Maślaki to grzyby jadalne. Wszystkie gatunki maślaków występujące w Polsce są wykorzystywane w kuchni. Trudno je pomylić z jakimkolwiek grzybem niejadalnym czy trującym i dość łatwo je znaleźć w lasach iglastych. To czyni je dobrymi grzybami dla początkujących grzybiarzy. Jak wyglądają maślaki? Gdzie rosną? Kiedy je zbierać?
- Grzyby jadalne: maślak zwyczajny, brązowy, sitarz, żółty...
- Jak wygląda maślak?
- Gdzie rosną maślaki?
- Jak przygotować maślaki?
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Grzyby jadalne: maślak zwyczajny, brązowy, sitarz, żółty...
W Polsce występuje 11 rodzajów maślaków, wszystkie są jadalne, wszystkie mają też pod kapeluszami rurki.
Rodzaje maślaków jadalnych występujące w Polsce to m.in.:
- maślak zwyczajny – to maślak brązowy, znany także pod nazwami huba maślak, ślimak, maślarz, koźlak, sośniak;
- maślak żółty czyli maślak modrzewiowy – dawniej maślak strojny, borowik żółty;
- maślak pstry – inaczej nazywany jakubkiem lub bagniakiem, jest uznawany za mniej smaczny;
- maślak sitarz – to mniej smaczny i doceniany gatunek maślaka, jest też najczęściej spotykany spośród wszystkich maślaków.
Jak wygląda maślak?
Skórka maślaków wytwarza po deszczu charakterystyczny śluz, lepki w dotyku. Kapelusze są gładkie i mają kolory od jasnożółtych do czerwonawych. Pod kapeluszami maślaki mają rurki. Trzony maślaków mogą mieć pierścień – tak jak maślak zwyczajny, rzadki maślak błotny, maślak ziarnisty, objęty ochroną maślak trydencki czy maślak żółty.
Maślak zwyczajny może mieć nawet 15-centymetrowy, gładki kapelusz. Kapelusz ma brązową barwę – od ciemnobrązowej przez czekoladowo-brązową po żółtobrązową. Początkowo półkolisty kapelusz, z czasem robi się spłaszczony. Łatwo daje się obrać ze skórki. Rurki pod kapeluszem są jasnożółte. Na kremowo-żółtym trzonie widać pierścień – to on go odróżnia od maślaka ziarnistego, niemal identycznego, ale nieco mniej smacznego grzyba jadalnego.
Maślak żółty (modrzewiowy) ma zgodnie ze swoją nazwą żółty lub pomarańczowy kapelusz, jaśniejący przy brzegu. Po naciśnięciu rurek pod kapeluszem, zmieniają kolor na brązowo-różowy. Na trzonie ma pierścień, który zanika u najstarszych okazów.
Maślak pstry może mieć kolor od bladożółtego aż do pomarańczowego. Dość trudno go obrać ze skórki. Rurki na spodzie kapelusza i trzon są żółte, żółtobrązowe. Po przekrojeniu miąższ lekko sinieje.
Maślak sitarz ma maksymalnie 10-centymetrowy kapelusz w odcieniach jasnego brązu do czerwieni. Początkowo jest półkolisty, u dojrzałych okazów staje się płaski, a u największych maślaków jest powyginany. Rurki pod kapeluszem są żółte, z czasem brązowieją – są duże, stąd nazwa maślak sitarz. Podstawa trzonu jest czerwonobrązowa, a reszta brązowożółta lub żółta. Po ugotowaniu zmienia kolor na czerwony.
Gdzie rosną maślaki?
Maślaki rosną w lasach iglastych, gdyż z drzewami iglastymi tworzą mikoryzę. Można je znaleźć wyłącznie pod nimi.
Maślak zwyczajny rośnie w młodych lasach sosnowych. Tworzy mikoryzę z sosnami.
Maślaki żółte (maślaki modrzewiowe) najczęściej można spotkać na terenach górskich, rosną wyłącznie pod modrzewiami.
Maślak sitarz rośnie pod sosną zwyczajną, „lubi się” także z wrzosami. Ze względu na to, że sosny rosną na piaszczystych glebach, ten gatunek maślaka też można na nich znaleźć.
Zobacz także: Wrzosy – uprawa i pielęgnacja w domu. Kiedy przycinać wrzos w doniczce?
Kiedy zbierać maślaki?
Maślaka zwyczajnego znajdziemy w lesie już od maja. Jeśli mamy ciepłą jesień, na grzybobranie możemy się wybierać nawet do grudnia. Maślaka żółtego oraz maślaka pstrego można znaleźć od czerwca do października. Maślaki sitarze rosną w lasach już od lipca do października.
Zobacz też: Muchomor czerwony
Jak przygotować maślaki?
Maślak to grzyb jadalny niezbyt chętnie suszony. Lepiej nadaje się do marynowania w słoiku w zalewie octowej lub do przyrządzania na świeżo, np. w sosie.
Przed obróbką trzeba najpierw dobrze maślaki umyć. Najlepiej zdjąć skórkę, dzięki czemu pozbędziemy się części igliwia i zanieczyszczeń, u wielu odmian maślaków ma ona nieprzyjemny smak (np. u maślaków zwyczajnych jest kwaśna). Oprócz tego z powodu śluzu, skórka jest dla człowieka ciężkostrawna.
Dobrze jest namoczyć maślaki przed przyrządzeniem. Dobrze sprawdzają się w potrawach duszonych, smażonych i gotowanych. Marynowane maślaki są także wyjątkowo smaczne.
Niezależnie od gatunku maślaka możemy zrobić z niego sos grzybowy. Najpierw przyrządzamy sos beszamelowy (podgrzewamy 2 łyżki masła z 1,5 łyżki mąki, dodajemy po szklance mleka i bulionu i gotujemy 10 minut, często mieszając) i do niego dodajemy lekko podsmażone maślaki. Dusimy razem 10 minut.
Grzyb maślak pstry świetnie smakuje w sosie śmietanowo-grzybowym. Wystarczy gotować go przez 30 min lub 1 godzinę na małym ogniu. Nie trzeba go obierać w odróżnieniu od innych gatunków maślaków.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Maślak żółty – trujący czy jadalny?
- Czy maślaki trzeba obierać? Sprawdź, jak to zrobić
- Grzyb miodówka – jak wygląda i gdzie można go znaleźć? Przepisy z miodówką
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN
Źródło zdjęcia głównego: Sicha69/ Getty Images