Halloween - co to za święto?
Halloween to zwyczaj odnoszący się do święta zmarłych, obchodzony w wielu krajach świata nocą, 31 października, czyli przed świętowanym w Polsce dniem Wszystkich Świętych. W tradycji anglosaskiej, zwłaszcza amerykańskiej, z której zwyczaj ten a obecnej formie przeniknął do Polski, w tym dniu urządza się maskarady, a przebrane w "straszne" kostiumy dzieci proszą sąsiadów o słodycze słynna frazą: "cukierek albo psikus" (ang. trick or treat). Święto to jednak ma znacznie dłuższą historię i nie zaczyna się ona w Stanach Zjednoczonych.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Skąd pochodzi święto Halloween?
Historia Halloween jest ściśle związana ze świętem zmarłych, na co wskazuje już sama nazwa. Halloween jest neologizmem powstałym najprawdopodobniej z dłuższej wersji All Hallows' Eve - wigilia Wszystkich Świętych. Jej obchodzenie w Kościele rzymskokatolickim, razem z dniem Wszystkich Świętych, wprowadził papież Grzegorz III, prawdopodobnie w 741 roku.
Jednak głębszej genezy Halloween możemy dopatrywać się w celtyckim Samhain – według kulturoznawców święto to obchodzono już ponad 2 tysiące lat temu na terenie Anglii, Irlandii, Szkocji, Walii i Francji. W kulturze celtyckiej był to jeden z czterech najważniejszych obrzędów roku. Przełom października i listopada stanowił tam czas przejścia – ze starego do nowego roku, a także od lata ku zimie.
Samhain kończyło się Świętem Zmarłych. Nazywane było ono „Fleadh nan Mairbh”. Według wierzeń wtedy świat rzeczywisty i nadprzyrodzony łączą się ze sobą. Celtowie wierzyli, że duchy zmarłych wracają wtedy na ziemię, usiłując wcielić się w żyjących. Aby do tego nie dopuścić, wygaszano domowe paleniska i spędzano feralną noc na świeżym powietrzu, przy żarze stosu rozpalonego na pobliskim wzgórzu. Duchy próbowano też odstraszyć – lub oswoić – poprzez nakładanie masek demonów. To właśnie temu zwyczajowi zawdzięczamy tradycję przebierania się podczas Halloween .
Halloween i znaczenie zwyczajów
Aż do XX wieku Halloween na dużą skalę obchodzono jedynie w Irlandii. Z czasem zwyczaj przebierania opanował też Anglię. Dopiero w latach 30. wraz z irlandzkimi emigrantami Halloween dotarło do USA. Moda na dekorowanie domów, obdarowywanie dzieci słodyczami, huczne imprezy - trzeba przyznać, że Amerykanie bardzo urozmaicili święto duchów.
Halloween w Wielkiej Brytanii czy w Stanach Zjednoczonych kojarzone jest z bardzo popularną zabawą “trick or treat”, która w polskim tłumaczeniu oznacza cukierek albo psikus. Genezy tego zwyczaju można dopatrywać się także w starożytnej, celtyckiej historii Halloween. Zgodnie z wierzeniami o zacierającej się granicy między dwoma światami - żywych i umarłych - nie tylko starano się nadać domostwom wygląd opuszczonych, ale również wystawiano przed budynki pożywienie dla duchów, aby nie musiały odwiedzać domów. Osoby zakładające stroje halloweenowe wcielają się w rolę duchów i zjaw, które straszą domowników i szukają jedzenia, które zgodnie z tradycją powinny znaleźć przed domem. Jeśli go nie otrzymają, gospodarze mogą spodziewać się nieprzyjemnych konsekwencji.
Jednym z najważniejszych symboli irlandzkiego Halloween był Jack-o’-lantern, czyli popularna latarnia z wydrążonej i odpowiednio naciętej dyni. Jak głosi stara irlandzka legenda, niejaki Jack zawarł tajemny pakt z diabłem – mężczyzna miał oddać duszę za bogactwo. Niestety próbował oszukać diabła. Ten za karę skazał go na wieczną tułaczkę po świecie. Jack błąkał się wśród żywych, a drogę rozświetlał mu lampion. Dziś to lampion dyni z wyobrażona twarzą upiora jest symbolem Halloween.
Halloween a kościoł
Halloween w Stanach Zjednoczonych zostało skomercjalizowane do tego stopnia, że dzisiaj po Bożym Narodzeniu cieszy się największą popularnością. To również jeden z najlepszych dla handlu okresów w całym roku.
Do Polski ten zwyczaj zawitał w latach 90. XX w., jednak dopiero teraz zyskuje na popularności. Coraz częściej można tego dnia spotkać przebrane dzieci, specjalne imprezy halloweenowe czy dekoracje domów. Rosnąca popularność Halloween w Polsce budzi obawy ludzi Kościoła. Organizatorom zabaw halloweenowych zarzucają niszczenie polskiej tradycji, a nawet prowokowanie okultyzmu.
Zobaczmy tylko za kogo ludzie się przebierają, to są postaci stojące w opozycji z Panem Bogiem, strach, diabły, demony, to nie jest zgodne z naszą wiarą. Jeśli się z nimi identyfikujemy, to możemy mówić o zagrożeniu duchowym swojej wiary.
- tłumaczył dla Dzień Dobry TVN ks. Przemysław Krawiec.
Zobacz także:
- Domowe słodycze na Halloween. Jak je przygotować? Sprawdź nasze pomysły
- Dynia - symbol Halloween. Jak ją wykorzystać, kiedy święto się skończy?
- Dyniowe ciasto z cynamonowym kremem idealne na Halloween i nie tylko. Sprawdź jak je zrobić!
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: evgenyatamanenko/Getty Images