- Zaratusztrianizm – podstawowe informacje
- Zaratusztrianizm a judaizm, chrześcijaństwo i islam
- Najważniejsze założenia zaratusztrianizmu
- Zaratusztrianie, czyli czciciele ognia
Zaratusztrianizm jest religią wywodzącą się z wierzeń ludów indoeuropejskich, które zamieszkiwały tereny dzisiejszego Iranu. Jej twórcą był Zaratusztra, perski kapłan i prorok. Zaratusztrianizm wyznawany jest na wybranych obszarach Iranu, w Indiach (najliczniej), Stanach Zjednoczonych oraz śladowo w Europie.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Zaratusztrianizm – podstawowe informacje
Za założyciela zaratusztrianizmu uważa się Zaratusztrę. Nie wiadomo jednak dokładnie, kiedy ten perski prorok i kapłan żył. W źródłach greckich znajduje się informacja, że przyszedł na świat w 6350 roku p.n.e. Pisma perskie wskazują zupełnie inną datę, a mianowicie 600 lat p.n.e. Jeszcze inna data urodzenia Zaratusztry wynika z badań archeologicznych – 1776 rok p.n.e. Nie ma też zgody co do miejsca jego narodzin. Jedni uważają, że przyszedł na świat w okolicach Iranu, Azerbejdżanu, a jeszcze inni – że na obszarze dzisiejszego Uzbekistanu lub Kazachstanu. Jedno jest pewne: zaratusztrianizm był oficjalną religią imperium perskiego (dzisiejszy Iran). Po inwazji muzułmańskiej religia ta została wyparta przez islam.
Najważniejszą księgą dla wyznawców zaratusztrianizmu jest święta księga Avesta. Zaratusztrianie tworzą najliczniejszą grupę w Indiach (nazywani są indyjskimi Persami). Mniej liczne wspólnoty występują również w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Iranie, Afganistanie, Pakistanie, Kanadzie. Zaratusztrianizm w Polsce jest bardzo mało znany, a diaspora zaratusztriańska w Europie chociaż funkcjonuje, nie jest bardzo liczna. Uważa się, że wszystkich zaratusztrian na całym świecie jest 120–130 tys. (niektóre szacunki mówią o 150 tys.), przy czym w Indiach to ok. 70 tys., a w Iranie – ok. 20 tys.
Zaratusztrianizm a judaizm, chrześcijaństwo i islam
Wielu badaczy uważa, że zaratusztrianizm jako jedna z pierwszych monoteistycznych religii wywarła bardzo duży wpływ na judaizm, a przez to także na inne religie monoteistyczne: chrześcijaństwo i islam. Skąd takie wnioski? Przede wszystkim ze zbieżności w kwestiach dotyczących najważniejszych założeń, np. wiary w piekło i niebo, diabła i nadejście mesjasza, a także sąd ostateczny. Przekonanie to nie jest jednak w pełni podzielane przez wszystkich religioznawców.
Najważniejsze założenia zaratusztrianizmu
Elementem tej religii, jak wielu innych religii monoteistycznych, jest nieustanna walka dobra ze złem. Panem Mądrości jest Ahura Mazda, a Złym Duchem – Angra Mainju. Pan Mądrości posiada sześć mocy, które są wielkimi cnotami dla każdego wyznawcy zaratusztrianizmu, a są to:
- Duch Święty,
- Dobra Myśl,
- Najlepsza Prawość,
- Święte Oddanie,
- Panowanie nad pożądaniem,
- Zdrowie i Długie Życie (w kontekście nieśmiertelności).
W zaratusztrianizmie występują również święci (Spenta Jaza) oraz demony (Dewa). Nie tylko te motywy sugerują podobieństwa do innych monoteistycznych religii. Są one także zauważalne w akcie stworzenia świata (który tutaj również trwał siedem dni), a także w wierze, że po śmierci dusze czekają na sąd ostateczny w piekle, czyśćcu lub niebie. Zaratusztrianie wyznają także w zmartwychwstanie wszystkich umarłych.
Zaratusztrianie, czyli czciciele ognia
Powszechnie uważa się, że dla wyznawców zaratusztrianizmu bardzo ważny jest kult ognia (z tego powodu też nazywa się ich czcicielami ognia). Równie istotny jest dla nich także żywioł wody. Dla zaratusztrian oba te żywioły są reprezentacją czystości, dlatego zawsze są obecne w ceremoniach oczyszczających, zwłaszcza podczas świąt. W zaratusztrianizmie nie ma pojęcia grzechu, jednak występuje zbrukanie, z którego należy się oczyścić. W świątyniach, nazywanych świątyniami ognia, zawsze podtrzymywany jest zapalony ogień. W ich pobliżu powinna znajdować się też woda, często reprezentowana przez staw. Jeżeli nie jest to jednak możliwe, wówczas woda zawsze znajduje się wewnątrz świątyń.
Dla zaratusztrian ważne są także wieże milczenia. Tradycyjnie to właśnie na wieżach pozostawiono zwłoki, aby mogły rozerwać je sępy. Wyznawcy zaratusztrianizmu nie chowają bowiem zmarłych w ziemi, ponieważ według nich ciało po śmierci jest nieczyste i nie może mieć kontaktu z ziemią, która stanowi dla nich jeden z najczystszych tworów. Nie zawsze było i jest to możliwe i z tego też powodu wprowadzono także inne formy chowania zmarłych – składanie ciał w kamiennych grobowcach, ale w taki sposób, by nie miały one żadnego kontaktu z ziemią.
Jak rozpoznać wyznawców zaratusztrianizmu? Strój kobiety dostosowany jest do irańskich norm: chusty i długie suknie. Mężczyźni, a zwłaszcza kapłani, ubierają się na biało, gdyż kolor ten jest symbolem czystości.
Zobacz także:
- Mekka – islam z bliska. Historia i miejsca święte dla muzułmanów
- Prawo szariatu, czyli zbiór zasad każdego muzułmanina
- Historie Polek, które przeszły na islam. "Siostry często mierzą się z wieloma stereotypami"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Jeremy Woodhouse/Getty Images