Na ogół czkawka nie oznacza nieprawidłowości czy kłopotów ze zdrowiem, lecz jest naturalnym zjawiskiem. Warto jednak zrozumieć przyczyny powstawania czkawki, żeby wiedzieć, jak zapobiegać jej wystąpieniu oraz jak można pomóc niemowlęciu, które już ma czkawkę.
Skąd się bierze czkawka u niemowląt?
Czkawka to rytmiczne, mimowolne skurcze mięśni międzyżebrowych, przepony i następczym zamknięciu głośni. U niemowląt najczęściej pojawia się krótko po karmieniu. Związana jest ze słabo rozwiniętym układem nerwowym i niedostatecznie rozwiniętym mięśniem przeponowym. Niemowlęca czkawka wzbudziła zainteresowania naukowców, którzy przeprowadzając liczne obserwacje, nakreślili najbardziej prawdopodobną przyczynę powstawania czkawki.
Wraz z pokarmem dziecko zasysa powietrze, które uciska na przeponę - duży mięsień biegnący przez dno klatki piersiowej, poruszający się w górę i w dół w rytm oddechu człowieka. Odruch czkawki służy do usuwania nadmiaru powietrza z żołądka. Skurcze przepony wymuszają wydostanie się powietrza przez zamknięte struny głosowe - pojawia się odruch gwałtownego wypuszczania powietrza wraz z dźwiękiem czkawki.
Niekiedy czkawka u niemowląt może być spowodowana przyjęciem na raz zbyt dużej ilości pokarmu. Organizm dziecka nie umie jeszcze poradzić sobie z przekarmieniem - żołądek wprawdzie się rozszerza, ale tym samym naciska na przeponę, wywołując skurcze i czkawkę. Czkawka u niemowląt może również powstać z tego samego powodu, co u dorosłych - w wyniku refluksu żołądkowo-przełykowego. Wówczas częściowo strawione jedzenie wraz z kwasem żołądkowym cofają się do przewodu pokarmowego. Równie dobrze pojawienie się czkawki u niemowlęcia może być spowodowane niską temperaturą - np. po kąpieli lub gdy z innego powodu jest mu za chłodno, głośnym śmiechem - gdy podekscytowane dziecko połyka powietrze, lub gdy niemowlę ma na przykład mokrą pieluszkę.
Podsumowując - co może wywołać czkawkę u małego dziecka?
- zbyt łapczywe jedzenie, podczas którego malec zasysa powietrze,
- przejedzenie i ucisk na przeponę,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- głośny i intensywny śmiech, zbyt niska temperatura, a nawet mokra pieluszka.
Czkawka u niemowląt - jak pomóc?
Aby skutecznie pomóc niemowlęciu, ważne jest zaobserwowanie, w jakich okolicznościach pojawia się u niego czkawka. Jeśli wystąpi po jedzeniu, to z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że dziecko zjadło za dużo lub nałykało się powietrza. Czkawka powinna ustąpić samoistnie po ok. dwóch minutach - jedzenie dotrze do dalszych części układu pokarmowego i czkawka ustąpi.
Aby w przyszłości zapobiegać takim sytuacjom, warto tuż po jedzeniu nosić malca przez chwilę w pozycji pionowej aż do momentu, kiedy mu się odbije, co najczęściej kończy czkawkę. To samo można zrobić, jeśli czkawka pojawi się podczas karmienia - można na moment przerwać karmienie i potrzymać dziecko przez chwilę w pionie z główką i brzuszkiem przytulonym do tułowia rodzica. Jeśli mama karmi piersią, to ważne jest również prawidłowe przystawienie dziecka do piersi - dziecko musi objąć wargami całą brodawkę, w innym wypadku może połykać nie tylko pokarm, ale też powietrze. Jeśli dziecko karmione jest butelką, należy zwrócić uwagę, czy rozmiar smoczka jest odpowiedni do wieku niemowlaka.
Czkawka u niemowląt - czego nie wolno robić?
Czkawka u niemowląt nie powinna od razu wzbudzać niepokoju. Jest pospolitym zjawiskiem i wystarczy je zrozumieć, żeby wiedzieć, jak pomóc dziecku. Stanowczo nie wolno praktykować zabobonnych metod stosowanych niekiedy na dorosłych - straszenia, wstrzymywania oddechu, czy picia wody "do góry nogami".
Kiedy czkawka u dzieci może budzić niepokój?
Jeśli czkawki budzą niepokój rodziców, można skonsultować się z pediatrą, który wykluczy poważniejsze powody pojawiania się czkawki. Dopóki jednak czkawka nie przeszkadza w regularnym karmieniu dziecka, czy nie zakłóca spokojnego snu, nie ma powodu do zmartwień. Czkawka u malutkich dzieci może bowiem pojawiać się nawet kilka razy dziennie - w końcu najczęściej występuje w czasie karmienia.
Jeśli jednak pojawią się dodatkowe objawy, takie jak ulewanie, odpluwanie jedzenia, rozdrażnienie czy osłabiony apetyt, warto zdiagnozować faktyczne przyczyny czkawki. Refluks żołądkowo-przełykowy, utrzymujący się przez dłuższy czas, może powodować wymioty, niedokrwistość, zapalenie przełyku czy kaszel. W konsekwencji wiąże się z tym zmniejszony przyrost masy ciała dziecka, co wpływa też na jego ogólny rozwój.
Zobacz też:
Dobry syrop na kaszel dla niemowlaka – na co trzeba zwrócić uwagę?
Co potrafi 8-miesięczne dziecko - rozwój, jadłospis, zabawy i ćwiczenia
Przewożenie dziecka na przednim siedzeniu - o czym pamiętać?
Zobacz video: Kiedy i jak „wyprowadzić” dziecko z sypialni rodziców