Co reguluje temperaturę ciała?
W trakcie rytmu dobowego zmieniają się warunki fizyczne panujące na zewnątrz organizmu. Inna jest temperatura w pomieszczeniu, inna na dworze, jeszcze inna gdy np. zażywamy kąpieli w wannie. Temperatura ciała, mimo zmiennych sygnałów z otoczenia, utrzymywana jest mniej więcej na stałym poziomie. Organem, który pełni nadrzędną funkcję w regulacji ciepłoty ciała, jest podwzgórze, czyli jedna ze składowych mózgowia. W momencie kiedy system odpornościowy wykrywa zagrożenie, rozpoczyna się produkcja pirogenów endogennych. Docierają one do podwzgórza i są sygnałem do podwyższenia temperatury. W skórze, mięśniach i drogach oddechowych zlokalizowane są receptory, które odbierają zmiany temperatury na zewnątrz i drogą nerwową “powiadamiają” podwzgórze, jak powinno wyregulować temperaturę organizmu.
Gorączka a stan podgorączkowy u niemowlaka
Według definicji, gorączka to ciepłota ciała przekraczająca 38 stopni, temperatura powyżej 37,5 a 38 określana jest mianem stanu podgorączkowego. Rozróżnienie tych dwóch stanów jest istotne, bo stan podgorączkowy u niemowlaka nie jest stanem zagrożenia życia dziecka. Gorączka natomiast może doprowadzić do śmierci na skutek przegrzania, a dynamika jej przebiegu może być niezwykle szybka.
Stan podgorączkowy - przyczyny
Stan podgorączkowy u dziecka jest sygnałem, iż organizm podejmuje walkę z zagrożeniem. Podwyższenie temperatury ciała ma dwa zasadnicze wytłumaczenia. Po pierwsze, w nieco wyższej temperaturze lepiej funkcjonują i namnażają się limfocyty, czyli białe krwinki odpowiedzialne za obroną przed drobnoustrojami. Po drugie, bakterie i wirusy gorzej rozmnażają się w cieplejszym środowisku.
Najczęstszą przyczyną stanu podgorączkowego u niemowlaka są zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych. Najczęściej przebiegają w postaci nieżytu nosa oraz ostrego zapalenia gardła i krtani. Ponadto, często występującą przyczyną stanu podgorączkowego u niemowląt jest zapalenie ucha środkowego. Zdarza się, że przez kilka dni utrzymuje się stan podgorączkowy u dziecka po chorobie.
Bywa tak, że stan podgorączkowy jest sygnałem rozpoczynającej się infekcji układu moczowego. Te zakażenia są częste u dzieci i w większości dotyczą dziewczynek. Ma to związek z różnicami w budowie anatomicznej układu moczowego. Żeńska cewka moczowa jest krótsza i leży stosunkowo blisko odbytu, co sprzyja przenoszeniu bakterii kałowych.
Stan podgorączkowy, któremu nie towarzyszą dolegliwości ze strony układu oddechowego czy moczowego, może pojawić się w przebiegu ząbkowania. Zazwyczaj utrzymuje się on przez 2-3 dni. Dziecko jest wtedy rozdrażnione, płaczliwe, mogą wystąpić trudności z przyjmowaniem pokarmów.
Przyczyną wzrostu temperatury bywają też szczepienia . Stan podgorączkowy po szczepieniu może pojawić się kilka godzin po podaniu dawki leku, może też wystąpić dopiero po kilku dniach. Jeśli wystąpi, nie stanowi to powodu do niepokoju, jest wręcz potwierdzeniem prawidłowej reakcji organizmu na szczepionkę i świadczy o rozpoczęciu produkcji przeciwciał.
Do stanu podgorączkowego u niemowlaka mogą prowadzić również czynniki fizyczne. Stan podgorączkowy u dziecka występuje w przypadku przegrzania związanego ze zbyt ciepłym ubiorem lub zbyt ciepłą pościelą, pod którą śpi niemowlę. Zwiększona ciepłota ciała może się pojawić również po długotrwałej ekspozycji na słońce. Spotykane jest również wystąpienie podwyższonej ciepłoty ciała związanej z dużymi emocjami (płacz, złość) i wysiłkiem fizycznym (u niemowląt czasem związanym z jedzeniem).
W wyżej wymienionych sytuacjach stan podgorączkowy trwa kilka dni i nie powinien być powodem do niepokoju. Jednak ze względu na to, iż może przejść w gorączkę, powinien być monitorowany.
Jeśli utrzymuje się powyżej tygodnia, powinno to wzbudzić czujność u rodziców i skłonić ich do konsultacji z lekarzem. Utrzymujący się stan podgorączkowy u dziecka może być przejawem wielu poważnych chorób. Świadczyć on może o zakażeniu wrodzonym, chorobach reumatycznych, wadach mięśnia sercowego, zaburzeniach hormonalnych (np. choroby tarczycy). Długotrwały stan podgorączkowy u dziecka może być przejawem chorób nowotworowych (np. białaczki, nowotworów układu nerwowego).
Stan podgorączkowy - leczenie
Zwiększenie ciepłoty ciała nieprzekraczające 38 stopni nie wymaga leczenia farmakologicznego. Ważne jest odpowiednie nawodnienie dziecka i zadbanie o odpowiednie otoczenie niemowlaka - wywietrzony pokój, suche powietrze. Jeśli stanowi podgorączkowemu towarzyszą objawy infekcyjne, stosujemy leczenie przyczynowe. Jeśli podwyższona ciepłota ciała utrzymuje się powyżej tygodnia, dziecko powinno być zbadane przez lekarza, który zadecyduje o wdrożeniu odpowiedniej diagnostyki.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: Digital Vision