Tłusty czwartek 2023 - kiedy wypada? Skąd wzięło się to wyjątkowe święto?

14293854_skad-wywodzi-sie-tlusty-czwartek_720P
Tłusty czwartek to jedna z najchętniej kultywowanych w naszym kraju tradycji. Trudno jest znaleźć osobę, która by w tym dniu nie zjadła chociaż jednej słodkości. Szczególnie chętnie jedzone są wówczas faworki (chrusty), pączki czy tak zwane róże karnawałowe. W naszym studiu o historii tej pysznej tradycji opowiedział dziennikarz Paweł Loroch.

Ale czy zawsze tak było? Jak się okazuje, jedzenie słodkości takich jak pączki czy faworki w tłusty czwartek to stosunkowo nowa wersja świętowania tego dnia. Dawniej, owszem, jedzono na tłusto, ale przede wszystkim dania mięsne. Nawet pączki zamiast dżemem czy marmoladą, nadziewano słoniną. Skąd zatem wywodzi się ten zwyczaj i kiedy dokładnie obchodzony jest tłusty czwartek?

Tłusty czwartek 2023. Kiedy dokładnie jest obchodzony?

Tłusty czwartek związany jest z Wielkanocą, a ściślej mówiąc – z Wielkim Postem, który ją poprzedza. Dzień ten bowiem rozpoczyna ostatni tydzień karnawału. W związku z tym, że sama Wielkanoc jest świętem ruchomym, również wszystko to, co z nią związane, nie ma wyznaczonej dokładnej daty w kalendarzu. Tłusty czwartek może zatem wypaść w dniach pomiędzy 29 stycznia a 4 marca. W 2022 roku wypada 16 lutego.

Tłusty czwartek – skąd się wzięła ta tradycja?

Podobnie jak w przypadku wielu innych tradycji kultywowanych w Polsce i części państw chrześcijańskich, również genezy tłustego czwartku można dopatrywać się w dawnych obrzędach pogańskich. W terminie, w którym obecnie zazwyczaj przypada tłusty czwartek, czyli wczesną wiosną, początkowo świętowano odejście zimy. W tym czasie, między innymi w Starożytnym Rzymie, urządzano huczne uczty, na których królowały tłuste potrawy, zwłaszcza mięsne, wszystkiemu towarzyszył zaś obficie lany alkohol. Pojawiały się również wypieki. Jednak, w odróżnieniu od tych, które zjada się dzisiaj na tłusty czwartek, tamte wyrabiano z ciasta chlebowego i faszerowano słoniną.

Silna tradycja tłustego czwartku w Polsce

Tradycja tłustego czwartku szczególnie silnie kultywowana jest w Polsce i to właśnie w naszym kraju istnieje sporo ciekawych zwyczajów oraz podań związanych z tym dniem. Przykładowo w Małopolsce tłusty czwartek związany jest z najprawdopodobniej z fikcyjną postacią burmistrza Combra. Był to bardzo zły człowiek, raczej nielubiany przez poddanych. Jako, że rzekomo zmarł we czwartek, po jego śmierci co roku właśnie w tym dniu organizowano na krakowskim rynku huczną fetę. Wówczas tłusty czwartek wciąż jeszcze był raczej „mięsnym” świętem. Kiedy więc zaczęto jeść słodkości w tym dniu? Jak się okazuje, pierwsze słodkie pączki na tłusty czwartek zaczęto przygotowywać w XVI wieku. Jednak wciąż nie przypominały one tych dzisiejszych. Jedna lub kilka sztuk z całej puli nadziewane były orzechami lub migdałami. Trafienie na pączek z nadzieniem miało być zwiastunem szczęścia i dostatku trwających przez cały następny rok. Pączki przygotowywane z ciasta drożdżowego zagościły na polskich stołach dopiero około XVIII wieku.

Tłusty czwartek w innych krajach?

„Tłusty dzień” obchodzony jest także w innych krajach. Świętowanie nie zawsze jednak dotyczy tej samej daty, co w Polsce. Przykładowo we Włoszech obchodzi się tłusty… wtorek. Święto to nazywa się il Martedi Grasso i przypada na 10 dni przed rozpoczęciem Wielkiego Postu. Podobnie jak w Starożytnym Rzymie, tak i w dzisiejszej Italii, w tym dniu je się przeważnie tłuste mięsa i popija je winem. Można jednak skosztować również słodkości, takich jak np. frittelle. Są to włoskie pączki z nadzieniem z rodzynek i orzeszków pinii. We wtorek przypadający przed Wielkim Postem hucznie świętuje się także w Nowym Orleanie, gdzie tradycyjnie obchodzone jest Mardi Gras.

