Tlenek węgla, potocznie nazywany czadem, jest bezwonny i bezbarwny, więc stanowi duże zagrożenie, także dla ratowników. Jak rozpoznać zatrucie czadem?
Czym jest czad?
Czad (tlenek węgla) jest gazem silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym, nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza, a zarazem niezwykle szybko rozprzestrzenia. Wydobywa się z wadliwych lub źle użytkowanych urządzeń grzewczych oraz przewodów kominowych. Powstaje przez spalanie węgla i innych paliw w niewystarczającej ilości tlenu (przy korzystaniu z urządzeń grzewczych oraz podczas pożarów) oraz podczas redukcji pary wodnej węglem w temperaturze kilkuset stopni. Może to wynikać między innymi z braku dopływu świeżego powietrza z zewnątrz do urządzenia, w którym następuje spalanie czy z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika gazowego.
Objawy zatrucia czadem
Objawy zależą od stężenia tlenku węgla w powietrzu oraz czasu jego wdychania. Pierwsze objawy zatrucia czadem to ból głowy, zawroty głowy, nudności, zaburzenia wzroku, szum w uszach i uczucie odurzenia. Przy dłuższym okresie zatrucia mogą pojawić się między innymi wymioty, skurcze, problemy z oddychaniem i kołatanie serca. Ostatecznie może dojść do utraty przytomności, zatrzymania oddechu, a następnie zgonu, dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie zagrożenia.
Zatrucie czadem - objawy:
- ból głowy,
- zawroty głowy,
- osłabienie,
- zaburzenia wzroku,
- zaburzenia równowagi i orientacji,
- zaburzenia świadomości,
- szum w uszach,
- uczucie oszołomienia,
- skóra sinoblada,
- wymioty,
- bóle kończyn,
- skurcze mięśni,
- konwulsje,
- przyspieszenie tętna i oddechu,
- drgawki,
- utrata przytomności.
Gdy widzimy nieprzytomną osobę, w pierwszej chwili nie wiemy, co się jej stało lub wyżej wymienione objawy możemy pomylić z innym zagrożeniem niż zatrucie tlenkiem węgla. To, że osoba nieprzytomna zatruła się tlenkiem węgla, mogą sugerować przede wszystkim dwie sytuacje: poszkodowany leży w mieszkaniu opalanym piecem lub w garażu przy włączonym silniku samochodu. Ponadto osoba zatruta czadem będzie miała trudności z oddychaniem (o ile jest przytomna) bądź spłycony, zwolniony oddech.
Pierwsza pomoc przy zatruciu tlenkiem węgla
Ze względu na ogromne zagrożenie dla życia, które niesie za sobą zatrucie czadem, warto wiedzieć jak udzielić pierwszej pomocy osobie po zatruciu tlenkiem węgla. Co należy zrobić?
1. Zapewniamy natychmiastowy dopływ świeżego powietrza. Otwieramy okna i drzwi, aby wywietrzyć pomieszczenie. Jeżeli czad wydobywa się z uruchomionego samochodu, trzeba go wyłączyć, jeżeli jest to możliwe w szybkim czasie. Wraz z osobą poszkodowaną jak najszybciej opuszczamy pomieszczenie, którym jest tlenek węgla.
2. Ułatwiamy oddychanie osobie poszkodowanej przewracając ją na bok lub na plecy i rozluźniając odzież.
3. Wzywamy służby do pomocy (pogotowie ratunkowe i straż pożarną).
4. Jeśli osoba poszkodowana nie oddycha, rozpoczynamy reanimację, ale wykonując tylko uciski klatki piersiowej. W przypadku zatrucia czadem nie wykonujemy sztucznego oddychania jeżeli nie posiadamy odpowiedniego sprzętu medycznego (workasamorozprężalnego, np. typu ambu).
5. Jeżeli osoba zatruta odzyska prawidłowy oddech, układamy ją w pozycji bezpiecznej, czyli bocznej, i czekamy na przybycie wezwanej pomocy. Podczas oczekiwania na służby nie opuszczamy poszkodowanego i sprawdzamy jego stan. Chronimy również poszkodowanego przed wyziębieniem okrywając go kocem czy ubraniami. O wszystkich przeprowadzonych czynnościach powinniśmy poinformować służby, które przybyły na miejsce.
Ważne! Ruszając komuś na pomoc, zawsze musimy pamiętać o własnym bezpieczeństwie. Nie będziemy w stanie nikogo uratować, jeżeli sami narazimy się na zatrucie śmiercionośnym gazem. Dlatego nie wolno pozostawać w pomieszczeniu, gdzie ulatnia się gaz, jak i wdychać powietrza wydychanego przez osobę zatrutą tlenkiem węgla. Poza tym jeżeli po pewnym czasie sami zaobserwujemy u siebie problemy ze zdrowiem, powinniśmy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Skutki zatrucia tlenkiem węgla
W układzie oddechowym człowieka tlenek węgla wiąże się z hemoglobiną ponad dwieście razy szybciej niż tlen, blokując dopływ tlenu do organizmu. Jednocześnie uniemożliwia prawidłowe rozprowadzanie tlenu we krwi, co może prowadzić do uszkodzenia mózgu oraz innych narządów. Następstwem zatrucia tlenkiem węgla może być nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność wieńcowa, zawał, a nawet śmierć.
Jak zapobiec zatruciu czadem?
Przede wszystkim korzystając z instalacji grzewczych w domu należy zadbać o sprawność instalacji gazowych, wentylacyjnych i kominowych - niezbędne są regularne przeglądy kominiarskie. Nigdy nie należy zaklejać kratek wentylacyjnych. Pamiętajmy też o regularnym wietrzeniu całego mieszkania. Montaż czujnika tlenku węgla w domu nie jest obowiązkowy, ale z pewnością warto zaopatrzyć się w takie urządzenie - szczególnie, że nie jest ono drogie w stosunku do tego jakie daje bezpieczeństwo.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN