Sosrąb to z pewnością nie sos. Choć, podobnie jak sos podkreśla smak potrawy, sosrąb we wnętrzu uzupełnia jego wystrój i nadaje mu ton. Często jest kunsztownie zdobiony, masywny i sprawia, że zakopiańska willa jest kompletna. Czym jest sosrąb?
Sosrąb - co to jest?
Sosrąb to termin związany z budownictwem drewnianym charakterystycznym dla Karpat i ich pogórza. Jest to gruba belka, która pełni funkcję głównej belki w drewnianym stropie. Przebiega w kierunku poprzecznym do reszty belek - tragarzy podtrzymujących powałę. Sosrąb jest oparty na wgłębieniach ścian i prowadzi przez środek całego stropu izby od wschodniej do zachodniej ściany.
Z czego zrobiony jest sosrąb?
Materiałem budowlanym, z którego powstawały domy, pensjonaty i wille na Podhalu, było drewno z jodły, świerku i modrzewia. Drewno to materiał, który nie tylko nawiązuje do tradycji, ale jest też dobrym materiałem izolacyjnym, co w górskim klimacie ma niebagatelne znaczenie.
Sosrąb - wzory
Sosrąb oprócz istotnej funkcji w konstrukcji budynku jest także jego ozdobą. Umieszczano na nim zdobienia, które znajdowały się zazwyczaj od strony okien i dzięki temu były dobrze widoczne. Często na sosrębie znajdowała się data budowy domu, nazwisko osoby, która go ufundowała, a także różne porzekadła, religijne hasła czy prośby o ochronę domu, czuwanie nad jego mieszkańcami i inne życzenia. Spotykane są także sosręby zdobione bogactwem ornamentów inspirowanych wzorami geometrycznymi czy roślinnymi. Sosręb znajdujący się w kuchni, czyli izbie czarnej, był mniej ozdobny od tego w salonie, czyli izbie białej.
Oprócz wzorów na sosrębie można spotkać także zdobione tragarze. Warto wspomnieć również o bardzo ważnej części sosrębu i tragarzy, jaką jest faza, czyli ścięcie kantu. Tragarze zazwyczaj posiadały fazy mniej wyszukane, proste i obwiedzione ryską. Faza sosrębu była, jak można się domyślić, zdobiona bardziej kunsztownie. Warto wspomnieć, że fazy często nawiązywały do gotyku lub renesansu.
Sosrąb jako element stylu zakopiańskiego
Termin "sosrąb" pojawia się często w kontekście stylu zakopiańskiego i warto zapoznać się z nim bliżej. Twórcą stylu zakopiańskiego był Stanisław Witkiewicz, ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza. Początki tego nurtu sięgają drugiej połowy XIX wieku. Istotnym aspektem przy jego formowaniu była potrzeba stworzenia narodowego stylu polskiej architektury, który miał być jednolity i wyrażać sprzeciw przeciwko tłamszeniu polskiej tożsamości narodowej przez zaborców. Stanisław Witkiewicz upatrywał w góralach i całej ich kulturze fundamentu polskości. Styl zakopiański to połączenie tradycyjnego podhalańskiego budownictwa z modną w tamtych czasach secesją.
We wnętrzach zaprojektowanych w stylu zakopiańskim widać to połączenie bardzo wyraźnie. Tradycyjne ludowe meble i wzornictwo są zestawione z obrazami i rzeźbami uznanych artystów. Układ pomieszczeń opiera się na salonie połączonym z jadalnią, co zostało zaczerpnięte z budowy tradycyjnej góralskiej chaty. Salon nazywano izbą białą, a kuchnię - izbą czarną. W kuchni zazwyczaj toczyło się życie codzienne, znajdował się tam piec, a także łóżka, natomiast salon pełnił funkcję reprezentatywną.
Częścią niezwykle istotną we wnętrzach zaprojektowanych w stylu zakopiańskim była powała, czyli strop, którego głównym elementem był właśnie sosrąb. Z założenia miał być on widoczny i stanowić jednocześnie ozdobę całego wnętrza.
Styl zakopiański to nie tylko wnętrza i elementy ich wyposażenia. Odnosi się także, a właściwie przede wszystkim, do architektury. Istotnym elementem budynków budowanych w tym stylu są strzeliste, skośne dachy, których konstrukcja wynika głównie z warunków pogodowych panujących na Podhalu - ostrych zim obfitujących w opady śniegu. Charakterystyczne dla stylu zakopiańskiego są również wysokie podmurówki z kamienia, urozmaicona bryła oraz bogate zdobnictwo.
Do budowy używane były drewniane płazy, czyli przecinane na pół, starannie dobierane pnie, które układano w zrąb. Budowanie w stylu zakopiańskim wymagało specjalnej wiedzy. Podstawą były materiały dobrej jakości, które starano się eksponować na każdym kroku. Widać to na przykładzie sosrębu, który jest pięknym i zarazem funkcjonalnym elementem wnętrza w stylu zakopiańskim.
Zobacz także:
- Jak szybko można nauczyć się śpiewać? Reporterzy Dzień Dobry TVN wzięli udział w wokalnym eksperymencie
- Internetowi złodzieje wyłudzają loginy i hasła do kont bankowych. "Nikt nam skradzionych środków nie zwróci"
- Jesteś dorosły i świętujesz Dzień Chłopaka? "Niektórzy panowie nie dojrzeli do roli mężczyzny"
Zobacz wideo: Odpicowane mieszkanie - drewno i ceramika tworzą klimat