Tłusty czwartek ma wiele wersji regionalnych. W wielu krajach ma swoje lokalne obyczaje. Wszystko sprowadza się do tego, że trzeba się nażreć

- podkreśla Paweł Loroch.

W Hiszpanii tłusty czwartek nazywa się Jueves Lardero, a przysmakiem przygotowywanym z tej okazji są ciasta Mona i Bizcocho. U naszych zachodnich sąsiadów, Niemców, tłusty czwartek (Weiberfastnacht) jest częściowo wolny od pracy, co wiąże się z rozpoczęciem świętowania o godzinie 11.11. Jedną z tradycji jest przejmowanie miast we władanie przez kobiety i obcinanie mężczyznom krawatów.

Tłusty czwartek - ciekawostki od Pawła Lorocha:

  • Inne nazwy tłustego czwartku: zapusty, mięsopust. Historycznie poganie tłustym czwartkiem świętowali odejście zimy.
    • Tradycyjnie w tym dniu wypada się objadać. Kto nie zje pączka, ten będzie biedny przez cały rok.
      • Unikalną wersją faworków jest mrowisko - regionalny specjał pogranicza litewskiego: chrust sklejony miodem, przesypany makiem, w formie kopca.
        • Klasyczny pączek ma ok. 400 kcal, waży 55-70 g i jest smażony na smalcu.
          • Dawniej (XVII w) jadano wytrawne pączki nadziewane słoniną, boczkiem i mięsem, obowiązkowo zapijane wódką.
            • Od XVIII wieku pączki nabrały lekkości - wprowadzono ciasto drożdżowe.
              • Przysłowie: Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła. Małopolska: combrowy czwartek, na wspomnienie krakowskiego burmistrza Combra, który umarł w tłusty czwartek, powodując radość krakowskich handlarek. Od tamtej pory co roku urządzały one combrowy czwartek - taneczną imprezę z zaczepianiem obcych mężczyzn jako atrakcją główną.
                • Wariacje światowe: w krajach korony brytyjskiej Mardi Gras to „Pancake Tuesday”. W Polsce tego dnia świętuje się ostatki, jedząc obowiązkowo śledzie.

                  Najdłuższa kolejka po pączki w Warszawie! Słynną cukiernię odwiedził Filip Chajzer. Zobacz wideo:

                  Co zjeść na tłusty czwartek? Jakie słodkości są najpopularniejsze w tym dniu?

                  Tłusty czwartek to oczywiście pączki. W zależności od regionu przepisy na pączki czy inne słodkości na tłusty czwartek mogą się różnić od siebie. Dużą popularnością cieszą się pączki z nadzieniem z dzikiej róży. Jednak w tym dniu w piekarniach można znaleźć również wiele innych wariantów tej popularnej przekąski, np. pączki lub oponki twarogowe.

                  Inną chętnie wybieraną w tłusty czwartek przekąską są faworki, w niektórych regionach Polski nazywane chrustami lub chruścikami. Są to ciastka przygotowywane na bazie ciasta z dodatkiem kwaśnej śmietany i smażone na głębokim oleju lub smalcu. Mają charakterystyczny, podłużny kształt i są „wywrócone” przez wcześniej wycięty otwór.

                  Na tłusty czwartek przyrządzane są również róże karnawałowe. Są to ciastka przygotowywane podobnie do chrustów, z tym że z ciasta wykrawa się okręgi o różnych rozmiarach i lekko się je nacina. Następnie układa się je od największego do najmniejszego. Po usmażeniu ciastko dekoruje się dżemem wiśniowym.

                  Wiersz Władysława Broniewskiego "Tłusty czwartek”

                  Góra pączków, za tą górą tłuste placki z konfiturą, za plackami misa chrustu, bo to dzisiaj są zapusty. Przez dzień cały się zajada, a wieczorem maskarada: Janek włożył ojca spodnie, choć mu bardzo niewygodnie, Zosia – suknię babci Marty I kapelusz jej podarty, Franek sadzy wziął z komina, Bo udawać chce Murzyna. W tłusty czwartek się swawoli, później czasem brzuszek boli.

                  Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.

