Przesilenie jesienne wiąże się przede wszystkim z ograniczonym dostępem do światła słonecznego. To właśnie brak odpowiedniej ilości naturalnego światła sprawia, że zegar biologiczny człowieka zaczyna działać nieco inaczej.
Przesilenie jesienne – co to jest?
Przesilenie jesienne to stan obniżonego nastroju, zwiększonego zmęczenia, senności i spadku aktywności podyktowany zmianami pogodowymi. Objawy przesilenia jesiennego mogą dotyczyć aż 50% Polaków, co pozwala uznać jesień za najbardziej niekorzystną dla funkcjonowania organizmu porę roku. Obniżenie nastroju, spadek ochoty na podejmowanie jakiegokolwiek typu aktywności oraz ponadprzeciętna senność wiążą się z zaburzeniami zegara biologicznego, na którego działanie wpływ ma przede wszystkim pogoda. Przesilenie jesienne w ścisły sposób wiąże się z funkcjonowaniem cyklu okołodobowego i jego wpływem na ośrodkowy układ nerwowy.
Przesilenie jesienne – kiedy się pojawia?
Daty przesilenia jesiennego nie sposób wyznaczyć. Nie zaczyna się ono wraz z kalendarzową jesienią. Może rozpocząć się dużo wcześniej, już pod koniec lata. Objawy przesilenia jesiennego pojawiają się w momencie, kiedy dni stają się krótsze oraz coraz wyraźniej odczuwalne zaczyna być znaczące ochłodzenie temperatury powietrza. Przesilenie jesienne na dobre objawia się w momencie, gdy pojawia się coraz więcej deszczowych i pochmurnych dni, na coraz krócej zza chmur wychodzi słońce, a temperatura radykalnie spada.
Na czym polega przesilenie jesienne?
Przesilenie jesienne, bądź też przesilenie jesienno-zimowe, bo o takim też można mówić, wiąże się przede wszystkim ze zmianą poziomu nasłonecznienia. W Polsce już pod koniec lata obserwować można zauważalne skrócenie dnia, coraz mniejsze nasłonecznienie oraz chmury zasnuwające niebo. Spadająca temperatura i deszcz oczywiście nie pomagają w walce z przesileniem jesiennym, natomiast nie są główną jego przyczyną.
Ograniczenie dostępu do naturalnego światła powoduje odczuwalny przez organizm jego niedobór. Brak ten prowokuje organizm do produkcji zwiększonych ilości melatoniny, czyli „hormonu snu”, „hormonu ciemności” odpowiedzialnego za regulację dobowego cyklu snu i czuwania. Zwiększone stężenie melatoniny w organizmie może powodować większą ospałość, senność, potrzebę dłuższego snu, a także problemy z porannym wstawaniem. Na produkcję melatoniny ma też wpływ sztuczne światło.
Brak słońca skutkuje również zmniejszoną produkcją serotoniny – „hormonu szczęścia”. Niski poziom serotoniny również obniża chęć podejmowania jakiejkolwiek aktywności, a jednocześnie może przyczyniać się do rozwoju chronicznego smutku. W efekcie, przesilenie jesienne może zastąpić jesienna depresja.
Przesilenie jesienne to także czas obniżonej produkcji aktywizującego kortyzolu, czyli hormonu działającego podobnie jak adrenalina.
Przesilenie jesienne – objawy
Przesilenie jesienne może objawiać się na różne sposoby, w zależności od typu osoby, która na nie cierpi. Istnieją natomiast uogólnione objawy przesilenia jesiennego, do których można zaliczyć:
- uczucie przygnębienia, beznadziejności,
- poczucie niewyjaśnionego smutku,
- nadmierną senność,
- apatię,
- drażliwość,
- lęk,
- wahania nastroju,
- wahania apetytu (z reguły jego zwiększenie, natomiast zdarzają się również odwrotne problemy),
- brak energii, motywacji do działania,
- zobojętnienie,
- utratę dotychczasowych zainteresowań,
- u kobiet – nasilenie zespołu napięcia przedmiesiączkowego,
- niechęć do kontaktów interpersonalnych,
- potrzebę odcięcia się od świata.
Jak poradzić sobie z przesileniem jesiennym?
Przesilenie jesienno-zimowe potrafi utrudnić codzienne funkcjonowanie. Z pozoru banalne czynności, które normalnie wykonuje się automatycznie, mogą w okresie jesieni wymagać dużo więcej mobilizacji. Walka ze zmiennymi nastrojami, skłonnością do smutku i brakiem energii również nie ułatwia funkcjonowania. Jest jednak kilka sposobów pozwalających złagodzić objawy przesilenia jesiennego.
Podstawowym sposobem jest umiarkowana, ale regularna aktywność fizyczna. Uruchamia ona bowiem wydzielanie serotoniny w organizmie. Bieganie, spacer pozwalają również na skorzystanie z (ograniczonego co prawda) kontaktu ze światłem słonecznym.
Brak naturalnego światła można zrekompensować za pomocą fototerapii, specjalnych lamp antydepresyjnych. Można skorzystać z nich w gabinetach kosmetycznych lub zakupić wersję domową. Jeśli to tylko możliwe, w okresie jesienno-zimowym warto wyjechać na zagraniczny urlop, aby „naładować” się światłem słonecznym.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Jak zadbać o dobre samopoczucie jesienią? "Optymalną odporność i nastrój możemy modulować dietą"
- Jak przygotować buty na jesień? Sprawdź, co radzi ekspert
- Kiedy wypada początek astronomicznej i kalendarzowej jesieni?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Evgeni Dinev Photography/Getty images