie jest obchodzony?

Tłusty czwartek związany jest z Wielkanocą, a ściślej mówiąc – z Wielkim Postem, który ją poprzedza. Dzień ten bowiem rozpoczyna ostatni tydzień karnawału. W związku z tym, że sama Wielkanoc jest świętem ruchomym, również wszystko to, co z nią związane, nie ma wyznaczonej dokładnej daty w kalendarzu. Tłusty czwartek może zatem wypaść w dniach pomiędzy 29 stycznia a 4 marca. W 2022 roku wypada 16 lutego.

Tłusty czwartek – skąd się wzięła ta tradycja?

Podobnie jak w przypadku wielu innych tradycji kultywowanych w Polsce i części państw chrześcijańskich, również genezy tłustego czwartku można dopatrywać się w dawnych obrzędach pogańskich. W terminie, w którym obecnie zazwyczaj przypada tłusty czwartek, czyli wczesną wiosną, początkowo świętowano odejście zimy. W tym czasie, między innymi w Starożytnym Rzymie, urządzano huczne uczty, na których królowały tłuste potrawy, zwłaszcza mięsne, wszystkiemu towarzyszył zaś obficie lany alkohol. Pojawiały się również wypieki. Jednak, w odróżnieniu od tych, które zjada się dzisiaj na tłusty czwartek, tamte wyrabiano z ciasta chlebowego i faszerowano słoniną.

Silna tradycja tłustego czwartku w Polsce

Tradycja tłustego czwartku szczególnie silnie kultywowana jest w Polsce i to właśnie w naszym kraju istnieje sporo ciekawych zwyczajów oraz podań związanych z tym dniem. Przykładowo w Małopolsce tłusty czwartek związany jest z najprawdopodobniej z fikcyjną postacią burmistrza Combra. Był to bardzo zły człowiek, raczej nielubiany przez poddanych. Jako, że rzekomo zmarł we czwartek, po jego śmierci co roku właśnie w tym dniu organizowano na krakowskim rynku huczną fetę. Wówczas tłusty czwartek wciąż jeszcze był raczej „mięsnym” świętem. Kiedy więc zaczęto jeść słodkości w tym dniu? Jak się okazuje, pierwsze słodkie pączki na tłusty czwartek zaczęto przygotowywać w XVI wieku. Jednak wciąż nie przypominały one tych dzisiejszych. Jedna lub kilka sztuk z całej puli nadziewane były orzechami lub migdałami. Trafienie na pączek z nadzieniem miało być zwiastunem szczęścia i dostatku trwających przez cały następny rok. Pączki przygotowywane z ciasta drożdżowego zagościły na polskich stołach dopiero około XVIII wieku.

Tłusty czwartek w innych krajach?

„Tłusty dzień” obchodzony jest także w innych krajach. Świętowanie nie zawsze jednak dotyczy tej samej daty, co w Polsce. Przykładowo we Włoszech obchodzi się tłusty… wtorek. Święto to nazywa się il Martedi Grasso i przypada na 10 dni przed rozpoczęciem Wielkiego Postu. Podobnie jak w Starożytnym Rzymie, tak i w dzisiejszej Italii, w tym dniu je się przeważnie tłuste mięsa i popija je winem. Można jednak skosztować również słodkości, takich jak np. frittelle. Są to włoskie pączki z nadzieniem z rodzynek i orzeszków pinii. We wtorek przypadający przed Wielkim Postem hucznie świętuje się także w Nowym Orleanie, gdzie tradycyjnie obchodzone jest Mardi Gras.

Tłusty czwartek ma wiele wersji regionalnych. W wielu krajach ma swoje lokalne obyczaje. Wszystko sprowadza się do tego, że trzeba się nażreć

- podkreśla Paweł Loroch.

W Hiszpanii tłusty czwartek nazywa się Jueves Lardero, a przysmakiem przygotowywanym z tej okazji są ciasta Mona i Bizcocho. U naszych zachodnich sąsiadów, Niemców, tłusty czwartek (Weiberfastnacht) jest częściowo wolny od pracy, co wiąże się z rozpoczęciem świętowania o godzinie 11.11. Jedną z tradycji jest przejmowanie miast we władanie przez kobiety i obcinanie mężczyznom krawatów.

