Niegdyś powożenie bryczką służyło za transport lub pomoc w pracach rolniczych. Dziś to przede wszystkim dyscyplina sportu, swoiste hobby oraz atrakcja turystyczna. Pojazdy zaprzęgowe częściej niż w polu zobaczymy więc na rynku w Krakowie czy na zakopiańskich Krupówkach. Do powożenia potrzebujemy oczywiście bryczki oraz wyszkolonych koni, ale i dobrej uprzęży, czyli specjalnego ubioru zwierzęcia pociągowego (w tym przypadku konia). Stanowi ona ważny element zaprzęgu i składa z części ciągnących, wstrzymujących, kierujących i łączących. Jej budowa była przez lata modyfikowana i ulepszana, tak by jej profil najlepiej "współgrał" z ciałem zwierzęcia. Wyróżniamy różne rodzaje uprzęży, do najpopularniejszych należą: uprząż szorowa i uprząż chomątowa.
Jak zbudowana jest uprząż?
Uprząż końska powinna być przede wszystkim solidna, tak by pomagała koniowi w ciągnięciu i zatrzymywaniu pojazdu, a nie stanowiła dla niego przeszkody. Musi być więc zbudowana z trwałych materiałów: dobrej jakości metalowych elementów oraz z odpowiedniego gatunku skóry. Budowa uprzęży zaprzęgowej to wbrew pozorom niezwykły splot pasów i rzemieni, a skomplikowany wynalazek. Składa się na nią:
- napierśnik lub chomąto, czyli element znajdujący się na piersi konia. To właśnie on umożliwia koniowi ciągnięcie bryczki lub sań;
- pasy pociągowe, czyli przedłużenie napierśnika;
- naszelnik, czyli pas przypinany do dyszla i zaprzęgu. Umożliwia on skręcanie oraz hamowanie pojazdu;
- nagrzbietnik wraz z siodełkiem i podbrzusznikiem, czyli zestaw w postaci grubego, solidnego pasa. Ma on na celu stabilizowanie napierśnika;
- podogonie, czyli rodzaj pętli zakładanej na ogon konia. Jej zadaniem jest stabilizacja całej uprzęży;
- natylnik, czyli element, dzięki któremu pojazd nie najeżdża na zwierzę podczas hamowania;
- ogłowie, czyli uzda zakładana na głowę zwierzęcia. W jej zaprzęgowej wersji nachrapnik przypięty jest do pasków policzków. Dzięki temu ogłowie nie przesuwa się w trakcie działania lejców na kiełzno;
- lejce, czyli długie pasy umożliwiające sterowanie całym zaprzęgiem.
Jakie rodzaje uprzęży dla konia wyróżniamy?
Każdy, kto rozpoczął swoją przygodę z jeździectwem wie, jak wiele pojęć i terminów trzeba przyswoić, zanim zacznie się jazdę w praktyce. Nawet jeśli naszym "konikiem" jest zwykłe ujeżdżanie, warto poznać również terminologię związaną z powożeniem pojazdów zaprzęgowych. Podstawą jest poznanie rodzajów uprzęży dla konia. Występują bowiem uprzęże jednokonne i parokonne oraz chomątowe i szorowe. Czym się charakteryzują?
- uprząż szorowa – jest to prawdopodobnie najbardziej popularna uprząż dla konia. Siła pociągowa przenosi się tutaj na pierś zwierzęcia (czyli na napierśnik). W zależności od sytuacji, w której uprząż szorowa jest używana, rozróżniamy jej trzy najbardziej popularne rodzaje: wyjazdową (montowaną do eleganckich, lekkich bryczek), maratonową (przeznaczoną do dynamicznej jazdy w terenie i na zawodach) oraz roboczą (używaną przede wszystkim podczas prac gospodarczych);
- uprząż chomątowa – ta końska uprząż na pierwszy rzut oka niewiele różni się od wersji szorowej. Zamiast napierśnika wyposażona jest w chomąto, czyli okrągły rodzaj jarzma. W przeciwieństwie do uprzęży szorowej uprząż chomątowa nie posiada możliwości regulacji, dlatego należy dobrać ją do konkretnego zwierzęcia. Jej najpopularniejszym rodzajem jest uprząż angielska . To bardzo skromny, aczkolwiek elegancki model uprzęży. Przylega on mocno do piersi i szyi konia, co pozwala na wykorzystanie siły pociągowej do maksimum możliwości.
Jak wygląda ozdobna uprząż końska?
Na różnorodnych pokazach czy zawodach możemy zobaczyć konie ubrane w odświętne, ozdobne uprzęże. Spotkamy je również w bryczkach stanowiących atrakcje turystyczne w większych miastach. Ubiór konia jest wówczas przyozdobiony różnego rodzaju dodatkami: kolorowymi frędzlami, ozdobnymi paskami czy metalowymi bądź skórzanymi przypinkami. Wszystkie elementy stworzone są jednak tak, aby nie wydawały żadnych niechcianych dźwięków, które mogłyby spłoszyć konia. Niegdyś ozdobne uprzęże zakładano koniowi np. podczas ważnych kościelnych lub rodzinnych świąt. Dziś stopniowo odchodzi się od tego typu zdobień, ponieważ stanowią one dodatkowy ciężar na grzbiecie konia, który może utrudniać mu swobodne poruszanie się.
Zobacz też:
- Jak działają feromony dla kota? Jakie są rodzaje syntetycznych kocich feromonów?
- Jak mieszkają szczęśliwe zwierzęta? "Chcą być tak samo traktowane, jak my"
- Duże psy – które rasy osiągają największe rozmiary?
Zobacz wideo: Koń, jaki jest, każdy widzi
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Klaus Vedfelt/Getty Images
