Berberys to ozdobna roślina ogrodowa. Jest uprawiany szczególnie ze względu na efektowne liście przez cały rok (odmiany zimozielone) lub w okresie wegetacyjnym oraz kolorowe owoce jesienią. W zależności od odmiany berberysy mają różne barwy – czerwone, zielone, żółte, nakrapiane. Odmiany berberysów różnią się między sobą także kolorami kwiatów oraz pokrojem – najmniejsze mają pół metra, największe dorastają do czterech.
Berberys – odmiany i gatunki
W Polsce dziko rośnie jeden gatunek berberysu – berberys zwyczajny (berberys pospolity) . Raczej nie uprawia się go w ogrodach (jest nosicielem choroby roślin – rdzy źdźbłowej). Popularnym gatunkiem uprawnym jest sezonowy, odporny na mróz, choroby i szkodniki, berberys Thunberga. Jest często wykorzystywany jako roślina okrywowa i żywopłot.
Berberys – gatunki zimozielone:
· berberys Julianny,
· berberys bukszpanolistny – berberys kulisty,
· berberys pośredni – berberys częściowo zimozielony.
Należy pamiętać, że zimozielone odmiany berberysów są zalecane do uprawy w cieplejszych rejonach kraju. Bardziej odporne są gatunki sezonowe, zrzucające liście na zimę.
Berberys – gatunki i odmiany zrzucające liście na zimę:
· berberys Thunberga – berberys czerwony : „Golden Ring”, „Harlequin”, berberys płożący: „Green Carpet”,
· berberys czerwonolistny – berberys kulisty;
· berberys ottawski – wysoki berberys;
· berberys Goldalita – miniaturowy berberys.
Berberys – uprawa, wymagania, nawożenie
Jaka ziemia dla berberysu ? Będzie rósł w średnio wilgotnej ziemi ogrodowej, nie ma dużych wymagań. Należy jednak uważać, aby nie zalewać nadmiernie korzeni. Podlewanie berberysów nie może być ani zbyt obfite, ani zbyt skąpe, aby nie dopuścić do zastojów wody lub przesuszenia korzeni. Berberysy mogą rosnąć w słońcu i półcieniu, w cieniu natomiast będą miały mniej intensywne barwy.
Berberys zimą może wymagać osłony, chyba że jest odmianą sezonową (te z reguły lepiej znoszą mrozy).
Berberysy na żyznej ziemi w zasadzie nie wymagają nawożenia. Jednak jeśli gleba jest słaba, warto zasilać roślinę obornikiem lub kompostem. Dobrze sprawdzą się także nawozy mineralne.
Jeśli chodzi o choroby berberysów – podatne są na ataki mącznika oraz na plamistość liści i rdzę (choroby wywołane przez grzyby).
Sadzenie berberysu i kompozycje
Rozmnażanie berberysów przeprowadzamy za pomocą sadzonek lub nasion. W przypadku gatunków zimozielonych sadzonki pobieramy wczesną wiosną, a gatunków sezonowych – latem.
Sadzonki berberysu ukorzeniamy w inspekcie. Kiedy się ukorzenią, przesadzamy je do rozsadnika. Po dwóch latach sadzonka jest gotowa, aby przesadzić ją na stałe miejsce w ogrodzie.
Berberysy – kompozycje do ogrodu:
· okrągłe berberysy jako solitery wzdłuż ścieżek,
· berberys–żywopłot;
· berberys karłowaty w doniczce na tarasie.
Berberys jest rośliną miododajną, przyciąga owady do ogrodu.
Cięcie berberysu
Kiedy przycinać berberysy? Berberys–żywopłot wymaga dwukrotnego cięcia w roku: po kwitnieniu i drugi raz w lecie.
W pierwszym roku rozwoju każdego berberysu przycinamy go do ⅓ wysokości. A potem co roku usuwamy stare pędy zaraz po kwitnieniu. Przycinamy gałęzie do wysokości młodych pędów lub do poziomu dwóch ładnych pąków. Zwykle ok. ¼ lub ⅕ starych pędów.
Sezonowe berberysy przycina się późną wiosną lub wczesnym latem. Berberysy zimozielone przycinamy na początku lata.
Berberys – właściwości
Owoce berberysu zwyczajnego nie są trujące, mają natomiast bardzo nieprzyjemny smak. Z tego względu zwykle stosowany jest berberys suszony – w formie herbatki do zaparzania – lub w przetworach (berberysowe dżemy, marmolady, soki), a także w postaci wyciągów.
Berberys zwyczajny ma właściwości lecznicze:
· podnosi odporność organizmu,
· wspomaga trawienie,
· łagodzi niestrawność,
· pomaga zwalczać infekcje,
· poprawia apetyt,
· wspomaga pracę wątroby,
· ułatwia zasypianie,
· pomaga zwalczać trądzik.
W medycynie naturalnej stosuje się berberys zwyczajny na gronkowca – ze względu na jego działanie antybakteryjne.
Jak zbierać lecznicze części berberysów:
· berberys – owoce : zbieramy, gdy zrobią się jaskrawoczerwone, w sierpniu lub wrześniu;
· berberys – kora : zbieramy wiosną z młodych gałęzi, najlepiej dwuletnich;
· berberys – liście : zbieramy w maju–czerwcu.
Berberysowa herbata czy inne środki mogą być stosowane przez krótki czas – i tylko przez osoby dorosłe niebędące w ciąży. Zawierają berberynę, która odkłada się w narządach wewnętrznych.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN