Nyktofobia - lęk przed ciemnością u dzieci, dorosłych

Każdy rodzic choć raz usłyszał z ust swojego dziecka: „boję się ciemności”. Choć lęk przed ciemnością jest częsty w dzieciństwie, zwykle z czasem ustępuje i wydawać by się mogło, że trudno jest spotkać osobę dorosłą, która boi się ciemności. Czy rzeczywiście?

Panicznie boisz się ciemności i nie umiesz sobie z tym poradzić? A może znasz kogoś, kto czuje przytłaczający lęk przed ciemnością i boi się wejść do ciemnego pokoju? Czy Twoje dziecko ma lęki w nocy lub panicznie boi się spania przy zgaszonym świetle? Czujesz, że strach ten paraliżuje Cię i utrudnia Ci życie? Ty, Twoi znajomi lub dzieci mogą chorować na dość powszechne zaburzenie lękowe, jakim jest nyktofobia, czyli lęk przed ciemnością.

Czym jest nyktofobia?

Nazwa „fobia” pochodzi od mitycznego uosobienia strachu, Fobosa, syna bogini piękności Afrodyty i boga wojny Aresa. Fobia to termin ogólny, określający wszystkie zaburzenia lękowe. Nyktofobia, inaczej lęk przed ciemnością, jest jedną z tzw. fobii specyficznych (inaczej prostych, swoistych), czyli lęków skierowanych przeciwko konkretnemu zjawisku, zwierzętom, osobom czy przedmiotom.

Kiedy lęk przed ciemnością staje się chorobą?

Strach jest naturalną odpowiedzią na zagrożenie. Towarzyszy nam przez całe życie i w przeważającej większości przypadków nie jest objawem choroby. Już kilkumiesięczne dzieci przejawiają lęki w nocy np. przed rozłąką czy hałasem. Jednak aby zwykłe „boję się ciemności” zamienić na poważną diagnozę, lęk musi być nieproporcjonalnie duży do zagrożenia i nie mieć uzasadnienia. Taki lęk przed ciemnością u dorosłych utrudnia życie. Osoba cierpiąca na nyktofobię ma świadomość, że ciemność nie stanowi zagrożenia, a mimo to odczuwa dyskomfort i paniczny strach. Nawracający przy każdym kontakcie lęk przed ciemnością utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Nyktofobia – objawy

Podobnie jak w przypadku innych fobii, nyktofobia objawia się dyskomfortem, strachem lub nawet panicznym lękiem w chwili zetknięcia z bodźcem (w tym przypadku jest to ciemność). Prócz oczywistego lęku przed ciemnością może pojawić się szereg innych dolegliwości somatycznych, czyli dotyczących ciała, w tym m.in.:

uderzenia zimna lub gorąca, poty
duszność, trudności z oddychaniem
złe samopoczucie
zawroty głowy, ból głowy
kołatanie serca
ból w klatce piersiowej

Lęk przed ciemnością u dzieci

Nyktofobia może dotyczyć dzieci w każdym wieku, nawet tych, które chodzą już do szkoły. Szacuje się, że 90% dzieci boi się ciemności. Dziecko często wypełnia ciemną sypialnię wytworami własnej wyobraźni, co stanowi dobrą pożywkę dla dziecięcego lęku przed ciemnością. Takiego lęku nie wolno bagatelizować ani wyśmiewać! W łagodnych przypadkach pomóc może pozostawienie włączonej lampki podczas zasypiania czy nawet sama obecność rodzica. W trudniejszych przypadkach dziecko może wymagać pomocy specjalisty.

Lęk przed ciemnością u dorosłych

Większość dzieci wyrasta z nyktofobii, ale nie wszystkim się to udaje. U dorosłych zwykły dziecięcy strach może przerodzić się w poważną fobię. W takiej sytuacji lęk przed ciemnością utrudnia funkcjonowanie i wymaga pomocy specjalisty.

Nyktofobia – leczenie

Istnieje wiele metod leczenia zaburzeń lękowych, w tym nyktofobii. Najskuteczniejsze są różne formy psychoterapii behawioralnej, np. desensytyzacja, modelowanie czy terapia implozywna. Większość technik polega na różnych formach kontrolowanej ekspozycji danej osoby na bodziec, który wywołuje fobię, czyli w tym przypadku ciemność. W rzadkich, szczególnie ciężkich przypadkach, stosuje się farmakoterapię.

Terapia lęku przed ciemnością – bajka terapeutyczna

Leczenie nyktofobii u dzieci różni się znacząco od terapii dorosłych. Jeżeli lęki w nocy przybierają duże rozmiary, nie należy bagatelizować problemu i udać się z dzieckiem do specjalisty, który zaproponuje odpowiednią dla wieku formę terapii.

Jedną z ciekawych form leczenia dzieci z lęku przed ciemnością jest bajka terapeutyczna. Jest to krótkie opowiadanie z morałem, w którym świat widziany jest z perspektywy dziecka. Bohater znajduje się zwykle w trudnej sytuacji i odczuwa lęk. Celem bajki jest pokazanie dziecku drogi wyjścia z lęku i w przypadku nyktofobii u dzieci - pomoc w redukcji strachu przed ciemnością.