                  Zobacz także:

                  Autor: Adrian Adamczyk/Diana Ryściuk

                  Źródło zdjęcia głównego: Getty Images

                  podziel się:

                  Pozostałe wiadomości

                  Nowa Rzeczniczka Praw Dziecka doprowadziła Ewę Drzyzgę do łez. "Wzbudziło to we mnie młodzieńczy bunt"

                  Nowa Rzeczniczka Praw Dziecka doprowadziła Ewę Drzyzgę do łez. "Wzbudziło to we mnie młodzieńczy bunt"

                  Iga Świątek o swojej słynnej czerwonej sukni z Meksyku. "W końcu wyszło tak, że zostałam sama"

                  Iga Świątek o swojej słynnej czerwonej sukni z Meksyku. "W końcu wyszło tak, że zostałam sama"

                  Odkrywamy gabinet Mariusza Szczygła. O czym będzie jego kolejna książka? "Ten obraz stanie się okładką"

                  Odkrywamy gabinet Mariusza Szczygła. O czym będzie jego kolejna książka? "Ten obraz stanie się okładką"

                  Nie żyje popularny amerykański aktor. Syn żegna Ryana O'Neala

                  Nie żyje popularny amerykański aktor. Syn żegna Ryana O'Neala

                  Jak wygląda codzienność 13-osobowej rodziny? "Ludzie już się przyzwyczaili do tego, jakie ilości zakupów robimy"

                  Jak wygląda codzienność 13-osobowej rodziny? "Ludzie już się przyzwyczaili do tego, jakie ilości zakupów robimy"

                  Co robić, gdy dotyka nas hejt? "Ma na celu poniżenie, ośmieszenie, zastraszenie"
                  Materiał promocyjny

                  Co robić, gdy dotyka nas hejt? "Ma na celu poniżenie, ośmieszenie, zastraszenie"

                  Twój kot lubi się wdrapywać na choinkę? Spryskaj drzewko płynem. "Nie znoszą tego zapachu"

                  Twój kot lubi się wdrapywać na choinkę? Spryskaj drzewko płynem. "Nie znoszą tego zapachu"

                  Kto poprowadzi program "Królowa Przetrwania"? Znamy nazwisko

                  Kto poprowadzi program "Królowa Przetrwania"? Znamy nazwisko

                  Wielkie otwarcie e-sklepu TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
                  Materiał promocyjny

                  Wielkie otwarcie e-sklepu TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

                  Dominika Gwit-Dunaszewska świętuje pierwsze mikołajki z synkiem. "Marzyłam o tej chwili"

                  Dominika Gwit-Dunaszewska świętuje pierwsze mikołajki z synkiem. "Marzyłam o tej chwili"

                  "The Last of Us" najlepszym serialem 2023 roku. Kiedy drugi sezon?

                  "The Last of Us" najlepszym serialem 2023 roku. Kiedy drugi sezon?

                  Świąteczne atrakcje w Zamku Książ. "To wisienka na torcie, którą kończymy rok 2023 z przytupem"
                  Materiał promocyjny

                  Świąteczne atrakcje w Zamku Książ. "To wisienka na torcie, którą kończymy rok 2023 z przytupem"

                  "Święta marzeń". Pobierz nasz e-book i zacznij przygotowania do świąt już dziś
                  Materiał promocyjny

                  "Święta marzeń". Pobierz nasz e-book i zacznij przygotowania do świąt już dziś

                  Gdzie znaleźć uniwersalne prezenty pod choinkę?
                  Materiał promocyjny

                  Gdzie znaleźć uniwersalne prezenty pod choinkę?

                  Jak zatrzymać procesy starzenia? "Bardzo ważne jest to, żeby pamiętać o białkach"
                  Materiał promocyjny

                  Jak zatrzymać procesy starzenia? "Bardzo ważne jest to, żeby pamiętać o białkach"

                  Jak ozdobić mieszkanie na święta? "To świetny sposób na zmianę wnętrza"
                  Materiał promocyjny

                  Jak ozdobić mieszkanie na święta? "To świetny sposób na zmianę wnętrza"

                  Aparatem czy smartfonem - czym lepiej tworzyć treści na Instagramie?
                  Materiał promocyjny

                  Aparatem czy smartfonem - czym lepiej tworzyć treści na Instagramie?

