13 lutego wszedł w życie przepis, który w Kodeksie karnym zmienił definicję gwałtu. Nowelizacja teoretycznie miała działać na korzyść ofiar przestępców seksualnych. Czy organy ścigania, mimo braku znamion zastosowania przez sprawcę przemocy, gróźb lub podstępu, będą miały obowiązek sprawdzenia, czy do zbliżenia nie doszło bez zgody drugiej strony? Prawnik wskazuje niedociągnięcia we wprowadzonych zmianach.
Dalsza część tekstu poniżej.
Nowa definicja gwałtu - jak brzmi, co się zmieniło?
Kluczowa zmiana dotyczy art. 197 par. 1. Kodeksu karnego. Dotychczasowy przepis w Kodeksie karnym brzmiał: "Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od lat dwóch do 15". Przepis uzupełniono teraz m.in. o "brak zgody".
Posłanka Lewicy Anita Kucharska-Dziedzic jeszcze przed wprowadzeniem nowelizacji w rozmowie z PAP podkreślała, że istnieje konieczność zniesienia domniemania zgody. - Obecnie organy ścigania sprawdzają, czy są dowody na to, że wystąpiła przemoc, groźba bezprawna albo podstęp. Jeśli nie ma na to dowodów, nie przyjmują zgłoszenia o popełnieniu przestępstwa, nie prowadzą śledztwa ani dochodzenia w tej sprawie. To jest literalne czytanie tego przepisu - mówiła polityk.
Kucharska-Dziedzic tłumaczyła, że dopisanie do obecnej definicji zgwałcenia, że mogło ono nastąpić w każdy inny sposób mimo braku zgody, powoduje, że jeżeli prokuratura bądź policja nie będzie miała dowodów na przemoc, groźbę bezprawną czy podstęp, podejmie próby sprawdzenia, czy do obcowania nie doprowadzono mimo braku zgody w jakikolwiek inny możliwy sposób, a więc i bez znamion zastosowania przemocy, gróźb czy podstępu.
- Oznacza to, że będą penalizowane sytuacje, w których osoba pokrzywdzona była odurzona czy nieprzytomna bądź na przykład nie mogła wydać świadomej zgody, bo była osobą z niepełnosprawnością umysłową. I kluczowa sprawa - stan psychiczny zwany zamrożeniem w obliczu przemocy seksualnej jest wyjątkowo częsty, a w dotychczasowym stanie prawnym traktowany jako brak sprzeciwu. Teraz to się zmieni - podkreśliła posłanka.
Seks bez zgody jest gwałtem? Nieścisłości w nowelizacji przepisów
Radca prawny Adam Kuczyński, założyciel Fundacji Przeciw Kulturze Gwałtu, który w sądach reprezentuje pokrzywdzone kobiety, podkreślił w rozmowie z PAP, że w znowelizowanych przepisach można jednak zauważyć nieścisłości. Prawnik zaznaczył, że w słusznie postulowanej zmianie definicji zgwałcenia chodziło o to, by podjęcie czynności seksualnej było legalne jedynie wtedy, jeśli druga osoba wyrazi na te czynności zgodę. - Zmiany wypracowane w sejmowej komisji wybiły temu projektowi zęby i zanegowały powyższe założenie - stwierdził jednak ekspert.
Według Kuczyńskiego wpisanie do Kodeksu karnego zgodnie z propozycją prof. Moniki Płatek, że "kto obcuje płciowo z inną osobą bez jej zgody, podlega karze", w pełni byłoby realizacją postanowień Konwencji Stambulskiej, która w art. 36 mówi, że zgoda na obcowanie płciowe powinna być świadoma i dobrowolna.
Jak podkreślił prawnik, tymczasem w nowelizacji mowa jest, że do przestępstwa dochodzi, gdy ktoś przemocą, groźbą, podstępem albo w inny sposób doprowadza do obcowania płciowego pomimo braku zgody. - Czyli utrzymano dotychczasowe brzmienie przepisu, dodając brak zgody - wyjaśnił Kuczyński.
Radca prawny uważa, że nowelizacja spowodowała, iż teraz mamy dwa warunki, które muszą być spełnione, by stwierdzić, że doszło do zgwałcenia: przemoc, podstęp, groźba oraz brak zgody.
- Oznacza to, że prokurator musi wykazać nie tylko, że osoba pokrzywdzona nie wyrażała zgody na aktywność seksualną, ale jeszcze musi ustalić, że nastąpiło to przemocą, groźbą, podstępem albo w jakiś inny sposób. A to jest często bardzo trudne - uświadamia ekspert.
Zobacz także:
- Dramat we wsi pod Głogowem. Opiekun miał gwałcić kilkuletnią dziewczynkę
- Wyrok w sprawie zabójstwa i gwałtu 25-letniej Lizy. Co zdecydował sąd?
- Jay-Z oskarżony o gwałt na 13-latce. Raper tłumaczy się w sieci. "Błagam was"
Autor: Berenika Olesińska
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Witthaya Prasongsin/Getty Images