Armia, policja, straż graniczna – te oraz inne służby mundurowe są powołane przez państwo do realizacji zadań, takich jak ochrona obywateli, obrona granic czy akcje ratunkowe. Każda z nich ma swój jednolity strój (czyli mundur) i funkcjonuje w ramach ścisłej struktury. Poznaj rodzaje służb mundurowych w Polsce.
Ukraina
Służby mundurowe w Polsce: Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Służby mundurowe, w skład których wchodzą Wojska Lądowe, Wojska Powietrzne oraz Marynarka Wojenna. Ich rolą jest obrona państwa przed zewnętrznymi agresorami. Oprócz tego mogą być używane do misji międzynarodowych, zapewniania bezpieczeństwa wewnątrz kraju, zwalczania klęsk żywiołowych czy w operacjach humanitarnych. Siły zbrojne znajdują się pod kontrolą władz cywilnych. Choć zwierzchnikiem sił zbrojnych jest prezydent, to za faktyczne zarządzanie nimi odpowiada Minister Obrony Narodowej.
Służby mundurowe w Polsce: Policja i Żandarmeria Wojskowa
To służby mundurowe powołane do obrony bezpieczeństwa obywateli oraz ładu publicznego wewnątrz kraju. Należą do tzw. organów ścigania.
Rolą policji jest ochrona życia, zdrowia i mienia obywateli. Do jej zadań należy wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców. Policja podlega Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, zaś za jej funkcjonowanie odpowiada Komendant Główny Policji.
Żandarmeria Wojskowa jest z kolei służbą sił zbrojnych. Jej zadania są podobne do zadań policji, z tą różnicą, że dotyczą armii, obiektów wojskowych oraz żołnierzy (również poza terenami wojskowymi). Może również prowadzić działania względem żołnierzy innych państw, którzy znajdują się na terenie Polski.
W szczególnych przypadkach zarówno policja, jak i żandarmeria wojskowa, mogą być wykorzystane do innych zadań. Mogą uczestniczyć np. w zwalczaniu klęsk żywiołowych czy w akcjach ratowniczych.
Służby mundurowe w Polsce: Straż Miejska
To jeden z rodzajów straży, który prowadzi działania podobne do policji, ale podlega władzy lokalnej, a nie centralnej. Ma też bardziej ograniczone uprawnienia. Chroni porządek publiczny w miastach i mniejszych jednostkach terytorialnych. W niektórych polskich miastach, takich jak Jarocin czy Stalowa Wola, zlikwidowano tę służbę mundurową. Uznano bowiem, że jej kompetencje dublują się z policyjnymi.
Służby mundurowe w Polsce: Państwowa Straż Pożarna
Powołana do gaszenia pożarów i innych zagrożeń dla zdrowia i życia obywateli (oprócz przestępczości). Do jej zadań należy także walka z innymi klęskami żywiołowymi, np. powodziami. Często zabezpiecza także miejsca wypadków drogowych. W przeciwieństwie do Ochotniczej Straży Pożarnej ma charakter zawodowy – strażacy PSP otrzymują regularne wynagrodzenia, muszą także mieć odpowiednie wykształcenie.
Służby mundurowe w Polsce: Służba Ochrony Państwa
Zajmuje się ochroną wysokich urzędników państwowych w kraju oraz poza jego granicami. W 2018 roku zastąpiła Biuro Ochrony Rządu. Do osób znajdujących się pod ochroną tej służby mundurowej zaliczają się m.in. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Prezes Rady Ministrów (premier), a także byli prezydenci i Marszałek Sejmu. Służba Ochrony Państwa zabezpiecza również wizyty zagranicznych dygnitarzy w Polsce.
Służby mundurowe w Polsce: Straż Graniczna
Ten rodzaj straży chroni granic Rzeczypospolitej Polskiej i kontroluje osoby, które je przekraczają. Do jej zadań zalicza się m.in. zapobieganie nielegalnej migracji czy przemytowi. Odgrywa ważną rolę w zabezpieczaniu granic z państwami nienależącymi do Unii Europejskiej. Zalicza się do tzw. organów ścigania i podlega ministrowi spraw wewnętrznych.
Służby mundurowe w Polsce: Służby specjalne
Powołane do ochrony państwa przed zagrożeniami wewnętrznymi (służby policyjno-prewencyjne) i zewnętrznymi (służby informacyjno-wywiadowcze). Zwalczają przestępczość mogącą zagrozić stabilności państwa, a także działalność obcych wywiadów. Do służb specjalnych w Polsce zaliczają się m.in. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu czy Centralne Biuro Antykorupcyjne.
Służby mundurowe w Polsce: Straż Ochrony Kolei
Służba mundurowa w Polsce powołana do ochrony osób na dworcach kolejowych, podróżujących pociągami. Do zadań tego rodzaju straży należy też ochrona mienia kolei – przewożonych towarów, nieruchomości oraz urządzeń.
Służby mundurowe w Polsce: Służba Leśna
Służba mundurowa w Polsce, której zadaniem jest ochrona Lasów Państwowych i zarządzanie nimi. Zwalcza przestępstwa i wykroczenia, takie jak kłusownictwo czy wycinka drzew lub inne formy niszczenia przyrody lub mienia Lasów Państwowych.
Służby mundurowe w Polsce: Straż Marszałkowska
Chroni budynki Sejmu i Senatu, mienie oraz osoby w nich przebywające, w tym oczywiście posłów i senatorów. Kontroluje osoby i pojazdy wjeżdżające na tereny należące do Sejmu i Senatu. Podlega bezpośrednio Marszałkowi Sejmu.
Służby mundurowe w Polsce: Służba Celna
Dba o przestrzeganie prawa dotyczącego wywozu i przywozu towarów na terytorium kraju. Pobiera także podatek VAT nałożony na towary importowane. Ściga wykroczenia i przestępstwa skarbowe związane z importem oraz eksportem. Podlega Ministrowi Finansów.
Służby mundurowe w Polsce: Służba Więzienna
Służba mundurowa powołana do zabezpieczenia zakładów karnych oraz ochrony obywateli przed osobami odbywającymi karę pozbawienia wolności. Zajmuje się również resocjalizacją skazanych, np. organizowaniem ich pracy.
Zobacz także:
- Była najdłużej żyjącym dzieckiem w Auschwitz. "Wyciągano nam krew, a wstrzykiwano sól fizjologiczną"
- Wanda Traczyk-Stawska Warszawianką Roku 2021. "Mam nadzieję, że kobiety będą miały swoje miejsce w Polsce"
- Bokser, który walczył o wszystko. "Przeżycia w obozie nominują go do rangi bohatera"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: arkadiuszkomski/Getty Images