Komórka jajowa człowieka, tzw. jajeczko, pełni funkcje życiodajne. Jednakże nie jest w stanie zrodzić życia bez udziału męskiej komórki rozrodczej.
Jaką wielkość ma komórka jajowa?
Co to jest komórka jajowa? Komórka jajowa to żeńska komórka płciowa zawierająca materiał genetyczny kobiety. Gameta w porównaniu z innymi komórkami organizmu człowieka jest większa i może być widzialna ludzkim okiem, bez użycia narzędzi optycznych, np. mikroskopu. Komórka jajowa rozmiarowo bliska jest wielkości ziarenka piasku, a kształtem przypomina kulę o średnicy ok. 0,12–0,15 mm.
Gwiazdy o macierzyństwie
Szacuje się, że rozmiar komórki jajowej jest 26 razy większy od komórki czerwonej krwinki, 20 razy większy od plemnika – męskiej gamety rozrodczej, oraz 4 razy większy niż rozmiar komórki skóry. Komórka jajowa nie ma zdolności poruszania się.
Budowa komórki jajowej
Komórka jajowa człowieka nie jest zróżnicowana morfologicznie, co oznacza mało skomplikowaną budowę. Gameta żeńska zbudowana jest z cytoplazmy, nazywanej również ooplazmą, wewnątrz której znajduje się jądro zawierające materiał genetyczny DNA kobiety. Komórka jajowa wypełniona jest protoplazmą (zwaną żółtkiem) zawierającą materiał zapasowy, którym po zapłodnieni, zarodek odżywia się w pierwszych dniach swojego życia.
Gameta otoczona jest z zewnątrz błoną przeźroczystą i osłoną promienistą, pełniącymi funkcje ochronne.
Jak powstaje komórka jajowa?
Komórka jajowa powstaje w ciągu 9 tygodni od momentu zapłodnienia na skutek namnażania się komórek płciowych, a więc już podczas życia płodowego dziecka. Płód o dojrzałości pięciu miesięcy, posiada blisko 6–7 mln pierwotnych komórek jajowych.
Namnożone komórki płciowe przechodzą fazy podziałów biochemicznych i segregacji, po czym ustalona pula komórek jajowych, rozdzielona równo pomiędzy oba jajniki, zostaje ostatecznie zamknięta. Ilość komórek płciowych zmienia się dopiero w fazie dojrzewania płciowego dziewczyny i rozpoczęcia cyklu miesiączkowania.
Gdzie powstaje komórka jajowa?
Ewolucja i wstępne dojrzewanie komórki jajowej zachodzi w jajniku, a dokładnie na jego powierzchni, gdzie zlokalizowane są wszystkie jajeczka. Powstałe na ścianie jajnika gamety żeńskie nazywane są ogonami.
Wraz z rozpoczęciem cyklu miesiączkowego kobieta uwalnia z jednego jajnika wstępnie dojrzałą komórkę jajową. W tym miejscu należy zastanowić się jak długo dojrzewa komórka jajowa. Prawdziwe dojrzewanie jajeczka trwa około 10 dni i odbywa się w jamie jajowodu, którym wędruje w kierunku macicy. W jajowodzie, komórka jajowa czeka na plemnik, aby się z nim połączyć. Proces uwalniania nazywany jest owulacją, czyli jajeczkowaniem.
Ile żyje komórka jajowa?
Wiele kobiet nurtują pytania: jak długo żyje komórka jajowa? jak długo komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia? Czekająca na plemnik komórka jajowa po pęknięciu pęcherzyka może przetrwać do 24 godzin, choć naukowcy szacują, że komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia wyłącznie przez 6 godzin.
Kiedy dotarcie plemnika i rozszczepienie przez niego osłonki i błony komórki jajowej nastąpi w trakcie jej żywotności, dojdzie do zapłodnienia. W przypadku powodzenia połączenia się komórek płciowych zapłodnione jajeczko wyprowadzane jest z jamy jajowodu poprzez ruchy rzęsek jego ścian do macicy, gdzie rozpocznie proces zagnieżdżania się i dalszej transformacji. Nie można mówić o konkretnym czasie, kiedy komórka jajowa zagnieżdża się w macicy. Co do zasady uznaje się, że jest to 6–10 dni od czasu jej zejścia do jamy macicy.
Niezapłodniona komórka jajowa po 24 godzinach obumiera i zostaje usunięta z organizmu kobiety podczas najbliższej miesiączki.
Pusta komórka jajowa
Kiedy komórka jajowa schodzi do macicy, oczekuje się jej zagnieżdżenia w macicy i rozwoju płodu. W wyniku zaburzeń chromosomalnych na etapie pierwszych podziałów komórkowych, nieodpowiedniej jakości nasienia lub samego jajeczka może zdarzyć się, że zarodek nie zacznie się rozwijać. To zjawisko pustego jaja płodowego, w którym pęcherzyk ciążowy formuje się i rośnie, ale dochodzi do obumarcia zarodka, co oznacza zakończenie ciąży.
Zapłodniona komórka jajowa
Podczas stosunku uwolnione plemniki mężczyzny przedostają się do jajowodów w ciągu kilkunastu minut od momentu ejakulacji i przechodzą proces kapatytacji, czyli osiągnięcia ostatecznej dojrzałości do zapłodnienia. Komórka jajowa może przyjąć tylko jeden plemnik, który wydzielając odpowiedni enzym rozpuszczający błonę ochronną jajeczka, wnika do środka i miesza swój materiał genetyczny z zawartością jądra komórki jajowej. Połączenie komórki jajowej i plemnika tworzy zygotę, czyli pierwszą komórkę, która powstaje w wyniku zapłodnienia, co ciekawe zawierającą już pełen zestaw chromosomów. Proces zapłodnienia choć złożony biochemicznie i fizjologicznie, trwa bardzo krótko, tzn. od czasu zaplemnienia, czyli przylgnięcia plemnika do błony ochronnej komórki jajowej, do momentu wniknięcia plemnika do wewnątrz komórki jajowej. Specjaliści nie określają go w ogóle, a jeśli już, to szacują na kilka sekund.
Zobacz także:
- Jak objawia się poronienie? Rodzaje i objawy poronienia
- Trening w ciąży dla początkujących krok po kroku. "Kobiety, które ćwiczą, łatwiej przechodzą poród"
- To już 23. tydzień ciąży – dowiedz się, jak rozwija się dziecko na początku 6 miesiąca ciąży
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: SEBASTIAN KAULITZKI/Getty Images