                  Zimowe atrakcje turystyczne w Warszawie. "Odpalenie iluminacji, a potem silent disco"
                  Materiał promocyjny

                  Zimowe atrakcje turystyczne w Warszawie. "Odpalenie iluminacji, a potem silent disco"

                  Nie masz pomysłu na prezent? Postaw na sprawdzone, łatwe w doborze kosmetyki
                  Materiał promocyjny

                  Nie masz pomysłu na prezent? Postaw na sprawdzone, łatwe w doborze kosmetyki

                  Halina Mlynkova wspomina jedną z ostatnich rozmów z teściem Janem Nowickim. "Czym zasłużyłam, że mówił mi takie rzeczy".

                  Halina Mlynkova wspomina jedną z ostatnich rozmów z teściem Janem Nowickim. "Czym zasłużyłam, że mówił mi takie rzeczy".

                  Kup frytki i wspomóż ważną akcję. To dzięki niej rodzice mogą być blisko chorujących dzieci
                  Materiał promocyjny

                  Kup frytki i wspomóż ważną akcję. To dzięki niej rodzice mogą być blisko chorujących dzieci

                  Zdrowa i szybka kuchnia dla najmłodszych. Na punkcie tych dań dzieci dosłownie oszaleją
                  Materiał promocyjny

                  Zdrowa i szybka kuchnia dla najmłodszych. Na punkcie tych dań dzieci dosłownie oszaleją

                  Udekoruj pierniczki i poczuj magię świąt. Pomysły Darii Ładochy
                  Materiał promocyjny

                  Udekoruj pierniczki i poczuj magię świąt. Pomysły Darii Ładochy

                  Ruszyła akcja "Podaruj Misia". Jakie kreacje przygotowały gwiazdy z projektantami?

                  Ruszyła akcja "Podaruj Misia". Jakie kreacje przygotowały gwiazdy z projektantami?

                  ''Gorgonzola. Przepyszna historia''. Pobierz nasz e-book i poznaj przepisy na dania z wyjątkowym włoskim serem.  
                  Materiał promocyjny

                  ''Gorgonzola. Przepyszna historia''. Pobierz nasz e-book i poznaj przepisy na dania z wyjątkowym włoskim serem.  

                  Jak podkreślić biżuterią świąteczne stylizacje? "Ważne, żebyśmy wyglądały olśniewająco"
                  Materiał promocyjny

                  Jak podkreślić biżuterią świąteczne stylizacje? "Ważne, żebyśmy wyglądały olśniewająco"

                  Jakie są oczekiwania inwestorów co do zielonej energii? 
                  Materiał promocyjny

                  Jakie są oczekiwania inwestorów co do zielonej energii? 

                  Damski duet w roli prowadzących Dzień Dobry TVN. Widzowie dobrze je znają

                  Damski duet w roli prowadzących Dzień Dobry TVN. Widzowie dobrze je znają

                  Szukasz pomysłu na wykwintną przystawkę z Gorgonzolą?  
                  Materiał promocyjny

                  Szukasz pomysłu na wykwintną przystawkę z Gorgonzolą?  

                  Zagięte kości w każdej chwili mogą przebić jej skórę. "Jestem w Polsce jedynym przypadkiem"

                  Zagięte kości w każdej chwili mogą przebić jej skórę. "Jestem w Polsce jedynym przypadkiem"

                  "Królowa przetrwania". Nowy program z 12 znanymi kobietami. W dżungli, bez filtra i cenzury

                  "Królowa przetrwania". Nowy program z 12 znanymi kobietami. W dżungli, bez filtra i cenzury

                  Buty na jesień/zima 2023. Jak szybko i skutecznie wybrać najmodniejszy model?
                  Materiał promocyjny

                  Buty na jesień/zima 2023. Jak szybko i skutecznie wybrać najmodniejszy model?

                  Dlaczego koale przytulają drzewa? Poznaj ciekawostki o tym uroczym zwierzaku
                  Materiał promocyjny

                  Dlaczego koale przytulają drzewa? Poznaj ciekawostki o tym uroczym zwierzaku

                  Kupujesz gwiazdy betlejemskie w dyskoncie? Zwróć uwagę na cyjacje. Co to takiego?

                  Kupujesz gwiazdy betlejemskie w dyskoncie? Zwróć uwagę na cyjacje. Co to takiego?

