Potrawy z chwastu? Poznaj przepisy i właściwości komosy białej (lebiody)

Komosa biała, czyli lebioda, w przeszłości pomagała przetrwać ciężkie czasy głodu. Dziś można jej użyć jako składnika sałatki, nadzienia do naleśników, pierogów i wielu innych potraw. Poza wyjątkowym smakiem, posiada też korzystne dla zdrowia człowieka właściwości.

Komosa biała wykazuje liczne właściwości prozdrowotne dla organizmu. Ziele lebiody działa dobrze przede wszystkim na przemianę materii, układ moczowy i wady wzroku.

Komosa biała – co to za roślina?

Komosa to grupa roślin zakwalifikowanych do rodziny komosowatych. Wyróżnia się ponad 100 odmian komosy, w Polsce mamy styczność z 30 z nich. W naszym kraju największą popularnością cieszy się komosa biała (łac. Chenopodium album), tzw. lebioda.

Komosa biała to roślina ruderalna – występuje na podłożach zmienionych przez człowieka. Można ją spotkać m.in. na wysypiskach śmieci czy łąkach. Rośnie nie tylko w Europie. W Chinach jest warzywem nierzadko serwowanym klientom restauracji. W Państwie Środka określa się ją mianem „pachnącej kości tygrysa”, z kolei my nazywamy ją czasami jeszcze „pokarmem biedoty”. Komosa biała jest spokrewniona z popularną ostatnio komosą ryżową (quinoa), która rośnie głównie w Ameryce Południowej. Lebioda, tak samo jak „złote zboże Inków”, jest jadalna. I naprawdę smaczna.

To roślina jednoroczna, choć jej nasiona są zdolne do rozwoju nawet przez 30 lat. Osiąga do metra wysokości, posiada owłosioną łodygę i liście, które przybierają formę podłużną. Wyposażona jest w bardzo silny korzeń. W XIX wieku w Polsce pozwalała przetrwać biedę, głównie dlatego, że jest bardzo pożywna. Gotowane nasiona lebiody jedzono podobnie jak kaszę.

Obecnie komosa biała najczęściej postrzegana jest jako chwast. Występuje niemal na każdej plantacji kukurydzy. Oszacowano, że wystarczy 5 egzemplarzy lebiody na 10m2, aby plon kukurydzy spadł o 5%. Znaleźć ją można również wśród roślin okopowych. Dlatego dziś komosa biała to roślina, której zwalczanie jest koniecznością.

Właściwości komosy białej

Lebioda jest źródłem witamin B1, B2, C i A. Znajdują się w niej składniki mineralne, wartościowe tłuszcze, białko, węglowodany i pochodne cukrów – saponiny, które znaleźć można także w lukrecji czy żeń-szeniu.

Komosa biała wykazuje właściwości, które wykorzystywano już w medycynie ludowej. Ma pozytywny wpływ na układ moczowy, pomaga uporać się z infekcjami dróg moczowych, jest też skuteczna w terapii kamicy nerkowej. W przeszłości z korzenia i ziela lebiody przygotowywano lekarstwo na przeziębienie, grypę i zapalenie oskrzeli. Polecane było również na uporczywy kaszel.

Komosa biała wykazuje właściwości lecznicze także w przypadku wad wzroku. Korzystnie wpływa na układ nerwowy. Mogą z niej skorzystać osoby, u których stwierdzono takie zaburzenia, jak np. nerwica. Komosę białą można stosować na problemy z przemianą materii i przy awitaminozie. Ponadto w przeszłości napar z ziela lebiody służył do przemywania ran. Okład z liści komosy białej przynosi ulgę poparzonej skórze.

Zastosowanie komosy białej w kuchni

Komosa biała często występuje w przepisach na wiosenne sałatki. Dzięki jej liściom można też przygotować nadzienie do naleśników i pierogów. Są one dodatkiem do potraw ziemniaczanych i z mięsa. Znana jest też zupa z lebiody. Młode liście komosy białej, które można smażyć lub gotować, często mieszane są z kaszą jęczmienną. Z uwagi na smakowe i wizualne podobieństwo do szpinaku, lebioda nierzadko dodawana jest do potraw kojarzonych z „perskim warzywem”. W kuchni znane są również przepisy na potrawy z nasion lebiody (po zmieleniu są używane do pieczenia chleba) i z zastosowaniem kwiatów tej rośliny.

Warto pamiętać, że roślina ta jest najbardziej wartościowa w okresie wczesnej wiosny. Starsza komosa, z uwagi na wysoką zawartość trujących związków chemicznych, może stać się przyczyną biegunek, drgawek i złego samopoczucia.

Komosa biała z jajkiem – przepis

Składniki (na 1 porcję):

2 garści liści komosy białej
1 jajko
2 ząbki czosnku
2 łyżki śmietany
sól i pieprz do smaku
oliwa do smażenia.

Sposób przygotowania:

Czosnek przeciśnij przez praskę. Młode liście lebiody wrzuć do gotującej się wody, po 2 minutach odcedź, przelej zimną wodą i posiekaj.
Na patelnię wlej olej, gdy tłuszcz się rozgrzeje, dodaj czosnek, smaż 1–2 minuty. Następnie dodaj komosę białą. Duś przez 7–10 minut.
Dodaj śmietanę i jajko. Danie oprósz solą i pieprzem, po czym duś na małym ogniu przez 10 minut.
Potrawa smakuje doskonale ze świeżym pieczywem.

Komosa biała z makaronem – przepis

Składniki (na 1–2 porcje):

3 garście młodych liści komosy białej
50 g ugotowanego makaronu
2 ząbki czosnku
1 cebula
sól i pieprz do smaku
2 łyżki oliwy z oliwek
5 orzechów włoskich.

Sposób przygotowania:

Liście komosy białej sparz wrzątkiem, czosnek posiekaj, a cebulę pokrój w piórka.
Na rozgrzanym oleju na patelni usmaż cebulę. Następnie dołóż lebiodę i duś przez kwadrans. Pod koniec smażenia dodaj czosnek.
Składniki usmażone na patelni przełóż do blendera i zmiksuj. Dopraw pieprzem i solą.
Sos z lebiody połącz z makaronem.
Przed podaniem danie posyp orzechami włoskimi.