Organizm człowieka samodzielnie produkuje niektóre aminokwasy, jednak pozostałe muszą być dostarczane razem z pożywieniem. Jakie jest najlepsze źródło aminokwasów? Najlepsze będzie mięso z niską zawartością tłuszczu, zwłaszcza pochodzące z ekologicznych hodowli. Szczególnie polecany jest indyk, kurczak, łosoś, pstrąg, królik i tuńczyk. Warto również spożywać jaja kurze i sery twarogowe.
Aminokwasy: podział i występowanie
Organizm człowieka nie funkcjonowałby poprawnie, gdyby nie aminokwasy. Warunkiem uniknięcia niedoborów jest zbilansowana dieta, dostosowana do wieku, płci, trybu życia i aktywności fizycznej. Z jakimi rodzajami aminokwasów możemy się spotkać?
Aminokwasy egzogenne
Dostarczane są do organizmu razem z pożywieniem. Jest ich 10: walina, tryptofan, treonina, lizyna, metionina, izoleucyna, leucyna, fenyloalanina, histydyna i arginina. Dwa z nich – histydyna i arginina – to tzw. aminokwasy względnie egzogenne, wytwarzane w odpowiedniej ilości tylko przez dorosły organizm. W przypadku dzieci konieczne jest dostarczanie ich wraz z pokarmem. Najlepiej wybierać produkty pełnowartościowe, nieprzetworzone i charakteryzujące się niską zawartością tłuszczu.
Aminokwasy endogenne
Są samodzielnie syntezowane przez organizm. Ich również jest 10: asparagina, alanina, glutamina, glicyna, cysteina, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, tyrozyna, seryna i prolina.
Aminokwasy znajdują się również w produktach pochodzenia roślinnego. Najlepszym źródłem są zboża, ziemniaki, nasiona roślin strączkowych i niektóre warzywa.
Budowa i właściwości aminokwasów
Te związki chemiczne są pochodnymi węglowodorów i w większości przypadków składają się z dwóch grup funkcyjnych – karboksylowej i aminowej. Aminokwasy budujące białka mają w sobie atomy węgla, azotu, wodoru i tlenu. Cystyna, cysteina i metionina to związki, w których budowie wyróżnia się dodatkowo atom siarki. Aminokwasy łączą się za pomocą wiązania peptydowego. Po połączeniu się dwóch z nich powstają dipeptydy, a przy połączeniu trzech – tripeptydy. Natomiast związki, które składają się z wielu cząsteczek, nazywane są polipeptydami.
Aminokwasy mają właściwości amfoteryczne, czyli reagują zarówno z kwasami, jak i zasadami. Ponadto mają wysoką temperaturę topnienia. Umiarkowanie dobrze rozpuszczają się w wodzie lub alkoholu. Nie wchodzą w reakcję z benzyną oraz eterem. Aminokwasy alifatyczne to izoleucyna, leucyna, walina, alanina i prolina. Ich podstawnikiem, czyli atomem lub grupą atomów, jest łańcuch węglowodorowy.
Jakie jest zastosowanie aminokwasów?
Znajdują się w składzie leków poprawiających pamięć. Stosowane są również przez sportowców i osoby trenujące na siłowni. Szczególnie ceniona przez sportowców jest glutamina, która bierze udział w budowie tkanki mięśniowej. Pomaga w redukcji tkanki tłuszczowej oraz przyspiesza metabolizm organizmu.
Jakie aminokwasy będą najlepsze po treningu?
Osoby spożywające suplementy diety często sięgają po mieszankę waliny, izoleucyny i leucyny. Preparaty zawierające te związki przyspieszają budowę masy mięśniowej, zwiększają regenerację oraz chronią przed rozkładem białek, czyli wykazują działanie antykataboliczne. Porcję białka szybko wchłanialnego, w którego składzie znajdują się aminokwasy, powinno się przyjąć jak najszybciej po treningu. Dzięki temu rozpoczną się procesy regeneracyjne w organizmie.
Jakie są podstawowe funkcje aminokwasów?
- Pomagają utrzymać równowagę kwasowo-zasadową, która jest niezbędna do utrzymania homeostazy w organizmie.
- Chronią przed wirusami i drobnoustrojami. Odpowiednia ilość aminokwasów w organizmie przyczynia się do zwiększenia odporności.
- Biorą udział w procesach przemiany materii.
- Są niezbędne w procesach naprawczych.
Organizm w zależności od płci, wieku i wagi produkuje około 300 gramów białka każdego dnia. Średnio 70 gramów dostarczane jest wraz z pożywieniem. Odpowiednio zbilansowana dieta jest podstawą prawidłowego funkcjonowania organizmu. Rola diety jest niezwykle istotna, szczególnie w przypadku osób aktywnych fizycznie. Czym różnią się aminokwasy od białka? Białka są zbudowane z aminokwasów i w procesie trawienia następuje ich rozkład, dzięki czemu mogą zostać wchłonięte przez błonę naskórka jelita cienkiego.
Zobacz też:
Produkty bogatobiałkowe - wyłącznie dla aktywnych fizycznie? Źródła aminokwasów
Agnieszka Cegielska o zaletach czosnku: "Boją się go wirusy, bakterie, a nawet wampiry"
Zobacz video: Czym uzupełnić białko w diecie, kiedy nie przepadamy za mięsem?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Science Photo Library RF