W 2023 roku Chanuka przypada na czas między 7 a 15 grudnia. Co dokładnie upamiętnia święto Chanuka? Co warto wiedzieć na jego temat i kto je obchodzi?
Co to jest Chanuka?
Chanuka to święto żydowskie. Jest ono tradycyjnie obchodzone przez osiem dni, licząc od 25 dnia miesiąca kislew kalendarza żydowskiego. Jego odpowiednikiem w kalendarzu gregoriańskim jest okres między listopadem i grudniem. Z uwagi na to, że jest to święto ruchome, może ono przypadać w różnym czasie. Odpowiadając na pytanie, czym jest święto Chanuka, warto zwrócić uwagę na to, że związane jest ono z rytuałem zapalania świateł, stąd inna jego nazwa – Święto Świateł. Można się też spotkać z takimi nazwami tego święta: Święto Poświęcenia, Święto Odnowienia czy Dzień Ognia.
Co dokładnie oznacza słowo "chanuka"? W języku hebrajskim jest to słowo określające poświęcenie. Odnosi się ono bezpośrednio do ponownego poświęcenia odzyskanej świątyni w Jerozolimie.
Skąd się wzięło święto Chanuka? Jakie wydarzenia upamiętnia?
Data rozpoczęcia tego święta, czyli 25. dzień miesiąca kislew, nawiązuje do wydarzeń, jakie miały miejsce w 165 r. p.n.e. Aby zrozumieć, jak ważne jest ono dla narodu żydowskiego, należy przywołać nieco wcześniejsze zdarzenia z jego historii.
W tym czasie tereny dzisiejszego Izraela znajdowały się pod panowaniem Antiocha IV, który chciał przeprowadzić proces hellenizacji Żydów i narzucić im wiarę w greckich bogów. W związku z tym zarządził złupienie tego, co znajdowało się w świątyni w Jerozolimie i stworzenie w niej miejsca poświęconego Zeusowi. Jeszcze wcześniej zostało zakazane odprawianie jakichkolwiek świąt żydowskich i kultywowanie tradycji tego narodu. Takie postępowanie wywołało bunt wśród ludności. Powstanie żydowskie sprowokowane nakazami i zakazami władcy trwało 3 lata i zostało zakończone odzyskaniem świątyni w Jerozolimie. Miało to miejsce właśnie 25. dnia miesiąca kislew w 165 r. p.n.e. Jednak to nie dla samego zwycięstwa uroczyście obchodzona jest Chanuka. Chodzi tutaj o wydarzenie, które miało miejsce później,a mianowicie chanukowy cud.
Wydarzenie to miało miejsce po odzyskaniu świątyni i ponownym jej poświęceniu. W tym czasie kapłani mieli zapalić lampy oliwne we wnętrzu. Jednak się okazało, że w świątyni pozostało niewiele oliwy – jej ilość miała starczyć jedynie na jeden dzień palenia się lampy. Tutaj właśnie miał miejsce wspomniany cud, gdyż na tak niewielkiej ilości oliwy lampa paliła się przez osiem dni. Stąd też długość okresu, w którym obchodzone jest święto.
Jak obchodzone jest święto Chanuka?
Chanuka jest radosnym świętem. Głównym elementem jego obchodów jest codzienne zapalanie świateł. Obecnie zazwyczaj wykorzystuje się do tego dziewięcioramienny świecznik chanukowy - chanukiji. Trzeba tutaj pamiętać, że osiem ramion symbolizuje osiem dni, w czasie których paliły się lampy w świątyni w Jerozolimie. Natomiast dziewiąte służy do przechowywania dodatkowej świecy, od której zapala się pozostałe.
Ważne jest to, że chanukowych świec nie można odpalać od siebie nawzajem. W tym celu można użyć jedynie szamasza, czyli wspomnianej, dodatkowej świecy. Szamasz powinien być wyraźnie oddzielony od pozostałych świec. Może on być umieszczony na końcu świecznika lub na wyższym, środkowym ramieniu. Warto też pamiętać o tym, że świec chanukowych nie można używać do innych celów np. do oświetlania pomieszczeń.
Kolejną istotną kwestią jest ustawienie świecznika. Ma on stać w taki sposób, aby móc sygnalizować światu ten radosny czas. Dlatego też chanukijie często ustawiane są przy oknach lub drzwiach wejściowych do domu.
Jak dokładnie przebiega zapalanie świec? Pierwszego dnia zapala się i umieszcza w świeczniku dwie świece. Pierwsza z nich to szamasz. Drugą, chanukową umieszcza się w pierwszym otworze po prawej stronie. Przed jej zapaleniem należy wymówić trzy błogosławieństwa. Kolejnego dnia do świecznika wkłada się szamasz oraz dwie świece chanukowe. Zapalaną wcześniej umieszcza się na jej miejscu, drugą natomiast po jej lewej stronie. W tym przypadku w pierwszej kolejności zapala się nowo dodaną świecę. W czasie kolejnych dni świętowania na takiej samej zasadzie dodaje się po jednej świecy, aż do zakończenia święta. Istotne jest to, aby świece paliły się przez co najmniej pół godziny każdego dnia. Trzeba też pamiętać, że światła w czasie Chanuki zapalane są wieczorem, po zachodzie słońca. Wyjątkiem jest Szabat, kiedy to światło powinno być zapalone przed jego rozpoczęciem.
Warto też wspomnieć, że często w czasie tego święta spożywa się tradycyjne potrawy przygotowywane na oleju np. placki letkes czy pączki z konfiturą. Wiele rodzin obdarowuje się też drobnymi prezentami.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz też:
- W jej rodzinnym domu obchodzi się Boże Narodzenie, ona od 8 lat świętuje Chanukę: "To są wartości, które do mnie przemawiają"
- Podróżnik kulinarny: żydowskie święto świateł
- Pesach – co to za święto? Kiedy i dlaczego jest obchodzone?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Michele Westmorland/Getty Images