Tłusty czwartek - ciekawostki od Pawła Lorocha:

  • Inne nazwy tłustego czwartku: zapusty, mięsopust. Historycznie poganie tłustym czwartkiem świętowali odejście zimy.
    • Tradycyjnie w tym dniu wypada się objadać. Kto nie zje pączka, ten będzie biedny przez cały rok.
      • Unikalną wersją faworków jest mrowisko - regionalny specjał pogranicza litewskiego: chrust sklejony miodem, przesypany makiem, w formie kopca.
        • Klasyczny pączek ma ok. 400 kcal, waży 55-70 g i jest smażony na smalcu.
          • Dawniej (XVII w) jadano wytrawne pączki nadziewane słoniną, boczkiem i mięsem, obowiązkowo zapijane wódką.
            • Od XVIII wieku pączki nabrały lekkości - wprowadzono ciasto drożdżowe.
              • Przysłowie: Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła. Małopolska: combrowy czwartek, na wspomnienie krakowskiego burmistrza Combra, który umarł w tłusty czwartek, powodując radość krakowskich handlarek. Od tamtej pory co roku urządzały one combrowy czwartek - taneczną imprezę z zaczepianiem obcych mężczyzn jako atrakcją główną.
                • Wariacje światowe: w krajach korony brytyjskiej Mardi Gras to „Pancake Tuesday”. W Polsce tego dnia świętuje się ostatki, jedząc obowiązkowo śledzie.

                  Najdłuższa kolejka po pączki w Warszawie! Słynną cukiernię odwiedził Filip Chajzer. Zobacz wideo:

                  Co zjeść na tłusty czwartek? Jakie słodkości są najpopularniejsze w tym dniu?

                  Tłusty czwartek to oczywiście pączki. W zależności od regionu przepisy na pączki czy inne słodkości na tłusty czwartek mogą się różnić od siebie. Dużą popularnością cieszą się pączki z nadzieniem z dzikiej róży. Jednak w tym dniu w piekarniach można znaleźć również wiele innych wariantów tej popularnej przekąski, np. pączki lub oponki twarogowe.

                  Inną chętnie wybieraną w tłusty czwartek przekąską są faworki, w niektórych regionach Polski nazywane chrustami lub chruścikami. Są to ciastka przygotowywane na bazie ciasta z dodatkiem kwaśnej śmietany i smażone na głębokim oleju lub smalcu. Mają charakterystyczny, podłużny kształt i są „wywrócone” przez wcześniej wycięty otwór.

                  Na tłusty czwartek przyrządzane są również róże karnawałowe. Są to ciastka przygotowywane podobnie do chrustów, z tym że z ciasta wykrawa się okręgi o różnych rozmiarach i lekko się je nacina. Następnie układa się je od największego do najmniejszego. Po usmażeniu ciastko dekoruje się dżemem wiśniowym.

                  Wiersz Władysława Broniewskiego "Tłusty czwartek”

                  Góra pączków, za tą górą tłuste placki z konfiturą, za plackami misa chrustu, bo to dzisiaj są zapusty. Przez dzień cały się zajada, a wieczorem maskarada: Janek włożył ojca spodnie, choć mu bardzo niewygodnie, Zosia – suknię babci Marty I kapelusz jej podarty, Franek sadzy wziął z komina, Bo udawać chce Murzyna. W tłusty czwartek się swawoli, później czasem brzuszek boli.

                  Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.

                  Zobacz także:

                  Autor: Adrian Adamczyk/Diana Ryściuk

                  Źródło zdjęcia głównego: Getty Images

                  podziel się:

                  Pozostałe wiadomości

                  Luiza z "HP" jest w związku. Jej partner też brał udział w programie. "Mój urodzinowy prezent"

                  Luiza z "HP" jest w związku. Jej partner też brał udział w programie. "Mój urodzinowy prezent"

                  Od urodzenia ma wirusa HIV. Powiedziała, którzy lekarze boją się go najbardziej

                  Od urodzenia ma wirusa HIV. Powiedziała, którzy lekarze boją się go najbardziej

                  "Mamusiu, ja już nie chcę tu być, na tym światku". Czy 3-latek może mieć depresję?

                  "Mamusiu, ja już nie chcę tu być, na tym światku". Czy 3-latek może mieć depresję?

                  Agnieszka Kotońska znacząco schudła i nieustannie mierzy się z hejtem. "Życzą mi śmierci"

                  Agnieszka Kotońska znacząco schudła i nieustannie mierzy się z hejtem. "Życzą mi śmierci"

                  Szukasz pomysłu na wykwintną przystawkę z Gorgonzolą?  
                  Materiał promocyjny

                  Szukasz pomysłu na wykwintną przystawkę z Gorgonzolą?  

                  Zagięte kości w każdej chwili mogą przebić jej skórę. "Jestem w Polsce jedynym przypadkiem"

                  Zagięte kości w każdej chwili mogą przebić jej skórę. "Jestem w Polsce jedynym przypadkiem"

                  Ania Klimczewska wydała kolejną powieść. "Zaczęło się na spontanie jako wielka zabawa"

                  Ania Klimczewska wydała kolejną powieść. "Zaczęło się na spontanie jako wielka zabawa"

                  Krzyś zmaga się z czterokończynowym dziecięcym porażeniem mózgowym. Potrzebuje naszej pomocy

                  Krzyś zmaga się z czterokończynowym dziecięcym porażeniem mózgowym. Potrzebuje naszej pomocy

                  18. edycja akcji "Podaruj Misia". Poznaj tegoroczne pluszaki

                  18. edycja akcji "Podaruj Misia". Poznaj tegoroczne pluszaki

                  "Królowa przetrwania". Nowy program z 12 znanymi kobietami. W dżungli, bez filtra i cenzury

                  "Królowa przetrwania". Nowy program z 12 znanymi kobietami. W dżungli, bez filtra i cenzury

                  Najmodniejsze stylizacje na sezon jesień/zima
                  Materiał promocyjny

                  Najmodniejsze stylizacje na sezon jesień/zima

                  Kupujesz gwiazdy betlejemskie w dyskoncie? Zwróć uwagę na cyjacje. Co to takiego?

                  Kupujesz gwiazdy betlejemskie w dyskoncie? Zwróć uwagę na cyjacje. Co to takiego?

                  Jak przyrządzić pstrąga łososiowego i krewetki? Poznaj przepisy Darii Ładochy
                  Materiał promocyjny

                  Jak przyrządzić pstrąga łososiowego i krewetki? Poznaj przepisy Darii Ładochy

                  Czy zimą również można osiągnąć work-life balance?
                  Materiał promocyjny

                  Czy zimą również można osiągnąć work-life balance?

                  Jedyna taka szkoła pszczelarska w Polsce i w Europie
                  Materiał promocyjny

                  Jedyna taka szkoła pszczelarska w Polsce i w Europie

                  Jak przygotować mieszkanie na pojawienie się dziecka? Poznaj sprawdzone sposoby
                  Materiał promocyjny

                  Jak przygotować mieszkanie na pojawienie się dziecka? Poznaj sprawdzone sposoby

                  "Młodość na zamówienie 2". Maciej Panek przeprowadził zaskakującą metamorfozę
                  Materiał promocyjny

                  "Młodość na zamówienie 2". Maciej Panek przeprowadził zaskakującą metamorfozę

                  Koza domowa od wieków towarzyszy ludziom. Czym się charakteryzuje?
                  Materiał promocyjny

                  Koza domowa od wieków towarzyszy ludziom. Czym się charakteryzuje?

                  Budyniowe wypieki: miodownik, pączki, karpatka i bajaderki
                  Materiał promocyjny

                  Budyniowe wypieki: miodownik, pączki, karpatka i bajaderki

                  Fundacja TVN otworzyła gabinety psychologiczne. "Chcemy, by pacjenci i ich rodziny czuli się zaopiekowani"

                  Fundacja TVN otworzyła gabinety psychologiczne. "Chcemy, by pacjenci i ich rodziny czuli się zaopiekowani"

                  Nastolatka urodziła w lesie. "Personelowi medycznemu powiedziała, że znalazła dziecko" 

                  Nastolatka urodziła w lesie. "Personelowi medycznemu powiedziała, że znalazła dziecko" 

                  Pizza pachnąca jesienią w wykonaniu Aleksandry Juszkiewicz. Jakie składniki wybrać?

                  Pizza pachnąca jesienią w wykonaniu Aleksandry Juszkiewicz. Jakie składniki wybrać?

                  Agnieszka Włodarczyk i Robert Karaś wzięli ślub. Pokazali romantyczne zdjęcia

                  Agnieszka Włodarczyk i Robert Karaś wzięli ślub. Pokazali romantyczne zdjęcia

                  Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                  Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                  "Top Model". Natalia nie wygrała programu, ale czuje się zwyciężczynią. "Wcześniej byłam zagubiona"

                  "Top Model". Natalia nie wygrała programu, ale czuje się zwyciężczynią. "Wcześniej byłam zagubiona"

                  Od pielęgniarki do Miss Polonia. "Transplantacja włosów jest takim moim konikiem"

                  Od pielęgniarki do Miss Polonia. "Transplantacja włosów jest takim moim konikiem"

                  "Top Model": Sofia Konecka-Menescal była o krok od wygrania. "Tak działa życie"

                  "Top Model": Sofia Konecka-Menescal była o krok od wygrania. "Tak działa życie"

                  14 kg listów od naszych młodych widzów trafiło do rąk Mikołaja. "Drogie dzieci z Polski, kocham was"

                  14 kg listów od naszych młodych widzów trafiło do rąk Mikołaja. "Drogie dzieci z Polski, kocham was"

                  "Top Model". Marcin Tyszka szczerze o wygranej Dominika. "Skład finału był bardzo mocny"

                  "Top Model". Marcin Tyszka szczerze o wygranej Dominika. "Skład finału był bardzo mocny"

                  Ile zapłacimy za zupy i dania świąteczne Magdy Gessler?

                  Ile zapłacimy za zupy i dania świąteczne Magdy Gessler?

                  Tanie prezenty Mikołajkowe. Czy da się kupić prezent za 30 lub 50 zł w dobie inflacji?

                  Tanie prezenty Mikołajkowe. Czy da się kupić prezent za 30 lub 50 zł w dobie inflacji?

                  Ile zostało niedziel handlowych do końca roku? Czy w wigilię 2023 zrobimy zakupy?

                  Ile zostało niedziel handlowych do końca roku? Czy w wigilię 2023 zrobimy zakupy?

                  Dominik zwycięzcą "Top Model". Co planuje w najbliższych miesiącach? "To jedno z moich marzeń"

                  Dominik zwycięzcą "Top Model". Co planuje w najbliższych miesiącach? "To jedno z moich marzeń"

                  Spektrum autyzmu diagnozowane jest również u dorosłych. Jak wygląda rozpoznanie?

                  Spektrum autyzmu diagnozowane jest również u dorosłych. Jak wygląda rozpoznanie?

                  Kasia Lins o nowej płycie i muzycznym katharsis. "Nadszedł taki moment, że musiałam powiedzieć dość"

                  Kasia Lins o nowej płycie i muzycznym katharsis. "Nadszedł taki moment, że musiałam powiedzieć dość"

                  Są jednymi z najpiękniejszych siatkarek na świecie i osiągnęły sukces. "Marzenia warto spełniać"

                  Są jednymi z najpiękniejszych siatkarek na świecie i osiągnęły sukces. "Marzenia warto spełniać"

                  Dawid Kubacki w szczerym wywiadzie o chorobie żony. "Ściska mi głos w gardle"

                  Dawid Kubacki w szczerym wywiadzie o chorobie żony. "Ściska mi głos w gardle"

                  Katarzyna Żak wspomina trudne chwile z mężem. "Płakałam"

                  Katarzyna Żak wspomina trudne chwile z mężem. "Płakałam"

                  "ŚOPW". Aneta Żuchowska pokazała córeczkę. "No urody po mamusi się nie wyprze"

                  "ŚOPW". Aneta Żuchowska pokazała córeczkę. "No urody po mamusi się nie wyprze"

                  Znana ginekolożka ze Szczecina z 5 zarzutami. Grozi jej więzienie

                  Znana ginekolożka ze Szczecina z 5 zarzutami. Grozi jej więzienie

                  "ŚOPW". Marek usłyszał od Kornelii "najmocniejsze słowo na świecie". "Nie spodziewałem się tego"

                  "ŚOPW". Marek usłyszał od Kornelii "najmocniejsze słowo na świecie". "Nie spodziewałem się tego"

                  Lady Gaga dostała suknię z Polski. "Bardzo bym chciała, by w niej wyszła"

                  Lady Gaga dostała suknię z Polski. "Bardzo bym chciała, by w niej wyszła"

                  Sara James stworzyła duet ze znanym raperem. "Jestem szalenie wdzięczna, że się udało"

                  Sara James stworzyła duet ze znanym raperem. "Jestem szalenie wdzięczna, że się udało"

                  Promocje, przeceny, wyprzedaże - jak kupować rozsądnie? Eksperci radzą

                  Promocje, przeceny, wyprzedaże - jak kupować rozsądnie? Eksperci radzą

                  #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                  #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas