Kim są Romowie?
Jak dowodzą badania, wyodrębnianie się Romów rozpoczęło się w centralnej części Półwyspu Indyjskiego już po ok. 500 roku n.e. Wojny od VIII do X wieku pomiędzy muzułmańskimi najeźdźcami a Radźputami spowodowały, że przodkowie Romów opuścili Indie i rozpoczęli swoją wędrówkę.
Przez wieki Romowie związani byli z przede wszystkim z Europą, jednak w wyniku masowych migracji w XIX i XX wieku zamieszkują teraz większość krajów świata. Do grona państw z liczbą Romów przekraczającą pół miliona należą Brazylia, Bułgaria, Hiszpania, Rumunia, Słowacja, Turcja oraz Węgry . Współczesną populację Romów szacuje się na około 8–15 mln, jednak dokładna liczba jest trudna do określenia, ponieważ wielu z nich ukrywa swoją tożsamość narodową w obawie przed prześladowaniami.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Różnice kulturowe
Warto wiedzieć, że Romowie mają swoją flagę, hymn ("Gelem, gelem") oraz język - romani różni się jednak w zależności od kraju, gdyż rozmaite dialekty sprawiają, że Cyganom z poszczególnych części świata czasem trudno jest siebie zrozumieć.
Międzynarodowy Dzień Romów został ustanowiony w 1990 roku w trakcie IV Kongresu Międzynarodowego Związku Romów, który odbywał się w Jadwisinie koło Serocka pod patronatem UNESCO. Ta data nie jest przypadkowa, ponieważ upamiętnia pierwsze spotkanie przedstawicieli Romów z 25 państw, które odbyło się 8 kwietnia 1971 roku pod Londynem. Wyjątkowy dzień ma zwrócić uwagę na wyrównywanie szans w społeczeństwie oraz nawoływać do odrzucenia stereotypów, uprzedzeń i większej otwartości oraz chęci poznania Romów.
Romowie w Polsce
Romowie często kojarzą się z kolorowymi taborami i życiem w podróży. Przez to, że nie mieli swojego terytorium, przez lata prowadzili tułaczy tryb życia. Zatrzymywali się w pobliżu lasów oraz jezior, a mieszkali w wozach. Trudzili się rzemiosłem, handlem, rozrywką i wróżbą. Pracowali także w cyrkach.
Polska stała się ojczyzną dla kilkudziesięciu tysięcy Romów, jednak ich obecność i wymykanie się spod kurateli państwa nie podobało się władzom PRL. Starano się wówczas zabronić Cyganom koczownictwa. W 1950 roku wydano instrukcję w sprawie ich rejestracji, a dwa lata później przyjęto uchwałę w sprawie pomocy ludności cygańskiej przy przechodzeniu na osiadły tryb życia. Od 1964 roku nakładano na Romów różnorakie przepisy (m.in. meldunkowe, sanitarne, drogowe, dotyczące obowiązku szkolnego oraz zgromadzeń publicznych), przez co liczba ich rodzin spadła z 1146 w 1964 roku, do nieco ponad 200 w 1970 roku .
Co ciekawe, polska społeczność jako jedyna ma króla - siero Roma, którego zwierzchność uznają nawet ci którzy wyemigrowali. Kierując się życiowym doświadczeniem słucha stron, godzi i podejmuje decyzje, a od jego postanowień nie ma odwołania. Poza zdaniem tego zwierzchnika, Romowie kierują się także innymi zasadami - Cygan nie może zabić psa, konia i człowieka, nie może oszukać i okraść drugiego Cygana . Za złamanie tych zakazów grozi dożywotnie wyrzucenie ze społeczności, co dla przywiązanych do korzeni Romów jest ciężkim przeżyciem.
Wiele znanych osobistości ze świata kultury ma pochodzenie romskie. Wśród nich jest m.in. Wiktoria Gabor, Edyta Górniak, Pola Negri, Charlie Chaplin czy Michael Caine.
Efekt domina – Romowie w Rumunii. Zobacz wideo:
Zobacz też:
- Romska kultura i jej zróżnicowane oblicza. "Mamy różne religie, mamy kilkadziesiąt dialektów języka"
- Niezwykły język, taniec i śpiew. "Cygańskie życie jest bardzo piękne"
- Codzienność romskich dzieci mieszkających w Rumunii: bieda, dyskryminacja i walka o przetrwanie
Autor: Sabina Zięba