                  Fundacja TVN otworzyła gabinety psychologiczne. "Chcemy, by pacjenci i ich rodziny czuli się zaopiekowani"

                  Fundacja TVN otworzyła gabinety psychologiczne. "Chcemy, by pacjenci i ich rodziny czuli się zaopiekowani"

                  Nastolatka urodziła w lesie. "Personelowi medycznemu powiedziała, że znalazła dziecko" 

                  Nastolatka urodziła w lesie. "Personelowi medycznemu powiedziała, że znalazła dziecko" 

                  Pizza pachnąca jesienią w wykonaniu Aleksandry Juszkiewicz. Jakie składniki wybrać?

                  Pizza pachnąca jesienią w wykonaniu Aleksandry Juszkiewicz. Jakie składniki wybrać?

                  Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                  Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                  Marzena Rogalska wydała zbiór świątecznych opowiadań. "Wszystkie dzieją się w Wigilię"

                  Marzena Rogalska wydała zbiór świątecznych opowiadań. "Wszystkie dzieją się w Wigilię"

                  Ewa Chodakowska pokazała zdjęcia z mamą. "Taki mój prywatny Aniołek"

                  Ewa Chodakowska pokazała zdjęcia z mamą. "Taki mój prywatny Aniołek"

                  Ile zapłacimy za zupy i dania świąteczne Magdy Gessler?

                  Ile zapłacimy za zupy i dania świąteczne Magdy Gessler?

                  Tanie prezenty Mikołajkowe. Czy da się kupić prezent za 30 lub 50 zł w dobie inflacji?

                  Tanie prezenty Mikołajkowe. Czy da się kupić prezent za 30 lub 50 zł w dobie inflacji?

                  Ile zostało niedziel handlowych do końca roku? Czy w wigilię 2023 zrobimy zakupy?

                  Ile zostało niedziel handlowych do końca roku? Czy w wigilię 2023 zrobimy zakupy?

                  Dominik zwycięzcą "Top Model". Co planuje w najbliższych miesiącach? "To jedno z moich marzeń"

                  Dominik zwycięzcą "Top Model". Co planuje w najbliższych miesiącach? "To jedno z moich marzeń"

                  Spektrum autyzmu diagnozowane jest również u dorosłych. Jak wygląda rozpoznanie?

                  Spektrum autyzmu diagnozowane jest również u dorosłych. Jak wygląda rozpoznanie?

                  Kasia Lins o nowej płycie i muzycznym katharsis. "Nadszedł taki moment, że musiałam powiedzieć dość"

                  Kasia Lins o nowej płycie i muzycznym katharsis. "Nadszedł taki moment, że musiałam powiedzieć dość"

                  Są jednymi z najpiękniejszych siatkarek na świecie i osiągnęły sukces. "Marzenia warto spełniać"

                  Są jednymi z najpiękniejszych siatkarek na świecie i osiągnęły sukces. "Marzenia warto spełniać"

                  Finalistka "MasterChefa" o planach ślubnych. "Jest to temat sporny"

                  Finalistka "MasterChefa" o planach ślubnych. "Jest to temat sporny"

                  Historia Przemka, która łamie serce. "Zasługuje, na to, by móc funkcjonować tak, jak zwyczajne dzieci"

                  Historia Przemka, która łamie serce. "Zasługuje, na to, by móc funkcjonować tak, jak zwyczajne dzieci"

                  Życie w spirali zadłużenia. Jak nie nabrać się na "chwilówkę"?

                  Życie w spirali zadłużenia. Jak nie nabrać się na "chwilówkę"?

                  Święty Mikołaj w Dzień Dobry TVN. "Przyjechał specjalnie dla Państwa i Waszych dzieci"

                  Święty Mikołaj w Dzień Dobry TVN. "Przyjechał specjalnie dla Państwa i Waszych dzieci"

                  Klaudia El Dursi zdradziła, ile kieszonkowego dostaje jej syn. Kwota zaskakuje

                  Klaudia El Dursi zdradziła, ile kieszonkowego dostaje jej syn. Kwota zaskakuje

                  Co trzeci Polak jest niewierny. Czy warto ostrzegać bliskich, że są zdradzani?

                  Co trzeci Polak jest niewierny. Czy warto ostrzegać bliskich, że są zdradzani?

                  Micro-cheating. Na czym polega subtelna zdrada?

                  Micro-cheating. Na czym polega subtelna zdrada?

                  Trzylatka podmieniła w sklepie stare buty na nowe. "Geniusz"

                  Trzylatka podmieniła w sklepie stare buty na nowe. "Geniusz"

                  #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                  #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas